Stendhal

Llenor Ffrangeg o Ffrainc oedd Stendhal, sef Henri Beyle (23 Ionawr 1783 – 23 Mawrth 1842). Fe'i ystyrir yn un o'r ffigyrau mwyaf dylanwadol yn llenyddiaeth Ffrainc fel Rhamantwr ac arloeswr realaeth.

Stendhal
Ffugenw	Stendhal, Henri Stendhal, Stendalis, Louis Alexandre Bombet, Anastase de Serpière, Don Flegme, William Crocodile, Dominique
Ganwyd	Marie-Henri Beyle  23 Ionawr 1783  Grenoble
Bu farw	23 Mawrth 1842  Paris
Dinasyddiaeth	Ffrainc
Galwedigaeth	ysgrifennwr, hunangofiannydd, dyddiadurwr, cofiannydd, nofelydd, diplomydd, hanesydd celf
Blodeuodd	1825
Swydd	auditor at the Conseil d'État, Consul of France
Adnabyddus am	The Red and the Black, The Charterhouse of Parma, On Love, Memoirs of an Egotist, Mémoires d'un touriste, Vanina Vanini, Lucien Leuwen, Armance, The Life of Henry Brulard, Rome, Naples and Florence, Racine and Shakespeare, Italian Chronicles, Q17358554
Arddull	nofel seicolegol
Mudiad	realaeth, Rhamantiaeth
Tad	Chérubin Beyle
Mam	Henriette Gagnon
Gwobr/au	Chevalier de la Légion d'Honneur
llofnod

Bywgraffiad

Ganwyd Stendhal yn Grenoble, Ffrainc. Yn 1799 symudodd o Grenoble er mwyn astudio ym Mharis, ond yn fuan wedyn rhoddodd heibio astudio a dechreuodd ysgrifennu. Ei uchelgais cyntaf oedd ysgrifennu dramâu, ond bu rhaid iddo ildio i bwysau gan ei deulu a chymryd swydd yn y Weinidogaeth Rhyfel. Mewn canlyniad, cafodd ei anfon i Milan ym Mai 1800. Cafodd ei swyno gan y bywyd milwrol (roedd Napoleon ar ei anterth), yr Eidal, byd yr opera, serch a dedwyddwch. Yn wr swil o dueddiad rhamantaidd a oedd yn casáu rhagrith y gymdeithas fourgeois Ffrengig, sefydlodd er ei fwyn ei hun yr hyn a alwai yn "ddull ymarferol i gael dedwyddwch" (le bonheur), sef "Beylaeth".

Pan gollodd ei fywoliaeth gyda chwymp ymerodraeth Napoleon, ymroddodd yn llwyr i fywyd yr Eidal, cerddoriaeth a chelf. Ysgrifennodd fywgraffiadau Haydn a Mozart ac wedyn hanes paentio yn yr Eidal (Histoire de la peinture en Italie), a'r llyfr taith Rome, Naples et Florence. Yn 1819, wedi ei siomi mewn carwriaeth gyda Matilde Dembowski, ysgrifennodd yr ysgrif De l'amour sy'n ceisio dadansoddi seicoleg cariad. Yn 1827, yn 44 oed, ysgrifennodd ei nofel gyntaf Armance a ddilynwyd gan Le Rouge et le Noir. Daeth yn gonswl Ffrengig yn Civitavecchia ond parhaodd Stendhal i ysgrifennu: yno y dechreuodd ei ddau hunangofiant (Souvenir d'égotisme, Vie de Henry Brulard) a dwy nofel anorffenedig (Lucien Leuwen, Lamiel). Ar ymweliad i Baris ysgrifennodd ei nofel La Chartreuse de Parme a enillodd gymeradwyaeth Honoré de Balzac. Bu farw ym Mharis ar ôl cael trawiad calon yn y stryd ar 23 Mawrth 1842.

Llyfrau

Nofelau

• Armance (1827)
• Le Rouge et le Noir (1830)
• Lucien Leuwen (1835), heb ei orffen, cyhoeddwyd 1894
• La Chartreuse de Parme (1839)
• Lamiel (1839–1842), heb ei orffen, cyhoeddwyd

Arall (detholiad)

• Vies de Haydn, Mozart et Métastase (1815)
• Histoire de la Peinture en Italie (1817)
• Rome, Naples et Florence (1817 ac 1827)
• De l'amour (1822)
• Racine et Shakespeare (1823, 1825)
• Vie de Rossini (1823)
• Promenades dans Rome (1829)
• Vie de Henry Brulard (1890), hunangofiant

Dolenni allanol

• Gweithiau Stendhal ar Prosiect Gutenberg