Wicipedia

Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffiji

tîm rygbi cenedlaethol Ffiji

Mae tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffiji yn cynrychioli cenedl wladwriaeth Ffiji sydd casgliad o ynysoedd yn y Môr Tawel. Mae'r tîm wedi cystadlu ym mhob Cwpan Rygbi'r Byd ers sefydlu'r twrnament yn 1987 (heblaw 1995 yn Ne Affrica). Bu iddynt drechu Cymru yng cwpan Rygbi'r Byd 2007 a hefyd Ariannin yn 1987. Mae Ffiji hefyd yn chwarae gemau prawf yn rheolaidd yn ystod cyfnodau prawf Mehefin a Thachwedd ac yn chystadleuaeth Cwpan Cenhedloedd y Môr Tawel - gan ennill y Bencampwriaethau Tair Gwlad y Môr Tawel mwyaf o'r tri thîm arall sy'n cymryd rhan.

Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffiji
Lliwiau cartref
Lliwiau oddi cartref
Cwpan y Byd
Ymddangosiadau7
Tîm Ffiji yn perfformio'r ddawns her, cibi
Ffiji yn ennill y lein yn erbyn Canada

Ffiji yw un o'r ychydig wledydd lle rygbi'r undeb yw'r brif gamp. Mae tua 80,000 o chwaraewyr cofrestredig o gyfanswm poblogaeth o oddeutu 950,000. Un o'r problemau i Ffiji yn syml yw cael eu chwaraewyr rygbi i chwarae i Ffiji fel gwlad, gan fod gan lawer gontractau yn Ewrop neu gyda thimau Super Rugby lle mae'r arian yn llawer mwy gwerth chweil. Mae cyflogau dychwelyd ei sêr tramor wedi dod yn rhan bwysig o rai economïau lleol.

Nodweddion hynod golygu

Llysenw'r tîm yw'r Flying Fijians oherwydd natur ei chwarae agored ac anturus.

Perfformir y ddawns ryfel cibi (ynganner ˈðimbi) gan dîm rygbi Ffiji cyn pob gêm Brawf - hawns ryfel debyg i'r haka o Seland Newydd. Fe'i defnyddiwyd ar y cae rygbi er 1939, er bod ei darddiad yn dyddio'n ôl i amseroedd rhyfelgar y wlad gyda'i chymdogion Môr Tawel.

Yn ogystal â rygbi pymtheg dyn, mae Ffiji yn enwog am ei champau fel tîm rygbi saith bob ochr, ac yn rhagori yn y maes honno. Ceir hefyd tîm rygbi'r gynghrair.

Hanes golygu

 
Tîm Ffiji, 1924
 
Tîm Ffiji, 1932
 
Tîm Ffiji, 1948
 
Tîm Ffiji, 1964

Blynyddoedd cynnar golygu

Chwaraewyd y rygbi gyntaf yn Ffiji ym 1884, gan filwyr Ewropeaidd a Ffijïaidd yr Native Constabulary yn Ba, Viti Levu.[1] Dechreuodd ddenu sylw'r cyfryngau ac ymgartrefu yn y wlad yn gynnar yn 1890.[1] Ar y dechrau roedd y rhan fwyaf o'r chwaraewyr yn dramorwyr, ond trefnwyd cystadleuaeth gyda thimau lleol mor gynnar â 1904. Sefydlwyd y clwb rygbi go iawn cyntaf, y "Pacific Club", ym 1913 gan P.J. Sheehan, a oedd gyda'i weithwyr o Seland Newydd ac Awstralia, eisiau gwneud iawn am ddiffyg clybiau chwaraeon a chystadlaethau 2. Roedd gan y clwb cyntaf hwn ddeugain aelod.

Daeth y gemau hyn yn boblogaidd ymhlith trigolion lleol ac Ewropeaidd eraill yn Ffiji. Cysylltwyd â Sheehan i ffurfio sefydliad rygbi, a dyna sut y ffurfiwyd Undeb Rygbi Ffiji ("Fiji Rugby Football Union"). Sefydlwyd dau glwb arall, y Cadets Club a'r United Services Club, bryd hynny. Fe roddodd Syr Ernest Bickham Sweet-Escott, llywodraethwr y Wladfa, Darian Escott fel tlws ar gyfer cystadleuaeth rygbi. Enillodd clwb y Môr Tawel y tlws am y tro cyntaf.

Ym mis Rhagfyr 1913, roedd y Crysau Duon, a oedd wedi bod ar daith llwyddiannus yng Nghaliffornia, ar eu ffordd yn ôl i Seland Newydd. Trefnodd Sheehan ar ran Undeb Rygbi Ffiji gêm gyda nhw ym Mharc Albert, y gêm gynrychioliadol gyntaf i gael ei chwarae yn y diriogaeth Brydeinig. Ewropeaid oedd tîm Ffiji. Enillodd y Crysau Duon 67–3; daeth pwyntiau Fiji o gais a sgoriwyd gan eu capten a’u hyfforddwr, PJ Sheehan.[2] Erbyn 1914 cychwynwyd 'cystadleuaeth frodorol' ac ym 1915 dechreuwyd Undeb Brodorol Ffiji a daeth yn gysylltiedig ag RFU Ffiji.

Cyfnod rhwng dau Ryfel Byd golygu

Chwaraeodd tîm Ffiji eu gêm brawf gyntaf ar 18 Awst 1924 gan chwarae yn erbyn tîm Samoa. Chwaraewyd y gêm hon am saith y bore fel y gallai'r Ffijiaid barhau â'u taith i Tonga wedi'r gêm (roedd y gêm gynnar hefyd yn caniatáu i'r Samoiaid wneud eu diwrnod o waith ar ôl Gêm!).[3] Enillodd Fiji yr ornest o 6-0 ac yna parhau â'u taith naw gêm yn Tonga. Bryd hynny roedd y Ffijiaid yn chwarae gyda crys du. Ym 1926, mabwysiadodd y Ffijiaid eu lliwiau traddodiadol, crys gwyn a siorts du, gan eu gwisgo am y tro cyntaf ar achlysur ymweliad Prifysgol Auckland a thîm Tonga.

Dechreuodd cystadlaethau ysgolion ym 1928. Ym 1939, gwnaeth tîm Ffiji eu taith gyntaf yn Seland Newydd, a oedd yn llwyddiant mawr gyda saith buddugoliaeth ac un gêm gyfartal. Gwnaeth y Ffijian argraff ar eu gwesteiwyr, gan chwarae eu gêm agored, gynhyrfus sydd wedi dod i'w nodweddu.[1]

Cyfnod Wedi'r Ail ryfel Byd golygu

Aeth tîm Ffiji ar daith newydd yn Seland Newydd ym 1951, a oedd hefyd yn llwyddiant gydag wyth buddugoliaeth, pum colled a dwy gêm gyfartal.[1] Y flwyddyn ganlynol, aethon nhw ar daith o amgylch Awstralia pan enillodd Ffiji y gêm brawf gyntaf a cholli'r ail yn erbyn tîm Awstralia. Denodd y daith hon lawer o wylwyr, roedd y ddwy flynedd ganlynol hyd yn oed yn fwy llwyddiannus gyda'r cyhoedd a hefyd arwain at glymu buddugoliaethau rhwng y ddau dîm.[1]

Yn 1963, newidiwyd yr enw swyddogol o'r Fiji Rygbu Football Union i'r enw symlach, Fiji Rugy Union (FRU).[1]

Gwnaeth tîm Ffiji eu taith Ewropeaidd gyntaf ym 1964.[4] Roedd eu gêm gyntaf yn erbyn tîm Ffrainc ym Mharis a gwelwyd trechu'r Ffijiaid erbyn 21-3. Fe wnaethant hefyd chwarae pum gêm arall yn erbyn timau Ffrainc. Yna fe wnaethant chwarae yn erbyn tîm Cymru yng Nghaerdydd (gan golli'n agos i'r Cymry o 28 i 22) a thri thîm arall o Gymru.

Cyflwynwyd Twrnamaint Saith-bob-ochr Hong Kong yn 1976. Enillodd y Ffijiaid ail gyfres y twrnamaint hwn ym 1977 ac ennill eto ym 1978, 1980 a 1984. Enillodd tîm Fiji y twrnamaint Hong Kong bum gwaith yn y 1990au, gan wneud rygbi saith-bob-ochr yn arbenigedd Ffijiaidd.

Oes fodern golygu

Roedd y cyfnod 1982 - 1984 yn gadarnhaol iawn i dîm Fiji, gyda chyfres o bymtheg buddugoliaeth yn olynol. Gwahoddwyd y Ffijiaid i gymryd rhan yng Nghwpan y Byd 1987. Fe guron nhw’r Ariannin o 28 i 9 a’r Eidal o 18 i 15, ond fe’u trechwyd gan y Crysau Duon (74-13). Fe'u derbyniwyd i'r ail rownd a'u colli i Ffrainc yn rownd yr wyth olaf erbyn 31-16.

Chwaraeodd y tîm yn erbyn Cymru ym mis Tachwedd 2010 gan gynnal sgôr gyfartal, 16-16 yn Stadiwm Genedlaethol (y Stadiwm y Principality bellach), diolch i giciau cosb Seremaia Bai.

Cwpan Rygbi'r Byd golygu

 
Ffiji v De Affrica, CRB 2007
  • 1987 - Bu i Ffiji gystadlu yng Nghwpan y Byd 1991 ond cawsant ei ddileu yn y rownd gyntaf ar ôl colli'r tair gêm. Buont yng Nghwpan Rygbi'r Byd 1991 hefyd, ond ni lwyddon nhw fynd i Gwpan Rygbi'r Byd 1995.[5]
  • 1999 - cymhwysodd Ffiji eto ar gyfer ail rownd Cwpan y Byd a cawsant ei ddileu yn y chwarae ail gyfle (gan gymhwyso ar gyfer rownd yr wyth olaf) wrth golli i Lloegr o 45-24.
  • 2003 - yng Nghwpan 2003, enillodd Ffiji ddwy gêm ond colli dwy gêm arall (yn erbyn Ffrainc a'r yr Alban), ac ni allai symud ymlaen i'r rowndiau terfynol.
  • 2007 - mae Fiji yn creu’r teimlad trwy gymhwyso ar gyfer rownd yr wyth olaf yng Nghwpan y Byd ar ôl buddugoliaeth ddramatig yn erbyn Cymru 38-34 yn y gêm ddiwethaf y grŵp.[6] Yn rownd yr wyth olaf, collodd y Ffijiaid i Dde Affrica 20-37 er iddynt sgorio dau gais mewn dau funud gydag un chwaraewr yn llai ar y cae.[7]
  • 2011 - siomedig bu record Ffiji yng Nghwpan y Byd 2011 (yn wahanol i 2007). Collodd y tîm tair gêm yn y rownd gyntaf - yn erbyn De Affrica (49-3), Samoa (27-7) a Chymru (66-0). Gorffennodd y Ffijiaid 4ydd yn y grŵp gan iddynt guro Namibia 49-25.

Ystadegau Chwaraewyr golygu

Mae 600 clwb cofrestriedig yn y wlad, gydag 14 talaith, 80 000 o chwarewyr trwyddiedig (60,000 oedolyn, 20,000 plentyn). rygbi yw gêm genedlaethol y wlad, boed yn rygbi'r undeb, rygbi'r gynghrair neu rygbi saith bob ochr.[8].

Record Chwarae golygu

30 safle uchaf ar 10 Chwefror 2020[9]
Safle Newid* Tîm Pwyntiau
1     De Affrica 094.19
2     Seland Newydd 092.11
3     Lloegr 087.80
4     Iwerddon 085.36
5     Cymru 084.28
6     Ffrainc 082.37
7     Awstralia 081.90
8     Japan 079.28
9     Yr Alban 078.58
10     Yr Ariannin 078.31
11     Ffiji 076.21
12     Georgia 072.70
13     Yr Eidal 072.04
14     Tonga 071.44
15     Samoa 070.72
16     Sbaen 068.28
17     Unol Daleithiau America 068.10
18     Wrwgwái 067.41
19     Rwmania 065.11
20     Portiwgal 062.40
21     Hong Cong 061.23
22     Canada 061.12
23     Namibia 061.01
24     Yr Iseldiroedd 060.08
25     Rwsia 059.90
26     Brasil 058.89
27     Gwlad Belg 057.57
28     Yr Almaen 054.64
29     Chile 053.83
30     De Corea 053.11
*Newid o'r wythnos flaenorol
Safleoedd blaenorol Fiji
 
Ffynhonnell: World Rugby - Diweddarwyd y graff i 7 Ionawr 2019[9]

Mae'r tabl isod yn record o'r gemau cystadleuol prawf mae tîm cenedlaethol Ffiji wedi chwarae hyd at 16 Awst 2019.[10]

Gwrthwynebwyr Chwarae Ennill Colli Cyfartal % Ennill O blaid Yn erbyn Gwahaniaeth
  Yr Ariannin 4 1 3 0 25.0% 96 130 −34
  Awstralia 21 2 18 1 9.5% 248 611 −363
Y Barbariaid 2 0 2 0 0.0% 26 83 −57
  Gwlad Belg 1 1 0 0 100.0% 76 0 +76
  Y Llewod 1 1 0 0 100.0% 25 21 +4
  Canada 12 9 3 0 75.0% 409 221 +188
  Canada XV 1 1 0 0 100.0% 13 3 +10
  Chile 1 1 0 0 100.0% 41 16 +25
Y Crysau Duon Clasurol 1 1 0 0 100.0% 33 14 +19
  Ynysoedd Cook 2 2 0 0 100.0% 161 13 +148
  Lloegr 7 0 7 0 0.0% 109 303 −194
  England XV 3 0 3 0 0.0% 38 92 −54
  Ffrainc 10 1 9 0 10.0% 132 371 −239
  France XV 1 0 1 0 0.0% 4 13 −9
  Georgia 3 2 1 0 66.67% 64 48 +16
  Hong Cong 3 3 0 0 100.0% 155 33 +122
  Iwerddon 4 0 4 0 0.0% 51 172 −121
  Ireland XV 2 0 2 0 0.0% 15 24 −9
  yr Eidal 12 6 6 0 50.0% 275 282 −7
  Japan 18 14 4 0 77.8% 488 346 +142
  Namibia 2 2 0 0 100.0 116 43 +73
  Māori'r Crysau Duon 29 7 20 2 24.1% 383 517 −134
  Seland Newydd 5 0 5 0 0.00% 50 364 −314
  New Zealand XV 5 0 5 0 0.00% 25 155 −130
  Niue 1 1 0 0 100.0% 120 4 +116
  Papua Gini Newydd 3 3 0 0 100.0% 253 3 +250
  Portiwgal 2 2 0 0 100.0% 62 30 +32
  Rwmania 3 2 1 0 66.7% 70 42 +28
  Samoa 53 30 20 3 59.4% 1049 921 +128
  yr Alban 8 2 6 0 25.0% 189 258 −69
  Scotland XV 2 0 2 0 0.0% 22 53 −31
  Ynysoedd Solomon 2 2 0 0 100.0% 199 13 +186
  De Affrica 3 0 3 0 0.0% 41 129 −88
  Sbaen 1 1 0 0 100.0% 39 20 +19
  Tonga 91 61 27 3 67.0% 1780 1218 +562
  Unol Daleithiau America 6 5 1 0 83.3% 143 97 +46
  Wrwgwái 3 3 0 0 100.0% 154 46 +108
  Cymru 11 1 9 1 9.1% 145 329 −184
  Wales XV 3 0 3 0 0.0% 33 67 −34
Total 341 167 164 10 48.97% 7332 7099 +233

Record Cwpan y Byd golygu

Record Cwpan y Byd Record Gemau rhagbrofol Cwpan y Byd
Blwyddyn Cymal P W D L F A P W D L F A
   1987 Cymal Gogynderfynol 4 1 0 3 72 132 Automatically qualified
    1991 Cymal y Grwpiau 3 0 0 3 27 63
  1995 Heb gymwyso 2 1 0 1 26 34
  1999 Play-off 4 2 0 2 148 113 2 2 0 0 73 17
  2003 Pool Stage 4 2 0 2 98 114 4 3 0 1 123 80
  2007 Cymal Gogynderfynol 5 3 0 2 134 173 4 3 0 1 74 83
  2011 Pool Stage 4 1 0 3 59 167 Automatically qualified
  2015 Pool stage 4 1 0 3 84 101 1 1 0 0 108 6
  2019 Wedi Cwymwyso 4 4 0 0 101 60
  2023 I'w gadarnhau I'w gadarnhau
Cyfanswm 8/9 28 10 0 18 622 863 17 14 0 3 505 280

Dolenni golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 "www.teivovo.com". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-04-30. Cyrchwyd 2019-08-20.
  2. ↑ "www.teivovo.com". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-11-02. Cyrchwyd 2019-08-20.
  3. ↑ "www.lexpress.fr". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-10-14. Cyrchwyd 2019-08-20.
  4. ↑ fr.rugbyworldcup.com[dolen marw]
  5. ↑ "www.france2007.fr". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-03. Cyrchwyd 2019-08-20.
  6. ↑ fr.rugbyworldcup.com[dolen marw]
  7. ↑ "fr.rugbyworldcup.com". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-10-12. Cyrchwyd 2019-08-20.
  8. ↑ "www.teivovo.com". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-09-27. Cyrchwyd 2019-08-20.
  9. ↑ 9.0 9.1 "Men's World Rankings". World Rugby. Cyrchwyd 30 Medi 2019.
  10. ↑ Fiji rugby statistics
  Eginyn erthygl sydd uchod am rygbi'r undeb. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Tîm_rygbi%27r_undeb_cenedlaethol_Ffiji&oldid=11832916"