Troseddeg
Gwyddor sy'n ymdrin â throsedd yn nhermau ymddygiad yr unigolyn ac amodau cymdeithasol yw troseddeg.[1] Ymwnaed hefyd â datblygiad y gyfraith, achosion a chydberthnasau tor-cyfraith, a dulliau o rwystro a rheoli ymddygiad troseddol. Un o'i phrif isfeysydd yw penydeg.
Hanes y ddisgyblaeth golygu
Prif arloeswr troseddeg oedd Cesare Lombroso (1835–1909), yr ymchwilydd cyntaf i geisio esbonio ymddygiad y troseddwr yn nhermau'i nodweddion corfforol. Cyn hynny, cafodd tor-cyfraith ei hystyried yn fethiant ar ran moesoldeb yr unigolyn neu'n batholeg gymdeithasol. Yn niwedd y 19g a dechrau'r 20g, ymdrechodd sawl gwyddonydd lunio damcaniaeth fiolegol ar droseddu, drwy astudiaethau o ddiffygion meddyliol, cydberthynas y bersonoliaeth a'r corff, a nodweddion genetig y drwgweithredwr. Mae troseddeg gyfoes yn ymdrin â'r pwnc drwy ddulliau seicolegol a chymdeithasegol yn hytrach na biolegol.[2]
Cyfeiriadau golygu
- ↑ troseddeg. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 19 Mawrth 2019.
- ↑ Terence Morris, "Criminology" yn The Fontana Dictionary of Modern Thought golygwyd gan Alan Bullock ac Oliver Stallybrass (Llundain: Fontana, 1977), t. 144