Twyllwr gloyw
Laccaria laccata

,

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Agaricales
Teulu: Tricholomataceae
Genws: Laccaria[*]
Rhywogaeth: L. laccata
Enw deuenwol
Laccaria laccata
(Scop.) Cooke

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Tricholomataceae yw'r Twyllwr gloyw (Lladin: Laccaria laccata; Saesneg: Deceiver).[1] Y Twyllwyr yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Gydag amser (a'r tywydd), mae lliw melyn y ffwng yma'n troi'n frown, ac mae adnabod y rhywogaeth felly'n anodd, yn twyllo'r person sy'n ceisio ei adnabod (felly “twyllwr”), a gall ar adegau edrych yn eithaf di-liw a llwm, ond pan yn iau mae ganddo arlliwiau coch, brown pinc ac oren. Ceir enw Cymraeg arall ar y rhywogaeth hon, sef Y twyllwr. Mae'r teulu Tricholomataceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.

Defnyddir y ffwng hwn wedi'i goginio mewn bwydydd a gellir ei fwyta'n amrwd.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.

Ffyngau golygu

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Tricholomataceae golygu

Mae gan Twyllwr gloyw ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Omphalia directa Omphalia directa
Omphalia disseminata Omphalia disseminata
Omphalia distantifolia Omphalia distantifolia
Omphalia dryophila Omphalia dryophila
Omphalia ealaensis Omphalia ealaensis
Omphalia earlei Omphalia earlei
Omphalia ectypa Omphalia ectypa
Omphalia elixa Omphalia elixa
Omphalia ephippium Omphalia ephippium
Omphalia ericetorum Omphalia ericetorum
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
  Safonwyd yr enw Twyllwr gloyw gan un o brosiectau  . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.


Gofal!

Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill!
Gall corff rhai bobl adweithio'n ddifrifol i rai 'madarch bwytadwy'! Mynwch gyngor gan arbenigwr cyn profi unrhyw fadarch gwyllt.