Utica, Efrog Newydd
Dinas yn nhalaith Efrog Newydd, Unol Daleithiau America, sy'n ddinas sirol Oneida County, yw Utica. Gorwedd dinas Utica yn yr ardal a adnabyddir fel Dyffryn Mohawk (Mohawk Valley) a Rhanbarth Leatherstocking yng nghanolbarth Talaith Efrog Newydd. Mae gan y ddinas nifer o barciau cyhoeddus a lleoedd ar gyfer chwaraeon haf a gaeaf. Utica a dinas gyfagos Rome yw prif ganolfannau Ardal Ystadegol Utica–Rome, sy'n cynnwys swyddi Oneida a Herkimer. Ei llysenw yw "Sin City". Poblogaeth: 60,651 (2000).
 | |
| Math | dinas o fewn talaith Efrog Newydd, tref ddinesig  |
|---|---|
| Poblogaeth | 65,283 |
| Sefydlwyd |
|
| Cylchfa amser | Cylchfa Amser y Dwyrain |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Oneida County |
| Gwlad |  Unol Daleithiau America |
| Arwynebedd | 44.066706 km², 44.067213 km² |
| Uwch y môr | 139 ±1 metr |
| Cyfesurynnau | 43.1008°N 75.2325°W |
| Cod post | 13500–13599 |
| Swydd pennaeth y Llywodraeth | Mayor of Utica, New York |
 | |
- Erthygl am y ddinas yn Efrog Newydd yw hon. Gweler hefyd Utica (gwahaniaethu).
Cysylltiadau Cymreig golygu
Datblygodd un o gymunedau mwyaf yr Americanwyr Cymreig, ac yn sicr un o'r rhai mwyaf dylanwadol, yn Utica. Sefydlodd rhai Cymry yn yr ardal mor gynnar â diwedd y 18g. Ar ôl dioddef cynaeafau gwael yn 1789 a 1802 ac yn y gobaith ennill rhagor o dir, daeth mewnfudwyr Cymreig eraill i ychwanegu at y pum teulu gwreiddiol gan ymgartrefu yn nhreflannau Stueben, Utica a Remsen. Y Cymry oedd y cyntaf i gyflwyno'r diwydiant llaeth i'r ardal, gan dynnu ar eu profiad yn y famwlad, a daeth menyn Cymreig yn nwydd gwerthfawr ym marchnadau Efrog Newydd. Sefydlwyd argraffweisg yn Utica ac roedd wedi'i sefydlu fel prif ganolfan diwylliannol y Cymry yn America erbyn 1830. Roedd yna 19 o gyhoeddwyr gwahanol a argraffodd tua 240 o lyfrau Cymraeg, 4 cylchgrawn Ymneilltuol a'r papur newydd dylanwadol Y Drych.
Yma y cyhoeddai Robert Everett (1791 - 1875), sawl papur a chylchgrawn, gan ymgyrchu yn erbyn caethwasanaeth pobl dduon, gan gynnwys Y Cenhadwr Americanaidd a'r Dyngarwr. Cyfrifid ef yr Americanwr mwyaf poblogaeidd gan lawer. Cyhoeddai'r papurau o'i gartref yn Stueben, cymuned fechan y tu allan i Utica, lle bu'n weinidog ar ddau gapel: 'Capel Uchaf' a chapel 'Penymynydd'.
Mae'r Cymry a gysylltir ag Utica yn cynnwys:
- Robert Everett (1791 - 1875), cyhoeddwr a hyrwyddo llenyddiaeth Gymraeg, ac a ymgyrchodd yn erbyn caethwasanaeth pobl dduon.
- Erasmus Jones (1817 - 1909), brodor o blwyf Llanddeiniolen
- Samuel Roberts (1800 - 1805), neu "S. R." (Samuel Roberts, Llanbrynmair)
Dolenni allanol golygu
- (Saesneg) Gwefan swyddogl Dinas Utica
- (Saesneg) The Landmarks Society of Greater Utica Archifwyd 2009-01-06 yn y Peiriant Wayback.