Asid tartarig
Asid organig, crisialaidd-gwyn ydy asid tartarig. Fe'i ceir yn hollol naturiol mewn planhigion yn enwedig grawnwin, banana a tamarind; dyma un o'r prif asidau a ganfyddir mewn gwinoedd. Fe'i hychwanegir i fwydydd eraill er mwyn rhoi blas sur, fel ocsidant. Enw arall ar halenau asid tartarig ydy 'tartradau' ('tartrates' yn saesneg).
![]() | |
Enghraifft o'r canlynol | par o enantiomerau ![]() |
---|---|
Math | aldaric acid, fatty acid ![]() |
Màs | 150.016438 uned Dalton ![]() |
Fformiwla gemegol | C₄h₆o₆ ![]() |
![]() |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Tartaric_acid.svg/100px-Tartaric_acid.svg.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Clos_De_Vougeot_1994.jpg/150px-Clos_De_Vougeot_1994.jpg)
Daeth yr asid hwn i amlygrwydd yn gyntaf ym Mhersia yn 800 O.C. Jabir ibn Hayyan, mae'n debyg. Mae'r dull modern o gynhyrchu'r asid hwn yn mynd yn ôl i 1769 gan Carl Wilhelm Scheele o Sweden. Yn 1832 arbrofodd Louis Pasteur gyda'r asid hwn, yn enwedig siap y crisialau mae'n ei ffurfio.