Catti Tŷ Maen, Nel Cwm Rheibo a Bess Bryntroedcarn
grwp o wrachod o Gwm Afan
Gwrachod chwedlonol oedd Catti Tŷ Maen, Nel Cwm Rheibo a Bess Bryntroedcarn, mae'n debyg, ac roeddent yn byw yng Nghwm Afan.
| Catti Tŷ Maen, Nel Cwm Rheibo a Bess Bryntroedcarn | |
|---|---|
| Man preswyl | Cwm Afan  |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
Yn ôl y chwedlau roedd Catti Tŷ Maen, Nel Cwm Rheibo a Bess Bryntroedcarn yn wrachod yng Nghwm Afan oedd â’r gallu i reibio.
Roedd Bess Bryntroedcarn yn wraig i ffermwr yn yr ardal. Byddai hi’n treulio eu diwrnodau yn crwydro’r fferm yn rhith sgwarnog i weld â oedd y gweithwyr wrth eu gwaith.
Gyda’r hwyr byddai hi’n gofyn i’r gweithwyr a oeddent wedi gweld sgwarnog yn ystod y dydd, a pham nad oeddent wedi bod yn gweithio’n galed. Roedd pobl yr ardal yn ei hadnabod hi fel ‘Bess y Wrach’.