Wicipedia

Crypto-cyfred

cyfrwng cyfnewid digidol gan ddefnyddio cryptograffeg ar gyfriflyfr i sicrhau trafodion ac i wirio trosglwyddiad perchnogaeth

Mae crypto-cyfred, cryptoarian, arian cyfred crypto neu crypto yn ased digidol sydd wedi'i gynllunio i weithio fel cyfrwng cyfnewid lle mae cofnodion perchnogaeth darnau arian unigol yn cael eu storio mewn cyfriflyfr sy'n bodoli ar ffurf cronfa ddata gyfrifiadurol gan ddefnyddio cryptograffeg gref i sicrhau y storio o gofnodion trafodion, i reoli y creu o ddarnau arian ychwanegol, ac i wirio trosglwyddiad perchnogaeth darnau arian.[1][2] Nad yw'n bodoli ar ffurf gorfforol (fel arian papur) rhan fwyaf o'r amser ac hefyd yn gyffredinol nid yw'n cael ei gyhoeddi gan awdurdod canolog. Mae crypto-cyfredion fel arfer yn defnyddio rheolaeth ddatganoledig yn hytrach nag arian cyfred digidol canolog a systemau bancio canolog.[3] Pan fydd crypto-cyfred yn cael ei gloddio neu ei greu cyn ei gyhoeddi neu ei gyhoeddi gan un cyhoeddwr, ystyrir yn gyffredinol ei fod wedi'i ganoli. Pan gaiff ei weithredu gyda rheolaeth ddatganoledig, mae pob crypto-cyfred yn gweithio trwy dechnoleg cyfriflyfr dosbarthedig, fel arfer cadwyn bloc, sy'n gwasanaethu fel cronfa ddata trafodion ariannol cyhoeddus.[4]

Crypto-cyfred
Enghraifft o'r canlynolarbenigedd, maes astudiaeth Edit this on Wikidata
Matharian cyfred crypto, system dalu, crypto asset, legal tender Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu2009 Edit this on Wikidata
Yn cynnwyscryptocurrency scam Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Delwedd sy'n cynnwys gwahanol fathau o crypto-cyfredion ar gael ar y farchnad crypto.

Bitcoin, a ryddhawyd gyntaf fel meddalwedd ffynhonnell agored yn 2009, yw'r crypto-cyfred ddatganoledig cyntaf.[5] Ers creu bitcoin, mae nifer o crypto-cryfredion eraill wedi'u creu.

Hanes golygu

Yn 1983, fe wnaeth y cryptograffydd Americanaidd David Chaum feichiogi arian electronig cryptograffig dienw o'r enw ecash.[6][7] Yn ddiweddarach, ym 1995, fe’i gweithredodd trwy Digicash,[8] ffurf gynnar o daliadau electronig cryptograffig a oedd yn gofyn am feddalwedd defnyddiwr er mwyn tynnu nodiadau o fanc a dynodi allweddi amgryptiedig penodol cyn y gellir eu hanfon at dderbynnydd. Roedd hyn yn caniatáu i'r arian cyfred digidol beidio cael ei olrhain gan y banc dyroddi, y llywodraeth, neu unrhyw drydydd parti.

Ym 1998, cyhoeddodd Wei Dai ddisgrifiad o "b-money", a nodweddir fel system arian electronig ddienw, ddosbarthedig.[9] Yn fuan wedi hynny, disgrifiodd Nick Szabo "bit gold". Fel bitcoin a crypto-cyfredion eraill a fyddai’n ei ddilyn, disgrifiwyd bit gold (na ddylid ei gymysgu â’r gyfnewidfa ddiweddarach yn seiliedig ar aur, BitGold) fel system arian electronig a oedd yn ei gwneud yn ofynnol i ddefnyddwyr gwblhau swyddogaeth prawf o waith gydag atebion yn cael eu rhoi at ei gilydd yn gryptograffig a'i gyhoeddi.

Crëwyd y crypto-cyfred ddatganoledig gyntaf, bitcoin, yn 2009 gan y datblygwr ffug-enw Satoshi Nakamoto yn ôl pob tebyg . Defnyddiodd SHA-256, swyddogaeth hash cryptograffig, yn ei gynllun prawf-gwaith.[10] Ym mis Ebrill 2011, crëwyd Namecoin fel ymgais i ffurfio DNS datganoledig, a fyddai’n gwneud sensoriaeth rhyngrwyd yn anodd iawn. Yn fuan wedi hynny, ym mis Hydref 2011, rhyddhawyd Litecoin. Defnyddiodd scrypt fel ei swyddogaeth hash yn lle SHA-256. Crypto-cyfred nodedig arall, defnyddiodd Peercoin hybrid prawf-o-waith / prawf-o-gyfran.

Ar 6 Awst 2014, cyhoeddodd y DU fod eu Trysorlys wedi dechrau astudio crypto-cyfredion, a pha rôl, os o gwbl, y gallant ei chwarae yn economi’r DU. Roedd yr astudiaeth hefyd i adrodd a ddylid ystyried rheoleiddio crypto.[11]

Diffiniad ffurfiol golygu

Yn ôl Jan Lansky, mae crypto-cyfred yn system sy'n cwrdd â chwe amod:[12]

  1. Nid oes angen awdurdod canolog ar y system; mae ei gyflwr yn cael ei gynnal trwy gonsensws dosranedig.
  2. Mae'r system yn cadw trosolwg o unedau crypto-cyfred a'u perchnogaeth.
  3. Mae'r system yn diffinio a ellir creu unedau crypto-cyfred newydd. Os gellir creu unedau crypto-cyfred newydd, mae'r system yn diffinio amgylchiadau eu tarddiad a sut i bennu perchnogaeth yr unedau newydd hyn.
  4. Gellir profi perchnogaeth unedau crypto-cyfred yn gryptograffig yn unig.
  5. Mae'r system yn caniatáu i drafodion gael eu cyflawni lle mae perchnogaeth yr unedau cryptograffig yn cael ei newid. Mae datganiad trafodiad dim ond yn gallu cael ei gyhoeddi can endid sy'n profi perchnogaeth yr unedau.
  6. Os cofnodir dau gyfarwyddyd gwahanol ar gyfer newid perchnogaeth yr un unedau cryptograffig ar yr un pryd, mae'r system yn perfformio ar y mwyaf un ohonynt.

Ym mis Mawrth 2018, ychwanegwyd y gair crypto-cyfred at Eiriadur Merriam-Webster.[13]

Altcoins golygu

Gyda'i gilydd, gelwir tocynnau, crypto-cyfredion, a mathau eraill o asedau digidol nad ydynt yn bitcoin yn crypto-cyfredion amgen,[14][15][16] fel arfer yn cael eu byrhau i "altcoins" neu "alt coins".[17][18] Defnyddir y term yn gyffredin i ddisgrifio darnau arian a thocynnau a grëwyd ar ôl bitcoin.

Yn aml mae gan Altcoins wahaniaethau sylfaenol â bitcoin. Er enghraifft, nod Litecoin yw prosesu bloc bob 2.5 munud, yn hytrach na 10 munud bitcoin, sy'n caniatáu i Litecoin gadarnhau trafodion yn gyflymach na bitcoin.[19] Enghraifft arall yw Ethereum, sydd ag ymarferoldeb contract craff sy'n caniatáu i gymwysiadau datganoledig gael eu rhedeg ar ei cadwyn bloc.[20] Ethereum yw'r cadwyn bloc a ddefnyddir fwyaf gweithredol yn y byd yn ôl Bloomberg News. [21]

Cadwyn bloc golygu

Mae dilysrwydd darnau arian pob crypto-cyfred yn cael ei ddarparu gan cadwyn bloc. Mae cadwyn bloc yn rhestr o gofnodion sy'n tyfu'n barhaus, o'r enw blociau, sy'n cael eu cysylltu a'u sicrhau gan ddefnyddio cryptograffeg.[22][23] Mae pob bloc fel arfer yn cynnwys pwyntydd hash fel dolen i floc blaenorol, stamp amser a data trafodion.[24] Trwy ddyluniad, mae blociau cadwyn yn gwrthsefyll yn gynhenid i addasu'r data. Mae'n "gyfriflyfr agored, dosbarthedig sy'n gallu cofnodi trafodion rhwng dau barti yn effeithlon ac mewn ffordd ddilys a pharhaol".[25] I'w ddefnyddio fel cyfriflyfr dosranedig, rheolir cadwyn bloc fel rheol gan rwydwaith cymar-i-gymar gan lynu ar y cyd â phrotocol ar gyfer dilysu blociau newydd. Ar ôl eu cofnodi, ni ellir newid y data mewn unrhyw floc penodol yn ôl-weithredol heb newid yr holl flociau dilynol, sy'n gofyn am gydgynllwynio mwyafrif y rhwydwaith.

Waledi golygu

 
Enghraifft o waled bitcoin argraffadwy ar bapur sy'n cynnwys un cyfeiriad bitcoin ar gyfer ei dderbyn a'r allwedd breifat.

Mae waled crypto-cyfred yn storio'r "allweddi" neu'r "cyfeiriadau" cyhoeddus a phreifat y gellir eu defnyddio i dderbyn neu wario'r crypto-cyfred. Gyda'r allwedd breifat, mae'n bosibl ysgrifennu yn y cyfriflyfr cyhoeddus, gan wario'r crypto-cyfred cysylltiedig i bob pwrpas. Gyda'r allwedd gyhoeddus, mae'n bosibl i eraill anfon arian cyfred i'r waled.

Anhysbysrwydd golygu

Mae Bitcoin yn ffugenw yn hytrach nag yn ddienw yn yr ystyr nad yw'r crypto-cyfred mewn waled wedi'i glymu â phobl, ond yn hytrach ag un neu fwy o allweddi penodol (neu "gyfeiriadau").[26] Felly, nid oes modd adnabod perchnogion bitcoin, ond mae'r holl drafodion ar gael i'r cyhoedd yn y cadwyn bloc. Dal, yn aml mae'n ofynnol yn ôl y gyfraith i gyfnewydion crypto-cyfred gasglu gwybodaeth bersonol eu defnyddwyr. 

Cyfnewidiadau golygu

Mae cyfnewidfeydd crypto-cyfred yn caniatáu i gwsmeriaid fasnachu cryptocurrencies ar gyfer asedau eraill trwy fasnachu rhwng gwahanol arian digidol.

ATMau golygu

 
ATM Bitcoin.

Lansiodd Jordan Kelley, sylfaenydd Robocoin, y peiriant ATM bitcoin cyntaf yn yr Unol Daleithiau ar 20 Chwefror 2014. Mae'r ciosg sydd wedi'i osod yn Austin, Texas, yn debyg i beiriannau ATM banc ond mae ganddo sganwyr i brofi hunaniaeth unigolion trwy sganio trwyddedau gyrru neu basbortau.

Cyfreithlondeb golygu

Mae statws cyfreithiol cryptocurrencies yn amrywio'n sylweddol o wlad i wlad ac mae'n dal i fod heb ei ddiffinio neu'n newid mewn llawer ohonynt. Er bod rhai gwledydd wedi caniatáu eu defnyddio a'u masnachu yn benodol,[27] eraill wedi ei wahardd neu ei gyfyngu. Yn ôl Llyfrgell y Gyngres, mae "gwaharddiad llwyr" ar fasnachu neu ddefnyddio cryptocurrencies yn berthnasol mewn wyth gwlad: Algeria, Bolivia, yr Aifft, Irac, Moroco, Nepal, Pacistan, a'r Emiraethau Arabaidd Unedig. Mae "gwaharddiad ymhlyg" yn berthnasol mewn 15 gwlad arall, sy'n cynnwys Bahrain, Bangladesh, Tsieina, Colombia, y Weriniaeth Ddominicaidd, Indonesia, Iran, Kuwait, Lesotho, Lithwania, Macau, Oman, Qatar, Sawdi Arabia a Taiwan.[28] Yn yr Unol Daleithiau a Chanada, mae rheoleiddwyr gwarantau gwladol a thaleithiol, a gydlynir trwy Gymdeithas Gweinyddwyr Gwarantau Gogledd America, yn ymchwilio i "sgamiau bitcoin" ac ICOau mewn 40 awdurdodaeth.[29]

Mae amryw o asiantaethau'r llywodraeth, adrannau a llysoedd wedi dosbarthu bitcoin yn wahanol. Gwaharddodd Banc Canolog Tsieina'r trin o fitcoin mewn sefydliadau ariannol yn Tsieina yn gynnar yn 2014.

Yn Rwsia, er y bod crypto-cyfredion yn gyfreithiol, mae'n anghyfreithlon prynu nwyddau gydag unrhyw arian cyfred heblaw rwbl Rwsia. Mae'n debyg bod rheoliadau a gwaharddiadau sy'n berthnasol i bitcoin yn ymestyn i systemau crypto-cyfred tebyg.[30]

Gwaharddiadau hysbysebu golygu

Gwaharddwyd hysbysebion crypto-cyfred dros dro ar Facebook,[31] Google, Twitter,[32] Bing,[33] Snapchat, LinkedIn a MailChimp .[34] Mae llwyfannau rhyngrwyd Tsieineaidd Baidu, Tencent, a Weibo hefyd wedi gwahardd hysbysebion bitcoin. Mae Line, gwefan Siapaneadd a Yandex, gwefan Rwsieg wedi cyhoeddi gwaharddiadau tebyg.[35]

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ Andy Greenberg (20 April 2011). "Crypto Currency". Forbes. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 31 Awst 2014. Cyrchwyd 8 Awst 2014.
  2. ↑ Polansek, Tom (2 Mai 2016). "CME, ICE prepare pricing data that could boost bitcoin". Reuters. Cyrchwyd 3 Mai 2016.
  3. ↑ Allison, Ian (8 Medi 2015). "If Banks Want Benefits of Blockchains, They Must Go Permissionless". International Business Times. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 12 Medi 2015. Cyrchwyd 15 Medi 2015.
  4. ↑ Matteo D'Agnolo. "All you need to know about Bitcoin". timesofindia-economictimes. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 Hydref 2015.
  5. ↑ Sagona-Stophel, Katherine. "Bitcoin 101 white paper" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 13 Awst 2016. Cyrchwyd 11 Gorffennaf 2016.
  6. ↑ "Archived copy" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 18 December 2014. Cyrchwyd 26 Hydref 2014.CS1 maint: archived copy as title (link)
  7. ↑ "Archived copy" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 3 Medi 2011. Cyrchwyd 10 Hydref 2012.CS1 maint: archived copy as title (link)
  8. ↑ Pitta, Julie. "Requiem for a Bright Idea". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 Awst 2017. Cyrchwyd 11 Ionawr 2018.
  9. ↑ Wei Dai (1998). "B-Money". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 4 Hydref 2011.
  10. ↑ Jerry Brito and Andrea Castillo (2013). "Bitcoin: A Primer for Policymakers" (PDF). Mercatus Center. George Mason University. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 21 Medi 2013. Cyrchwyd 22 Hydref 2013.
  11. ↑ "UK launches initiative to explore potential of virtual currencies". The UK News. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 10 Tachwedd 2014. Cyrchwyd 8 Awst 2014.
  12. ↑ Lansky, Jan (January 2018). "Possible State Approaches to Cryptocurrencies". Journal of Systems Integration 9/1: 19–31. doi:10.20470/jsi.v9i1.335. http://si-journal.org/index.php/JSI/article/viewFile/335/325. Adalwyd 11 Chwefror 2018.
  13. ↑ "The Dictionary Just Got a Whole Lot Bigger". Merriam-Webster. March 2018. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 Mawrth 2018. Cyrchwyd 5 Mawrth 2018.
  14. ↑ Yang, Stephanie (31 Ionawr 2018). "Want to Keep Up With Bitcoin Enthusiasts? Learn the Lingo". The Wall Street Journal. Cyrchwyd 25 Hydref 2020.
  15. ↑ Katz, Lily (24 Mai 2017). "Cryptocurrency Mania Goes Beyond Bitcoin". Bloomberg. Cyrchwyd 25 Hydref 2020.
  16. ↑ Browne, Ryan (5 December 2017). "Bitcoin is not a bubble but other cryptocurrencies are 'cannibalizing themselves,' fintech exec says". CNBC. Cyrchwyd 25 Hydref 2020.
  17. ↑ Kharif, Olga (15 Ionawr 2018). "These Digital Coins Soar (or Fall) With Bitcoin". Bloomberg. Cyrchwyd 25 Hydref 2020.
  18. ↑ Hajric, Vildana (21 Hydref 2020). "Bitcoin Surges to Highest Since July 2019 After PayPal Embrace". Bloomberg Law. Cyrchwyd 25 Hydref 2020.
  19. ↑ Steadman, Ian (2013-05-11). "Wary of Bitcoin? A guide to some other cryptocurrencies". Ars Technica. Cyrchwyd 2014-01-19.
  20. ↑ Popper, Nathaniel (1 Hydref 2017). "Understanding Ethereum, Bitcoin's Virtual Cousin (Published 2017)". The New York Times.
  21. ↑ "Ethereum Upgrade Adds to Crypto Mania Sparked by Bitcoin's Surge". Bloomberg.com (yn Saesneg). 25 Tachwedd 2020.
  22. ↑ "Blockchains: The great chain of being sure about things". The Economist. 31 Hydref 2015. https://www.economist.com/news/briefing/21677228-technology-behind-bitcoin-lets-people-who-do-not-know-or-trust-each-other-build-dependable. Adalwyd 18 Mehefin 2016.
  23. ↑ Narayanan, Arvind; Bonneau, Joseph; Felten, Edward; Miller, Andrew; Goldfeder, Steven (2016). Bitcoin and cryptocurrency technologies: a comprehensive introduction. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-17169-2.
  24. ↑ "Blockchain". Investopedia. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 23 Mawrth 2016. Cyrchwyd 19 Mawrth 2016. Based on the Bitcoin protocol, the blockchain database is shared by all nodes participating in a system.
  25. ↑ Iansiti, Marco; Lakhani, Karim R. (January 2017). "The Truth About Blockchain". Harvard Business Review. Harvard University. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 18 Ionawr 2017. Cyrchwyd 17 Ionawr 2017. The technology at the heart of bitcoin and other virtual currencies, blockchain is an open, distributed ledger that can record transactions between two parties efficiently and in a verifiable and permanent way.
  26. ↑ Lee, Justina (13 Medi 2018). "Mystery of the $2 Billion Bitcoin Whale That Fueled a Selloff". Bloomberg. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 19 December 2018.
  27. ↑ Kharpal, Arjun (12 April 2017). "Bitcoin value rises over $1 billion as Japan, Russia move to legitimize cryptocurrency". CNBC. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 19 Mawrth 2018. Cyrchwyd 19 Mawrth 2018.
  28. ↑ "Regulation of Cryptocurrency Around the World" (PDF). Library of Congress. The Law Library of Congress, Global Legal Research Center. June 2018. tt. 4–5. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 14 Awst 2018. Cyrchwyd 15 Awst 2018.
  29. ↑ Fung, Brian (21 Mai 2018). "State regulators unveil nationwide crackdown on suspicious cryptocurrency investment schemes". The Washington Post. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 27 Mai 2018. Cyrchwyd 27 Mai 2018.
  30. ↑ Tasca, Paolo (7 Medi 2015). Digital Currencies: Principles, Trends, Opportunities, and Risks. Social Science Research Network. SSRN 2657598.
  31. ↑ Matsakis, Louise (30 Ionawr 2018). "Cryptocurrency scams are just straight-up trolling at this point". Wired. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 April 2018. Cyrchwyd 2 April 2018.
  32. ↑ Weinglass, Simona (28 Mawrth 2018). "European Union bans binary options, strictly regulates CFDs". The Times of Israel. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 April 2018. Cyrchwyd 2 April 2018.
  33. ↑ Alsoszatai-Petheo, Melissa (14 Mai 2018). "Bing Ads to disallow cryptocurrency advertising". Microsoft. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 17 Mai 2018. Cyrchwyd 16 Mai 2018.
  34. ↑ French, Jordan (2 April 2018). "3 Key Factors Behind Bitcoin's Current Slide". theStreet.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 3 April 2018. Cyrchwyd 2 April 2018.
  35. ↑ Wilson, Thomas (28 Mawrth 2018). "Twitter and LinkedIn ban cryptocurrency adverts – leaving regulators behind". Independent. Reuters. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 4 April 2018. Cyrchwyd 3 April 2018.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Crypto-cyfred&oldid=11707722"