Hen Gastell

bryngaer sy'n dilyn y llethr yn Llanrhidian Uchaf

Adeiladwyd castell yn dominyddu trosglwyddfa beryglus o afon Nedd gan Morgan ap Caradog ab Iestyn, Arglwydd Afan yn ail hanner y ddeuddegfed ganrif.

Hen Gastell
Mathbryngaer sy'n dilyn y llethr Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirCastell-nedd Port Talbot
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau51.6422°N 4.0906°W Edit this on Wikidata
Cod OSSS5543795777 Edit this on Wikidata
Map
Statws treftadaethheneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru Edit this on Wikidata
Manylion
Dynodwr CadwGM268 Edit this on Wikidata

Mae’n debyg yr adeiladwyd ar ôl 1153 pryd dinistriwyd castell Normanaidd Aberafan gan Rhys ap Gruffydd ewythr Morgan.

Yn ôl Gerallt Gymro, arweinwyd archesgob Baldwin ym 1188 dros yr afon gan Morgan ap Caradog, tywysog yr ardal.

Saif 1 kilomedr o aber yr afon ar yr ochr gorllewinol, gyferbyn â Llansawel. Mae’n agos at draphont yr M4, ac uwchlaw'r marina. Yn debyg i Gastell y Nos, nid oedd eisiau gwaith sylweddol achos ei ffurf carregog.

Cyfeiriadau

golygu
  • Glamorgan: Early Castles RCAHMW HMSO 1991