Holosen

Cyfres neu Epoc ddaearegol ydy Holocen a gychwynodd tua 12,000 blwyddyn yn ôl hyd at y presennol; mae'n dilyn y Pleistosen. Mae'r rhan o'r cyfnod Chwarteraidd.

Data cyffredinol
Enghraifft o'r canlynol	epoc, cyfres
Rhan o	Cwaternaidd, ICS Standard Global Chronostratigraphic (Geochronologic) Scale
Dechreuwyd	117 g CC
Rhagflaenwyd gan	Pleistosen
Yn cynnwys	Meghalayan, Northgrippian, Greenlandian
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Israniadau y System Cwaternaidd
Cyfnod	Epoc	Oes	Oed (Miliwn o flynyddoedd CP)
Cwaternaidd	Holosen		0.0117–0
	Pleistosen	Tarantian	0.126–0.0117
		Ionian	0.781–0.126
		Calabrian	1.80–0.781
		Gelasian	2.58–1.80
Neogen	Pliosen	Piacenzian	older
Yn Ewrop a Gogledd America, rhennir yr Holocen i gyfnodau ar Raddfa Blytt-Sernander, fel a ganlyn: Preboreal, Boreal, Iwerydd, Isogledd, a Tan-Iwerydd. Ceir hefyd israniadau lleol, sydd fel arfer wedi'u mesur o ran tymheredd: cyfnodau oer (rhewlifol) a chyfnodau cynnes (rhyngrewlifol). Mae'r cyfnod rhewlifol olaf yn gorffen gyda Younger Dryas, sy'n gyfnod oer.

Tardd yr enw o'r geiriau Groeg ὅλος (holos, "cyfan") a καινός (kainos, newydd); a'r cyfieithiad llythrennol, felly, ydy "popeth cyfredol neu gyfoes".

Caiff yr Holosen ei gysylltu gyda'r cyfnod cynnes, presennol, a adnabyddir gan naturiaethwyr a biolegwyr fel Marine Isotope, Stage 1, a daw'r dystiolaeth o hanes elfennau gymharol ddiweddar o'r ddaear, megis rhewlifau a ffurfiwyd yn ystod yr Oes iâ presennol. Nodwedd arall ohono yw datblygiad yr hil Ddynol, a'u heffaith ar amgylchedd y Ddaear a'r dull y maent wedi cofnodi ei hanes. Oherwydd hyn, bathwyd term arall (yn answyddogol) sef Anthroposen er mwyn cynnwys yr elfen yma o effaith dyn ar ecosystemau bregys y Ddaear, gan fod yr effaith hwn ar fioamrywiaeth mor sylweddol.

Map dychmygol o gyfnod cynnar yr Holosen tua 9,000 o flynyddoedd yn ôl; Ynys Prydain, y gwledydd Sgandinafaidd a Môr y Gogledd.

Y cyd-destyn ehangach

Mae'r cyfnod hwn yn dilyn yr oes iâ diwethaf, sef y Wisconsinan Glacial Period. the Baltic-Scandinavian Ice Age, or the Gellir ei rannu'n bump israniad o ran newidiadau o bwys yn yr hinsawdd:

• Cyn-Foreaidd (Preboreal) (10 ka – 9 ka),
• Boreaidd (Boreal period) (9 ka – 8 ka),
• Cyfnod Cefnfor yr Iwerydd (Atlantic period) (8 ka – 5 ka),
• Is-Foreaidd (Subboreal period) (5 ka – 2.5 ka) and
• Is-Gefnofor yr Iwerydd (cyfnod) (2.5 ka – presennol).

Nodyn: Ystyr "ka" yw "mil o flynyddoedd".

Gweler hefyd

• Cyfres (stratigraffeg)
• Cyfnodau daearegol