Geirfa cleddyfa

Dyma restr termau cleddyfa.

A B C Ch D Dd E F Ff G Ng H I J L Ll M N O P Ph R Rh S T Th U W Y

A

Absenoldeb cleddyf (Absence of blade) Pan nad yw'r cleddyfau’n cyffwrdd, naill ai oherwydd nad yw’r llafnau’n ymgysylltu, neu ynteu oherwydd bod cleddyfwr wedi rhwystro ymgais i daro'r llafn
Adfer (Recover) Dychwelyd i’r safle ar gard
Adnewyddu (Renewal) Symudiad ymosodol a wneir yn syth ar ôl i ymosodiad blaenorol fethu neu gael ei bario. Mae tair ffurf ar adnewyddu: ailwaniad (uniongyrchol), ailddatblygu (anuniongyrchol neu gyfunol) a'r atbreis (a wneir ar ôl dychwelyd i'r safle ar gard)
Ail bwriad (Second-intention) Cynllunio i geisio taro’r gwrthwynebwr gyda’r ail weithred o fewn symudiad cleddyfa
Ailddatblygu (Redoublement) Adnewyddu symudiad ar ôl cael eich pario trwy ddisodli’r pwynt ar darged i linell wahanol o’i gymharu â’r weithred wreiddiol
Ailwaniad (Remise) Adnewyddu’r ymosodiad ar ôl cael eich pario gan gyfnewid y pwynt ar y targed yn llinell y weithred wreiddiol
Ail-wifrio (Rewire) Dull sy’n cyfnewid y wifren llafn i drwsio ffwylau a chleddyfau blaenbwl
Amddiffyn (Defence) Heb gael ei daro gan y gwrthwynebydd, naill ai drwy bario, osgoi, neu symud allan o bellter
Amgylchynu (Envelopment) Rheoli llafn y gwrthwynebydd trwy wneud cylch â’ch cleddyf a sicrhau cyffyrddiad parhaus trwy gydol y symudiad
Amser gwasgar (Broken time) Pan geir seibiant yn ystod gweithred, fel arfer o fewn un symudiad
Amser gwrthol (Counter-time) Gorfodi’r gwrthwynebydd i ymateb trwy ymosod neu wrthymosod, sy’n galluogi’r cleddyfwr i fanteisio trwy ymosod neu wrthateb
Amser ymateb (Reaction time) Yr amser a’i gymerir gan gleddyfwr wrth ymateb i sefyllfa
Ar darged (On-target) Pryd y mae’r cleddyf wedi cyffwrdd â’r targed When the sword has made contact with the target
Arfogwr (Armourer) Person sy’n arbenigo mewn chynnal a chadw a thrwsio cyfarpar cleddyfa
Ar gard (En garde) Y safle a gymerir gan gleddyfwr ar ddechrau gornest
Atal trychu (1) Atal ergyd (2) (Stop-cut (1) Stop-hit (2)) Atal ymosodiad wrth sgorio trwy gwrth-ymosodiad
Atbreis (Reprise) Aildechrau’r ymosodiad trwy symudiad a’r traed

B

Bachyn (Sky hook) Atal trychu i arddwrn neu fraich y gwrthwynebydd wrth godi'r llaw i osgoi ymosodiad parhaus
Balestra (Balestra) Ymosodiad amserol sy’n synnu’r gwrthwynebwr trwy neidio
Blaenoriaeth (Priority) Ennill yr hawl i dramwyo yn y ffwyl neu’r sabr trwy ymestyn braich y cleddyf a pharhau i fygwth targed y gwrthwynebydd
Bowt (1) Gornest (2) (Bout) Term i ddisgrifio gornest gleddyfa

C

Cam hopian (Hop step) Troedwaith paratoi sy'n cael i ddefnyddio i amrywio tempo'r ymosodiad. Bydd cleddyfwr yn camu ymlaen gyda'r droed blaen, cyn cicio oddi ar y ddwy droed ac mewn i hop fach, ac yn glanio ar y troed ôl
Cam profi (Check step) Gweithred ymosodol a'i wneud â’r troed blaen a ffugiad llaw i efelychu dechreuad ymosodiad, naill ai i ddenu ymosodiad / gwrthymosodiad ar gyfer amser gwrthol, neu i ddenu seibiant yn yr ymosodiad
Camu (Step) Y ffordd y mae cleddyfwr yn symud, ymlaen neu yn ôl
Camu ymlaen (Advance) Symud ymlaen trwy gamu, trawsgamu neu wneud balestra
Camu’n ôl (Retreat) Cam neu naid yn ôl
Clasurol (Classical) Safon o fewn ffurf neu arddull draddodiadol a hanesyddol ar gleddyfa
Cleddyfa (Fencing) Mabolgamp lle mae dau berson yn defnyddio cleddyfau i geisio sgorio pwyntiau trwy daro ei (g)wrthwynebydd
Cleddyfa agos (Close quarters) Sefyllfa lle bydd cleddyfwyr yn agos i’w gilydd ond yn dal i fedru defnyddio cleddyfau
Cleddyfwr (Fencer) Person sy’n cleddyfa
Cleddyfwr blaenbwl (1) Cleddyfwr epée (2) (Epeeist) Person sy’n arbenigo mewn cleddyfa â’r cleddyf blaenbwl
Cleddyfwr sabr (Sabreur) Cleddyfwr sy’n arbenigo yn y sabr
Clwb (Club) Grŵp wedi ei ffurfio er mwyn i aelodau cleddyfa
Clymu (Bind) Ymosodiad lle bydd cleddyf yn dod i gysylltiad â llafn y gwrthwynebwr cyn symud ar letraws tuag at darged y gwrthwynebydd
Corps à corps (Corps à corps) Pryd mae cleddyfwyr yn rhy agos ac yn cyffwrdd â’i gilydd
Coulé (Coulé) Ymosodiad neu ffugiad i lawr llafn y gwrthwynebwyr sy’n digwydd trwy sythu’r fraich a chadw cyswllt â’r llafn trwy gydol yr amser
Coupé dessous (Coupé dessous) Ffugio toriad ar draws sy’n twyllo’r pari syml trwy ddatgyweddu i’r llinell isel
Crwbanu (Duck hit) Gwrthymosod sy’n cynnwys gostwng y corff wrth blygu’r penliniau i geisio dal y gwrthwynebwr wrthi
Crychnod (Froissement) Symud cleddyf y gwrthwynebydd o ‘fan gwan i fan cryf’ tra bo’r cleddyfau yn ymgysylltu
Curo (Beat) Taro cleddyf y gwrthwynebwr
Cydlynu (Coordination) Y gallu i ddefnyddio gwahanol rannau o’r corff yn effeithiol gyda’i gilydd
Cyfarch (Salute) Symud y corff a’r cleddyf cyn gornest / gwers i ddynodi parch
Cyfarpar cofnodi (Box) Term gyffredin i ddisgrifio system electronig sgorio i gofnodi’r trawiadau
Cyfeirydd sgor (Indicator) Y nifer o bwyntiau a sgoriodd cleddyfwr o’u cymharu â pha faint a ildiodd

Ch

Chwech cylchol (Circular sixte) Enw penodol ar bari sy’n teithio mewn cylch o’r chweched safle cyn dod yn ôl i’r chweched safle
Chweched (Sesta) Pari chwech yn y sabr
Chwe uchaf (Raised sixte) Weithiau yn cael i gyfeirio fel y nawfed safle’r cleddyf

D

Datgyweddu (Disengage) Cylchdroi’r cleddyf i osgoi a disodli arf eich gwrthwynebydd
Datgyweddu cylchol (Counter-disengage) Gweithred anuniongyrchol sy’n cuddio newid yn yr ymgysylltiad
Derobement (Derobement) Osgoi cleddyf eich gwrthwyneydd â braich syth
Dethol (Seed) Dull o restru cleddyfwyr trwy ddefnyddio canlyniadau blaenorol
Dewis ymateb (Choice reaction) Gwneud y weithred briodol i newidiadau a wneir gan y gwrthwynebydd
Dirymiad (Annulment) Pryd y caiff pwynt ei wrthod oherwydd cosb neu wall technegol
Dwbl (Doublé) Ffugio datgyweddu i ddenu pari cylchol, sydd wedyn yn cael ei dwyllo gan ddatgyweddu gwrthol
Dyfarnwr (Referee) Swyddog sy’n gwylio’r ornest i ddynodi pwyntiau, sicrhau bod y rheolau yn cael eu dilyn ac yn sicrhau diogelwch y cleddyfwyr

E

Ennill mesur (Gaining measure) Dod â’r traed yn nes at ei gilydd wrth baratoi i ymosod
Ergyd ddibwys (Flat hit) Ergyd yn ffwyl neu gleddyf blaenbwl a’i wneud wrth ymyl y cleddyf a'i methodd i gofrestru
Ergyd ddwbl (Double hit) Pan fo cleddyfwyr cleddyf blaenbwl yn taro ei gilydd yr un pryd (o fewn 1/25 eiliad) sy’n golygu pwyntiau i’r ddau
Ergydion parhaus (Continuity hitting) Ymarfer sy’n cynnwys symudiadau parhaus i helpu i fagu hyder yn nhechneg cleddyfwr

F

Feteraniaid (Veterans) Cleddyfwr sydd dros bedwar deg mlwydd oed
Fleche (Fleche) Ymosodiad neidio lle mae cleddyfwr yn trosglwyddo ei bwysau / phwysau trwy groesi ei goesau ac yn symud yn gynt i geisio taro’r gwrthwynebwr
Flunge (Flunge) Fersiwn sabr o’r flèche ond yn yr achos hwn, mae’r cleddyfwr yn llamu ymlaen heb groesi ei goesau / choesau cyn taro’r gwrthwynebwr

Ff

Fflicio (Flick-hit) Yn debyg i drychu ar draws lle mae cleddyfwr yn symud ei arddwrn yn sydyn, a defnyddio’r momentwm i lanio’r ergyd
Ffugio (Feint) Camarwain y gwrthwynebwr trwy guddio’r llinell ymosodol
Ffwyliwr (1) Ffwyliwr (2) (Foilist) Person sy’n arbenigo mewn cleddyfa â’r ffwyl

G

Galw symudiad (Call) Penderfyniad dyfarnwr
Gorffeniad (Finish) Pryd y mae symudiad cleddyfa wedi ei gwblhau yn llwyddiannus
Gleidio (Glide) Ymosodiad neu symudiad paratoi wedi ei wneud trwy lithro i lawr llafn y gwrthwynebydd gan ei chadw mewn cysylltiad cyson
Gwahoddiad (Invitation) Llinell neu agoriad sy'n cael ei gadael yn fwriadol heb amddiffyniad i annog y gwrthwynebydd i ymosod
Gweithdy cleddyfa (Armoury) Lleoliad lle mae cyfarpar cleddyfa yn cael ei gadw a’i thrwsio
Gwneuthurwr cleddyfau (Fencing manufacturer) Mudiad neu gwmni sy’n cynhyrchu ac yn trwsio cyfarpar cleddyfa
Gwrthateb (Riposte) Troi’r pari mewn i symudiad ymosodol, yn sabr rhaid amseru ar unwaith
Gwrthateb anuniongyrchol (Indirect riposte) Gorffeniad syml sy'n glanio mewn llinell wahanol o'i gymharu â'r ymgysylltiad / pari
Gwrthateb gwrthol (Counter-riposte) Ail, trydydd neu ragor o wrthatebion mewn symudiad cleddyfa ar ôl pario cleddyf y gwrthwynebydd
Gwrthwynebu (Opposition) Symudiad â’r cleddyf sy'n cadw cyswllt cyson â llafn y gwrthwynebydd
Gwrthymosodiad (Counter-attack) Cymryd mantais o’r gwrthwynebwr trwy ymosod yn erbyn yr hawl i dramwyo

H

Hawl i dramwyo (Right of way) Set o reolau ac egwyddorion sy’n dweud sut y mae pwyntiau yn cael eu dyfarnu yn y ffwyl a’r sabr
Hyfforddi ar ochr y trac (Piste coaching) Rhoi adborth a gwybodaeth dactegol i cleddyfwr yn ystod yr egwyl un munud
Hyfforddwr (Coach) Person sy’n dysgu grwpiau ac unigolion sut i gleddyfa

I

Incwartata (In quartata) Symudiad osgoi sy’n cael i weithredu trwy blygu’r droed flaen a symud y droed ôl, tra’n troi’r corff i’r llinell allanol i osgoi ergyd
Individual lesson (Gwersi unigol) Gwers rhwng cleddyfwr a hyfforddwr yn unig

Ll

Llaw’r cleddyf (Sword hand) Y llaw sy’n dal y cleddyf (llaw dde yn achos cleddyfwyr llaw dde neu’r llaw chwith yn achos cleddyfwyr llaw chwith)
Llinell gaeedig (Closed line) Pan fo arf yn amddiffyn llinell rhag ymosodiad syml
Llinell isel (Low line) Rhan o’r targed, ar hanner is y corff o linell wedi ei thynnu ar ei hyd
Llinell syth (Point in line) Ennill y hawl i dramwyo trwy sythu’r fraich cyn i’r gwrthwynebwr ddechrau ymosod
Llinell tu allan (Outside line) Fe all gyfeirio at rhan o’r targed, ar ochr y fraich arfog o linell fertigol ddychmygol wedi ei thynnu trwy ganol y targed, neu at safle y llafn yn gymharol i safle llafn y gwrthwynebydd
Llinell tu mewn (Inside line) Fe all gyfeirio at rhan o’r targed, ar ochr y fraich ddigleddyf o linell fertigol wedi ei thynnu trwy ganol y corff, neu at safle y llafn yn gymharol i safle llafn y gwrthwynebydd
Llinell uchel (High line) Rhan o’r targed, ar ben uchaf y corff o linell wedi ei thynnu ar ei hyd
Llygaid agored (Open eyes) Dechrau symudiad heb unrhyw syniad blaenorol o sut y bydd yn gorffen, gan ddibynnu ar ymatebion ar allu i addasu cyn gorffen yr ymosodiad

M

Man cryf (Forte) Y rhan gryfaf y llafn, weddi ei lleoli rhwng canol y llafn a’r gard
Man gwan (Foible) Y rhan wan a fwyaf hyblyg o’r llafn, wedi ei lleoli o ganol y llafn i’r pwynt
Mynychiad (Insistence) Mynd trwy bari’r gwrthwynebydd

N

Newid cam (Change step) Math o droedwaith sy’n cael i ddefnyddio i reoli pellter a gorfodi'r gwrthwynebydd i ymateb. Mae’n cael ei weithredu trwy ddefnyddio symudiad blaenorol y cam gan y troed blaen i wthio a newid cyfeiriad
Newid curiad (Change beat) Gwneud curiad sy’n newid y llinell
Newid yr ymgysylltiad (Change of engagement) Ailymgysylltu ar ochr arall y gwrthwynebydd drwy basio dan, neu dros, gleddyf y gwrthwynebydd

O

Oddi a’r targed (Off-target) Pan fydd y cleddyf yn taro rhywbeth nad oedd y targed
Ongli (Angulation) Creu ongl rhwng yr arf a llaw’r cleddyf i osgoi gard y gwrthwynebydd ac i allu taro yn agos neu greu gwrthwynebiad
Osgoi trwy bellter (Distance evasion) Pari sy’n dibynnu ar gamu i ffwrdd o’r gwrthwynebwr a’i orfodi / gorfodi i gwympo’n fyr

P

Paratoi (Preparation) Unrhyw symudiad sy'n digwydd cyn ymosodiad
Paratoi cyfansawdd (Compound preparation) Pryd y bydd cleddyfwr yn paratoi dau neu fwy o ymosodiadau o fewn symudiad
Parhau i ymosod (Continuation of the attack) Pan fydd cleddyfwr sydd wedi colli’r hawl i dramwyo dros dro yn llwyddo i’w adennill trwy ymosod cyn i’r gwrthwynebydd allu ymateb
Pari (Parry) Defnyddio cleddyf i rwystro arf eich gwrthwynebwr
Pari aflwyddiannus (Mal-parry) Pari sydd wedi methu ag atal ymosodiad rhag glanio
Pari crebachu (Contraction parry) Yn debyg i bari cylchol ond yn symud yn y cyfeiriad cyferbyniol a thrwy deithio ar draws y llinell ac ar yr ochr gyferbyniol
Pari cylchol (Circular parry) Lle mae pwynt y llafn yn symud mewn cylch i rwystro cleddyf y gwrthwynebydd
Pari hanner cylchol (Semi-circular parry) Pari siâp hanner cylch, er enghraifft, mynd o safle chwech i wyth neu o wyth i chwech (yn hytrach nag o chwech i chwech)
Pari lletraws (Diagonal parry) Pari wedi ei gymryd ar draws y targed, naill ai o linell uchel i linell isel neu’r gwrthwyneb
Pari sy’n ildio (Yielding parry) Symud yr ymosod i’r naill ochr trwy gynnal cysylltiad â’r llafn a newid y pwynt cyswllt rhwng y llafnau trwy symud o safle ysgogi gwan i un sy’n defnyddio man cryf
Parïau olynol (Successive parries) Dau neu ragor o barïau a gymerir yn erbyn ymosodiad cyfansawddl neu ymosodiad gwrthol
Pario (Parrying) Gweithred o bari
Pario ar y llafn (Beat-parry) Pari sy’n cael ei weithredu trwy guro llafn y gwrthwynebwydd
Pario cyfansawdd (Compound parries) Pario yn olynol
Pario cyfunol (Combination parries) Pario mewn trefn penodol
Pellter (Distance) Y pellter rhwng y cleddyfwyr ar unrhyw adeg benodol
Prise de fer (Prise de fer) Cymryd rheolaeth o arf eich gwrthwynebydd (er enghraifft trwy clymu neu amgylchynu) i allu cwblhau’r ymosodiad
Prise-de-fer cyfansawdd (Compound prise-de-fer) Dau prises-de-fer neu ragor sy’n cael eu cymryd yn barhaus heb golli cysylltiad â llafn y gwrthwynebydd
Proniad (Pronation) Safle llaw wrth dal cleddyf â’r migwrn yn uchel
Pwynt (Point) Uned sgorio a defnyddiwyd ar gyfer ergyd dilys ar darged

R

Rassemblement (Rassemblement) Dod â’r traed yn agos at ei gilydd, naill ai wrth symud ymlaen neu yn ôl, fel y bo gadnau’r traed yn cyffwrdd â’r corff yn gefnsyth
Rowndiau terfynol (Direct elimination) Adeg mewn twrnamaint lle bydd cleddyfwyr yn gadael y gystadleuaeth ar ôl colled
Rhythm (Cadence) Y rhythm gwneir symudiad ynddo

Rh

Rhagwth (Lunge) Ymosodiad ym mhob arf sy’n cynnwys ymestyn y fraich, cicio allan â’r droed flaen a gwthio’r corff â’r droed ôl er mwyn lleihau'r pellter rhwng y cleddyfwyr
Rhagwth wrth gamu (Step-lunge) Rhagwth sy’n defnyddio momentwm o’r cam blaenorol

S

Slaes (Through cut) Ergyd a'i gwneud drwy chwipio pwynt yr arf ar draws targed y gwrthwynebydd mewn cyfeiriad ochrol neu ar letraws
Sleidgamu (Slide step) Fath o droedwaith a'i defnyddiwyd i amrywio tempo a pharatoi symudiadau ymosodol ac amddiffynnol yn ganol y trac. Wrth gamu ymlaen gyda'r droed blaen cyn neidio'n fur gyda'r ddwy droed yn glanio ar yr un pryd
Stamp (Appel) Stampio'r droed flaen neu droed ôl ar y llawr, i gynhyrchu sain i dynnu sylw neu synnu'r gwrthwynebydd
Supination (Supination) Safle’r llaw wrth dal cleddyf pan fo’r gledr yn uchel
Symudiad osgoi (Displacement) Symud y targed yn gyfreithlon i osgoi cael eich bwrw

T

Targed (Target) Ardal o’r corff y mae cleddyfwr yn dymuno’i daro (yn wahanol i ffwyl, cleddyf blaenbwl a sabr)
Taro gwib (Flying cutover) Cyfuniad o guriad a gleidio yn ôl ar draws y llafn, wedi’i ddilyn gyda thrychu ar draws
Torri’r llinell (Cutting-the-line) Gweler pari lletraws a phari cyfangu
Touché (Touché) Gair i ddynodi bod ergyd wedi cael i gofnodi mewn gêm o gleddyfa
Trac cleddyfa (Piste) Lle mae gornest cleddyfa yn digwydd - 14 metr o hyd ac 1.5 i 2 metr ar led
Trawsgamu (Crossover) Troedwaith sy’n golygu croesi’r ddwy goes (Noder, yn sabr, mae hawl gwneud hyn wrth gamu yn ôl yn unig)
Trychu (Cut) Ergyd â sabr sy’n defnyddio ymyl y llafn
Trychu ar draws (Cutover/Coupe) Symudiad anuniongyrchol a wneir trwy basio’r llafn dros bwynt y gwrthwynebydd

U

Un-dau (One-two) Ymosodiad cyfunol sy’n twyllo pari syml y gwrthwynebydd

Y

Ymgysylltu (Engage/Engagement) Pan fo’r ddau gleddyf yn cyffwrdd â’i gilydd
Ymosod ailwaniad (Remise attack) Ymosodiad sy’n dilyn ymosodiad aflwyddiannus, gwrthateb neu gwrthymosodiad ar unwaith
Ymosod cydamserol (Simultaneous attacks) Dau ymosodiad sy’n dechrau’r un pryd
Ymosodiad (Attack) Cynnig ymosodol sy'n bygwth targed y gwrthwynebydd
Ymosodiad anuniongyrchol (Indirect attack) Ymosodiad sy’n dechrau a gorffen ar linell wahanol
Ymosodiad ar waith (Attack on preparation) Ymosod wrth i’r gwrthwynebydd baratoi i ymosod
Ymosodiad ar y llafn (Beat attack) Ymosodiad lle bydd cleddyfwr yn curo cleddyf y gwrthwynebwr fel preliwd i’r ymosodiad
Ymosodiad cyfansawdd (Compound attack) Ymosodiad sy’n defnyddio mwy nag un ffugiad
Ymosodiad ffug (False attack) Ymosodiad sy'n bwriadu miso neu gwympo’n fyr, er mwyn gorfodi’r gwrthwynebydd i ymateb
Ymosodiad syml (Simple attack) Ymosodiad sy’n curo’r amddiffynnydd o fewn un symudiad
Ymosodiad uniongyrchol (Direct attack) Ymosodiad sy’n dechrau ac yn gorffen ar yr un llinell
Ysgogi (Induction) Pan fyddwch yn gorfodi’r gwrthwynebydd i wneud yr ymateb delfrydol i chi
Ystlys (Flank) Ochr y corff a’r ochr sy’n dal y cleddyf