Rosa Manus
Ffeminist, swffragét a heddychwr o'r Iseldiroedd oedd Rosa Manus (20 Awst 1881 - 28 Ebrill 1943) sy'n cael ei hystyried yn nodigedig am ymgyrchu dros y bleidlais i ferched.
| Rosa Manus | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 20 Awst 1881  Amsterdam |
| Bu farw | 28 Ebrill 1943 Ravensbrück, Oświęcim |
| Dinasyddiaeth |  Yr Iseldiroedd |
| Galwedigaeth | ymgyrchydd dros hawliau merched, swffragét, ymgyrchydd dros bleidlais i ferched |
Fe'i ganed yn ail blentyn allan o saith yn Amsterdam ar 20 Awst 1881 a bu farw yn Ravensbrück. Iddewon cyfoethog oedd ei rhieni, ac roedd ei thad, Henry Philip Manus, yn werthwr tybaco a'i mam, Soete Vita Israël, yn wraig tŷ.[1][2][3][4]
Ymgyrchu
golyguDaeth Manus i gysylltiad â'r mudiad rhyngwladol dros rhoi'r bleidlais i fenywod yn 1908 yng Nghyngres y Gynghrair Ryngwladol ar Ddioddef Menywod (IWSA). Yn y Gyngres ym 1908, cyfarfu a'r swffragét o'r Iseldiroedd, Aletta Jacobs, a'r swffragét Americanaidd, Carrie Chapman Catt, a fyddai'n dod yn gydweithwyr a ffrindiau gydol oes iddi. Datblygodd Catt a Manus berthynas agos iawn.[5]
Yn dilyn Cyngres 1908, daeth Manus yn ysgrifennydd Cymdeithas Iseldiroedd dros Etholfraint Menywod.
Yn 1915, chwaraeodd Manus ran bwysig wrth drefnu Cyngres Ryngwladol y Menywod yn yr Hâg. Yn dilyn hyn, cafodd ei phenodi'n ysgrifennydd Pwyllgor Rhyngwladol y Menywod dros Heddwch Parhaol, a adwaenir yn ddiweddarach fel Cynghrair Rhyngwladol y Merched dros Heddwch a Rhyddid (WILPF).
Aelodaeth
golyguBu'n aelod o Gynghrair Ryngwladol Menywod dros Heddwch a Rhyddid am rai blynyddoedd.
Yr Ail Ryfel Byd
golyguCafodd Manus ei alltudio gan y Natsïaid yn 1940 a'i throsglwyddo i wersyll crynhoi Ravensbrück ym mis Hydref 1941. Mae'n debygol iddi farw mewn siambr nwy yn Bernburg ym 1942, ond nid oes tystiolaeth bendant.
Anrhydeddau
golygu
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Dyddiad geni: "Rosette Susanna Manus". Biografisch Portaal van Nederland. Cyrchwyd 9 Hydref 2017. "Rosa Manus". Cyrchwyd 9 Hydref 2017.
- ↑ Dyddiad marw: "Rosette Susanna Manus". Biografisch Portaal van Nederland. Cyrchwyd 9 Hydref 2017.
- ↑ "Rosa Manus | Jewish Women's Archive". jwa.org. Cyrchwyd 5 Mehefin 2016.
- ↑ Commire, Anne; Klezmer, Deborah; Stavenuiter, Monique (1 Ionawr 1999). Women in world history: a biographical encyclopedia (yn English). Vol. 10. Waterford, CT: Yorkin Publications. t. 199. ISBN 078763736X.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ Rupp, Leila J (1 Ionawr 1997). Worlds of women: the making of an international women's movement (yn English). Princeton, N.J.: Princeton University Press. tt. 190–191, 196–197. ISBN 0691016763.CS1 maint: unrecognized language (link)