Wicipedia

Torri dannedd

Torri dannedd yw'r broses y mae dannedd cyntaf babanod (y dannedd collddail, a elwir yn aml yn "dannedd babanod" neu "dannedd llaeth") yn ymddangos yn ddilynol trwy'r guumiau, fel arfer yn cyrraedd fel parau. Yr incisors canolog mandibwlar yw'r dannedd cynradd cyntaf i ddod allan, fel arfer rhwng 6 a 10 mis oed.[1] Gall gymryd nifer o flynyddoedd i bob un o'r 20 dannedd i ddod allan. Er y cyfeirir at y broses fel "torri dannedd", pan fydd dannedd yn dod trwy'r gym, nid ydynt yn torri trwy'r croen. Yn lle hynny, caiff hormonau eu rhyddhau o fewn y corff sy'n achosi rhai celloedd yn y gym i farw a gwahanu, gan ganiatáu i'r dannedd ddod trwodd.[2]

baban 9 mis oed gydag incisor canol gwaelod ar fin dod allan
Baban 9 mis oed gyda incisor canol gwaelod de i'w weld

Gall 'torri dannedd' achosi tymheredd ychydig yn uchel, ond heb godi i'r amrediad twymyn, 100-101 °F (38-38 °C).[3] Mae tymheredd uwch yn ystod torri dannedd yn deillio o ryw fath o haint, fel firws herpes, ac mae heintiad cychwynnol ohono'n hynod eang ymhlith plant oedran torri dannedd.[4]

Arwyddion a symptomau

golygu

Bydd lefel y boen y gall babi ddioddef wahaniaethu rhwng bob plentyn. Efallai y bydd rhai yn ymddangos i ddioddef mwy nag eraill tra fod y dannedd yn torri trwodd. Anhwylderau a chwydd y gym cyn i ddant dorri trwodd sy'n achosi'r poen a'r ffws y mae babi yn ei brofi yn ystod y newid hwn. Mae'r symptomau hyn fel arfer yn dechrau tua dri i bum diwrnod cyn bod y dant yn ymddangos, ac maent yn diflannu cyn gynted ag y bydd y dant yn torri'r croen.[5] Nid yw rhai babanod yn cael unrhyw drafferth wrth dorri dannedd.

Ymhlith y symptomau cyffredin mae brwlio neu driblo, cynnydd yn y cnoi, newidiadau yn yr hwyl, bod yn llidus, a gymiau wedi chwyddo. Mae crio, methu a chysgu, cysgu aflonydd yn ystod y nos, a thwymyn ysgafn hefyd yn gysylltiedig â thorri danedd. Gall dannedd dorri mor gynnar â 3 mis oed a pharhau hyd at drydydd pen-blwydd plentyn.[6] Mewn achosion prin, gellir llenwi ardal gyda hylif ac mae'n ymddangos uwchben ble mae dant yn torri trwodd ac yn achosi i'r gym fod hyd yn oed yn fwy sensitif. Mae poen yn aml yn gysylltiedig â childdannedd mawr gan na allant dreiddio drwy'r gym mor hawdd â'r dannedd eraill.

Mae rhai symptomau sy'n amlwg pan mae babi wedi dechrau'r cyfnod cael dannedd yn cynnwys cnoi ar eu bysedd neu eu teganau i helpu i leddfu'r pwysau ar eu gymiau. Gall babanod hefyd wrthod bwyta neu yfed oherwydd y boen. Yn gyffredinol, bydd y symptomau'n diflannu ar eu pen eu hunain, ond dylid rhoi gwybod i feddyg os ydynt yn gwaethygu neu'n barhaus. Gall torri dannedd achosi arwyddion a symptomau yn y geg a'r gym, ond nid yw'n achosi problemau mewn mannau eraill o'r corff.[7]

Mae tynnu ar y clustiau yn arwydd arall o boen; mae'r poen yn y geg i'w deimlo trwy pen y babi ac maent yn tynnu eu clustiau gan gredu y bydd yn rhoi rhyddhad. Gall brech ysgafn ddatblygu o amgylch y geg oherwydd llid y croen sy'n cael ei achosi gan ddrwlio neu ddriblo'n ormodol.

Dilyniant ymddangosiad

golygu
 
Camau ymddangosiad dannedd, 0 mis, 6 mis, 9 mis, 12 mis, 2 flwydd, 3 mlwydd, 4 mlwydd a 5 mlwydd.

Mae dannedd babanod yn tueddu i ddod allan mewn parau - mae'r incisor gwaelod yn dod allan ac yna mae'r incisor gwaelod arall yn dod i'r amlwg cyn i'r set nesaf ddod i'r amlwg. Y patrwm cyffredinol o ymddangos yw:

  1. Incisors canol gwaelod (2) tua 6 mis
  2. Incisors canol uwch (2) tua 8 mis
  3. Incisors lateral uwch (2) oddeutu 10 mis
  4. Incisors lateral gwaelod (2) tua 10 mis
  5. Y premolars cyntaf(4) tua 14 mis
  6. Canines (4) tua18 mis
  7.   Yr ail premolars (4) tua 2–3 mlwydd oed

Mae dannedd sugno yn tueddu i ymddangos yn gynt mewn merched nag mewn bechgyn. Ymddengys bod yr union batrwm a'r amseroedd cychwyn dannedd yn etifeddol. Nid yw pryd a sut mae dannedd yn ymddangos mewn babanod yn effeithio ar iechyd plentyn.

Camddiagnosis fel torri dannedd

golygu

Ymddengys nad yw torri dannedd yn achosi twymyn neu ddolur rhydd;[8] fodd bynnag, mae'r gred bod torri dannedd yn achosi twymyn yn hynod o gyffredin ymysg rhieni.[9] Er bod rhywfaint o dystiolaeth y gall torri dannedd achosi tymheredd uchel, nid yw'n achosi twymyn (tymheredd dros 100-101 °F (38-38 °C). Canfu un astudiaeth bychan yn 1992 gynnydd sylweddol yn y tymheredd ar ddiwrnod y toriad y dant cyntaf. Canfu astudiaeth arall yn 2000 "godiad bychan yn y tymheredd" ond nid twymyn dros 102 °F (39 °C).[10]

Mae yna berygl y caiff twymyn o gwmpas oedran torri dannedd ei feio ar dorri dannedd, er mai salwch yw'r gwir rheswm dros y dwymyn, yn enwedig haint gan firysau herpes. "Mewn cyd-ddigwyddiad mae torri dannedd yn cychwyn o gwmpas yr amser y mae babanod yn colli amddiffyniad gwrthgyrff mamol yn erbyn y firws herpes. Hefyd, mae adroddiadau ar anawsterau torri dannedd wedi cofnodi symptomau sy'n hynod gyson â heintiau herpetig megis twymyn, llidusrwydd, diffyg cwsg, ac anhawster gyda bwyta."[11] "Byddai babanod iau â lefelau gweddilliol gwrthgyrff uwch yn dioddef heintiau llai a byddai'r rhain yn fwy tebygol o fynd heb eu cydnabod na chael eu hepgor fel anhawster torri dannedd." Gall haint firws Herpes fod ar ffurf gingivostomatitis herpedig sylfaenol (HSV-1) neu o haint gan herpesvirus dynol 6 (HHV-6), sy'n heintio 90% o blant 2 oed. "Gallai symptomau tymheredd uchel a brech yr wyneb fod oherwydd haint gyda'r cyfrwng HHV-6, sydd yn hollol gynhwysfawr ymhlith babanod oed torri dannedd."[12] Efallai y bydd firysau eraill hefyd yn achosi twymynau oherwydd torri dannedd,[13] ond mae'r ymglymiad llafar a all ddigwydd gyda firws herpes yn gwneud camddiagnosis yn risg benodol ar gyfer heintiau o'r fath.

Triniaeth

golygu
 
Babi Chippewa yn torri dannedd ac yn cnoi ar gylchgrawn, 1940

Cyn trin babi am dorri dannedd, mae'n bwysig gwybod beth sy'n achosi'r babi i fod yn ddi-hwyl. Mae rhwbio bys yn ysgafn ar hyd y gym i chwilio am fannau chwyddedig neu deimlad dant o dan y gym yn un ffordd i fod yn sicr. os ansicr, argymhellir bod y plentyn yn cael ei weld gan bediatregydd cyn y caiff unrhyw driniaeth ei weinyddu.

Yn gyffredinol, mae cylch plastig meddal y gellir ei gnoi yn caniatáu i'r babi dorri i lawr rhywfaint o'r meinwe gym sy'n hyrwyddo twf y dannedd allan o'r gym. Mae modd torri neu ddifrodi rhai o'r cylchau yn hawdd, felly gellir gwneud mathau eraill o ddyfeisiau torri dannedd o eitemau cartref. Gall gosod clwtyn golchi gwlyb yn y rhewgell am ychydig funudau ac yna ei osod yn ysgafn ar y gym fod yn effeithiol, ond mae'n rhaid cymryd gofal a pheidio caniatau i gym y babi oeri am gyfnod rhy hir.

Mae babanod yn cnoi ar wrthrychau er mwyn cynorthwyo'r broses torri dannedd. Gall hyn fod yn beryglus os caniateir i'r babi gnoi ar wrthrychau sy'n ddigon bach i'w llyncu neu a allai dorri tra'n cael eu cnoi ac achosi iddynt dagu. Yn aml, mae'r cylchoedd dannedd a theganau eraill, sef 'teethers', yn cael eu cynllunio gyda gweadau a fydd yn apelio at fabanod yn ystod torri dannedd. Mae tynnu dŵr i mewn i 'pacifier' a'i rewi yn ffordd arall o gynnig rhyddhad i blentyn sy'n torri dannedd. Mae'r pwysau oer ar y gym yn rhoi rhyddhad heb oeri bysedd y plentyn.

Mae rhai babanod yn cael rhyddhad wrth gnoi gwrthrychau oer. Mae rhai plant yn ymateb yn dda i fwydydd wedi'u hoeri. Mae awgrymiadau ar gyfer bwydydd oer a allai apelio at fabi yn cynnwys saws afal, iogwrt, a ffrwythau wedi'i meddalu.

Mae deintyddion yn argymell brwsio dannedd babanod cyn gynted ag y maent yn ymddangos. Nid yw'n ddoeth aros tan i'r broses fod yn gyflawn. Gall deintyddion argymell yn erbyn y defnydd o bast dannedd fflworid yn ystod torri dannedd.

Meddyginiaeth

golygu

Mewn achosion lle mae'r baban yn amlwg mewn poen, mae rhai meddygon yn argymell y defnydd o gyffuriau gwrthlidiol nad ydynt yn steroidol (NSAID) neu driniaethau rhyddhad poen sy'n ddiogel i blant sy'n cynnwys benzocaine, lidocaîn, neu salicylate colin. Rhaid defnyddio Benzocaine yn ofalus oherwydd gall achosi methemoglobinemia;[14] mae salicylate colin yn gysylltiedig ag aspirin ac yn gallu achosi syndrom Reye mewn plant sy'n agored i niwed, yn enwedig y rheiny sydd â neu'n gwella o heintiau firaol, neu pan gaiff eu defnyddio ar y cyd â NSAIDau eraill".[15] Mae 5% o gel lidocaid yn cynhyrchu anesthesia (numbing) o fewn 2-5 munud, ac yn para am 10-20 munud. Fodd bynnag, mae un awdur yn dod i'r casgliad, "Yn gyffredinol, mae peryglon ac effeithiau andwyol yn deillio o ddefnydd anaddas neu estynedig o asiantau fferyllol yn gorbwyso eu buddion posibl."[16] Mae'n nodi bod "rhaid ystyried y trawma seicolegol sy'n ymwneud â gweinyddu meddyginiaethau neu gymhwyso paratoadau cyfoes i fabanod", ac mae'n dadlau "na ellir anwybyddu effaith y placebo. Er enghraifft, gall defnyddio gel o 20% benzocaine mewn glycol polyethylen roi dim ond manteision cymedrol dros gymhwyso'r placebo, sy'n rhoi effeithiolrwydd o 60% o'i gymharu â 90% ar gyfer y paratoad gweithgar. "

Mae meddyginiaethau'n aml yn cael eu rhoi ar gymiau babanod i leddfu chwydd a phoen. Mae'r gelau hyn yn debyg i'r gel dannedd gwinio sy'n cael ei ddefnyddio gan oedolion ar gyfer gymiau dolurus a dannedd gwinio, ond mae'n cael ei weinyddu mewn dosau llawer llai. Mae geliau torri dannedd yn gweithio fel cyfrwng nymbio i ddileu'r nerfau yn y gymiau fel bod y boen yn llai amlwg. Mae'n bwysig dilyn y cyfarwyddiadau ar y pecyn i sicrhau bod y maint cywir o feddyginiaeth yn cael ei weinyddu a bod y technegau priodol yn cael eu defnyddio i leihau'r risg ar gyfer haint. Mae'n bwysig peidio â gadael i'r feddyginiaeth amlygu'r gwddf gan y gallai ymyrryd â'r adlewyrchiad gag arferol a allai ei gwneud hi'n bosibl i fwyd fynd i mewn i'r ysgyfaint.[17] Mae meddyginiaethau tebyg ar gael hefyd ar ffurf powdr, fel "powdr torri dannedd".

Mae acetaminophen ac ibuprofen hefyd yn cael eu hargymell i drin y boen a'r chwydd y mae'r babanod yn ei brofi. Dim ond ychydig o weithiau y dydd y dylid ei ddefnyddio fel nad ydyw yn cuddio'r symptomau sy'n cael eu profi oherwydd cyflyrau meddygol eraill ac nid oherwydd torri dannedd. Ni ddylid byth rhoi unrhyw gynnyrch sy'n cynnwys aspirin i blentyn oni bai ei fod wedi'i gyfarwyddo gan bediatregydd, oherwydd y risg o syndrom Reye.

Canfuwyd bod rhywfaint o feddyginiaeth draddodiadol a ddefnyddiwyd i drin poen torri dannedd yn niweidiol oherwydd cynnwys plwm uchel, gydag effeithiau yn cynnwys enseffalopathi gwenwynig. Yn draddodiadol, mae "Surma" neu "kohl" wedi cael eu defnyddio yn y Dwyrain Canol ac Is-Gyfandir India fel powdr torri dannedd, fel y mae "saoott" / "cebagin" y Dwyrain Canol. Mae "Santrinj" - cynnyrch o ocsid plwm o 98% sy'n cael ei ddefnyddio fel arall fel paent - hefyd yn cael ei ddefnyddio yn y cartref yn y Dwyrain Canol cartref ar gyfer torri dannedd.

Hanes

golygu
 
Cylch torri dannedd a thawelwr dechrau'r ugeinfed ganrif

Roedd torri dannedd yn arfer cael ei ystyried (yn anghywir) yn achos marwolaeth, gan y bu farw llawer o blant ym mlynyddoedd cyntaf eu bywyd, ar yr union pryd ag y mae torri dannedd yn digwydd. "Roedd y tueddiad yn y gorffennol i briodoli afiechydon difrifol i doriad dannedd mor gyffredin, fel yn 1842, cofrestrwyd torri dannedd fel achos marwolaeth mewn 4.8% o'r holl fabanod a fu farw yn Llundain o dan 1 mlwydd oed a 7.3% o'r rhai rhwng oed a 1 i 3 blynedd yn ôl adroddiad y Cofrestrydd Cyffredinol. "

Yn eironig, tra fod torri dannedd yn broses naturiol sy'n creu ychydig yn fwy na anghysur, mae rhai dulliau ar gyfer lleddfu poen torri dannedd wedi achosi niwed difrifol a hyd yn oed marwolaeth. Mae'r hen feddyginiaethau ar gyfer torri dannedd yn cynnwys "chwythu, gwaedu, gosod leeches ar y gymiau, a gosod 'cautery' i gefn y pen".[18] Yn yr 16g, cyflwynodd y llawfeddyg Ffrengig, Ambroise Paré, lansiad o'r gymiau gan ddefnyddio lancet, gan gredu nad oedd dannedd yn dod i'r amlwg o'r gym oherwydd diffyg llwybr, a bod y methiant hwn yn achosi marwolaeth. Parhaodd y gred a'r arfer hon am ganrifoedd, gyda rhai eithriadau, hyd at ddiwedd y 19g, gan ddod yn gynyddol ddadleuol ac yna cafodd ei ddirwyn i ben, er mor ddiweddar â 1938 cynghorodd llyfr testun deintyddol Anglo-Americanaidd o blaid lliniaru, a disgrifiodd y weithdrefn. Yn ystod hanner cyntaf yr ugeinfed ganrif, roedd powdrau torri dannedd yn y byd Saesneg yn aml yn cynnwys calomel, math o mercwri. Fe'i tynnwyd allan o'r rhan fwyaf o'r powdr ym 1954 pan ddangoswyd iddo achosi "clefyd pinc" (acrodynia), math o wenwyn mercwri.[19]

Mae hanes hir i deganau torri dannedd. Yn Lloegr yn yr 17g i'r19eg ganrif, roedd 'coral' yn golygu tegan torri dannedd wedi'i wneud o cwrel, ifori, neu asgwrn, yn aml yn cael ei osod mewn arian fel coes i 'rattle'.[20] Mae curadur amgueddfa wedi awgrymu bod y sylweddau hyn yn cael eu defnyddio fel "hud sympathetig"[21] ac y gallai asgwrn anifail fod yn symbol o gryfder anifail i helpu'r plentyn i ymdopi â phoen.

Gweler hefyd

golygu
  • Torri dant
  • Dannedd trwdus
  • Dannedd parhaol
  • Deintiad

Cyfeiriadau

golygu
  1. ↑ Lunt Roger C., Law David B. (October 1974). "A review of the chronology of eruption of deciduous teeth". The Journal of the American Dental Association 89: 872–879. doi:10.14219/jada.archive.1974.0484. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S000281777494032X. Adalwyd 1 June 2017.
  2. ↑ "Teething". National Health Service of England
  3. ↑ "Signs and Symptoms of Primary Tooth Eruption: A Meta-analysis". Pediatrics. March 2016. http://pediatrics.aappublications.org/content/early/2016/02/16/peds.2015-3501.
  4. ↑ L Jaber; I J Cohen; A Mor (1992). "Fever associated with teething". Archives of Disease in Childhood 67: 234. doi:10.1136/adc.67.2.233. https://archive.org/details/sim_archives-of-disease-in-childhood_1992-02_67_2/page/234.
  5. ↑ Teething Overview WebMD. Retrieved on 2010-01-25
  6. ↑ The Teething Process KidsHealth Portal. Retrieved on 2010-01-25
  7. ↑ Infant and toddler health Mayo Clinic. Retrieved on 2010-01-25
  8. ↑ Tintinalli, Judith (2004). Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, Sixth edition. McGraw-Hill Professional. t. 1483. ISBN 0-07-138875-3.
  9. ↑ Owais, AI; Zawaideh, F; Bataineh, O (2010). "Challenging parental myths regarding their children's teething". International Journal of Dental Hygiene 8 (1): 28–34. doi:10.1111/j.1601-5037.2009.00412.x. PMID 20096079.
  10. ↑ MacKnin, ML; Piedmonte, M; Jacobs, J; Skibinski, C (2000). "Symptoms associated with infant teething: A prospective study". Pediatrics 105 (4 Pt 1): 747–52. doi:10.1542/peds.105.4.747. PMID 10742315.
  11. ↑ King, DL; Steinhauer, W; García-Godoy, F; Elkins, CJ (1992). "Herpetic gingivostomatitis and teething difficulty in infants". Pediatric dentistry 14 (2): 82–5. PMID 1323823.
  12. ↑ McIntyre, G T; McIntyre, G M (2002). "Teething troubles?". British Dental Journal 192 (5): 251–5. doi:10.1038/sj.bdj.4801349. PMID 11924952., citing King DL Teething revisited. Pediatr Dent 1994; 16: 179–182.
  13. ↑ Davis, Jeanie Lerche. "Teething vs. Illness: How to Tell the Difference". WebMD. Cyrchwyd 14 October 2015.
  14. ↑ "FDA Drug Safety Communication: Reports of a rare, but serious and potentially fatal adverse effect with the use of over-the-counter (OTC) benzocaine gels and liquids applied to the gums or mouth". U.S. Food and Drug Administration. April 7, 2011. Cyrchwyd December 18, 2011.
  15. ↑ Annetta K.L. Tsang. "Teething, teething pain and teething remedies". International Dentistry - Australian Edition 5 (4): 18.
  16. ↑ Annetta K.L. Tsang. "Teething, teething pain and teething remedies". International Dentistry - Australian Edition 5 (4): 23.
  17. ↑ Medications used to treat teething pain eMedicine MedicineNet. Retrieved on 2010-01-25
  18. ↑ Dally, Ann (1996). "The lancet and the gum-lancet: 400 years of teething babies". The Lancet 348 (9043): 1710–1. doi:10.1016/S0140-6736(96)05105-7. PMID 8973438.
  19. ↑ Dally, A. (1997). "The Rise and Fall of Pink Disease". Social History of Medicine 10 (2): 291–304. doi:10.1093/shm/10.2.291. PMID 11619497.
  20. ↑ OED; Examples from the Metropolitan
  21. ↑ "Rattles". Victoria & Albert Museum of Childhood. Cyrchwyd December 18, 2011.

Dolenni allanol

golygu
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Torri_dannedd&oldid=11088879"