Ysgwydd fawr
| Ysgwydd fawr Meripilus giganteus
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Polyporales |
| Teulu: | Meripilaceae |
| Genws: | Meripilus[*] |
| Rhywogaeth: | Meripilus giganteus |
| Enw deuenwol | |
| Meripilus giganteus (Pers.) P.Karst. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Meripilaceae yw'r Ysgwydd fawr (Lladin: Meripilus giganteus; Saesneg: Giant Polypore).[1] 'Yr Ysgwyddau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Fel yr ysgwydd, mae'r ffyngau yn y grwp yma'n llorwedosod, yn tyfu allan ac ar draws o fonyn y goeden.y Mae'r teulu Meripilaceae yn gorwedd o fewn urdd y Polyporales.
Disgrifiwyd ac enwyd y tason yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Christiaan Hendrik Persoon.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop. Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un onglog. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: mandyllog. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
golyguCredir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Meripilaceae
golyguMae gan Ysgwydd fawr ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cartilosoma ramentaceum | Cartilosoma ramentaceum | |
| Cartilosoma rene-hentic | Cartilosoma rene-hentic | |
| Cartilosoma subsinuosum | Cartilosoma subsinuosum | |
| Porotheleum keithii | Porotheleum keithii | |
| Porotheleum lacerum | Porotheleum lacerum | |
| Porotheleum leucobombycinum | Porotheleum leucobombycinum | |
| Sporotrichopsis terrestris | Sporotrichopsis terrestris | |
| Stromatoscypha defibulata | Stromatoscypha defibulata | |
| Stromatoscypha fimbriata | Stromatoscypha fimbriata | |
| Stromatoscypha poriaeformis | Stromatoscypha poriaeformis |
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Ysgwydd fawr gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.