Awdures a bardd o'r Almaen yw Elke Erb (18 Chwefror 193822 Ionawr 2024) sydd hefyd yn cael ei hystyried yn nodigedig am ei gwaith fel cyfieithydd a golygydd gweithiau llenyddol.[1][2][3]

Elke Erb
Ganwyd18 Chwefror 1938 Edit this on Wikidata
Rheinbach Edit this on Wikidata
Bu farw22 Ionawr 2024 Edit this on Wikidata
Berlin Edit this on Wikidata
Man preswylBerlin, Wuischke/Wuježk Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Yr Almaen Yr Almaen
Alma mater
Galwedigaethcyfieithydd, ysgrifennwr Edit this on Wikidata
TadEwald Erb Edit this on Wikidata
PriodAdolf Endler Edit this on Wikidata
PlantKonrad Endler Edit this on Wikidata
Gwobr/auGwobr Heinrich Mann, Gwobr F.-C.-Weiskopf, Ida-Dehmel-Literaturpreis, Gwobr Lenyddol Erlangen am Gyfieithu Barddoniaeth, Gwobr Ernst-Jandl, Gwobr Erich Fried, Gwobr Peter-Huchel, Q2127382, Gwobr Hans-Erich-Nossack, Gwobr Literaturhäuser, Gwobr Roswitha, Mörike-Preis der Stadt Fellbach, Gwobr Georg Büchner, Georg-Trakl-Preis für Lyrik Edit this on Wikidata

Fe'i ganed yn Rheinbach, talaith Nordrhein-Westfalen yn yr Almaen ar 18 Chwefror 1938.[4][5][6][7][8]

Magwraeth golygu

Ganed Elke Erb yn Scherbach (rhan o Rheinbach heddiw) yn y bryniau i'r de o Bonn. Roedd ei rhieni wedi symud yno gyda'i hewythr Otto a'i deulu ym 1937 er mwyn "gaeafu dros y Sosialaeth Genedlaethol", fel y dywedodd ei thad Ewald Erb (1903–1978).[9] Gweithiaia ef yn y dreth leol, ar ôl iddo golli ei swydd academaidd fel hanesydd llenyddol Marcsaidd ym Mhrifysgol Bonn yn 1933, oherwydd "gweithgareddau Comiwnyddol". Roedd ei mam Elisabeth yn gweithio ar y tir. Elke oedd yr hynaf o dair merch ei rhieni, pob un wedi eu geni yn Scherbach rhwng 1938 a 1941 pan gafodd ei thad ei orfodi i wasanaeth milwrol. Yr ieuengaf o'r tair chwaer yw'r awdur-bardd Ute Erb.[9]

Rhwng 1941 a 1949 carcharwyd ei thad am y drosedd o "Wehrkraftzersetzung", sef credu mewn annibyniaeth i'w wlad. Symudodd y teulu i Halle, yn yr ardal Gomiwnyddol, pan ddaeth allan o'r carchar a gweithiodd yn y brifysgol leol. Un ystafell, gydag un gwely oedd eu cartref, ac felly bu'n rhaid i'r dair ferch, gan gynnwys Elke, fynd i gartref a oedd hefyd yn ysgol breswyl am ddwy flynedd. Cafodd hyn gryn effaith seicolegol arni.[2][10][11]

Awdur golygu

Yn 1969, aeth ar ymweliad hir â Georgia. Yno yn 1974 cyhoeddodd un o'i darnau mawr cyntaf, sef cyfieithiad o destun gan Marina Tsvetaeva. Cynhyrchodd farddoniaeth a rhyddiaith a chyfieithiadau pellach, yn enwedig nofelau gan Oleg Alexandrovitch Yuryev a cherddi gan Olga Martynova. Roedd ei haddasiadau yn bennaf o'r Almaeneg, ond hefyd o destunau Rwsieg, Saesneg, Eidaleg a Sioraidd. Gweithiodd fel golygydd am gyfnod, er enghraifft o'r blynyddlyfr Jahrbuch der Lyrik. [12]

Aelodaeth golygu

Bu'n aelod o Academi Gelf, Berlin, ac Academi Gelf Saská am rai blynyddoedd.

Llyfryddiaeth golygu

Cerddi a rhyddiaith golygu

  • Gutachten. Poesie und Prosa. Aufbau Verlag, Berlin, Weimar 1975
  • Einer schreit: Nicht! Geschichten und Gedichte. Wagenbach, Berlin 1976
  • Der Faden der Geduld. Aufbau Verlag, Berlin, Weimar 1978.
  • Trost. Gedichte und Prosa. Deutsche Verlagsanstalt, Stuttgart 1982 (ausgewählt von Sarah Kirsch)
  • Vexierbild. Aufbau Verlag, Berlin, Weimar 1983.
  • Kastanienallee. Texte und Kommentare. Aufbau Verlag, Berlin, Weimar 1987.
  • Winkelzüge oder Nicht vermutete, aufschlußreiche Verhältnisse. (Illustrationen: Angela Hampel) Druckhaus Galrev, Berlin 1991
  • Nachts, halb zwei, zu Hause. Texte aus drei Jahrzehnten. Reclam Leipzig, Leipzig 1991 (ausgewählt von Brigitte Struzyk)
  • Poets Corner 3: Elke Erb, Unabhängige Verlagsbuchhandlung Ackerstraße, Berlin 1991.
  • Unschuld, du Licht meiner Augen. Gedichte, Steidl Verlag, Göttingen 1994
  • Der wilde Forst, der tiefe Wald. Auskünfte in Prosa, Steidl Verlag, Göttingen 1995.
  • Mensch sein, nicht. Gedichte und andere Tagebuchnotizen. Urs Engeler, Basel und Weil am Rhein 1998
  • Leibhaftig lesen. Gedichte, Verlag Ulrich Keicher, Warmbronn 1999
  • Sachverstand. Werkbuch, Gedichte, Urs Engeler Editor, Basel und Weil am Rhein 2000.
  • Lust. 2 Gedichte. Verlag Ulrich Keicher, Warmbronn 2001.
  • Parabel. Verlag Unartig 2002.
  • die crux. Gedichte, Urs Engeler Editor, Basel und Weil am Rhein 2003.
  • Gänsesommer. Gedichte, Urs Engeler Editor, Basel und Weil am Rhein 2005.
  • Freunde hin, Freunde her. Gedichte (= Lyrikedition 2000). BUCH&media, München 2005, ISBN 3-865-20154-7.
  • Sonanz. 5-Minuten-Notate. Gedichte, Urs Engeler Editor, Basel und Weil am Rhein 2008.
  • Wegerich. Wahn. Denn Wieso? Gedichte (aus Sonanz), Verlag Ulrich Keicher, Warmbronn 2008.
  • Meins. Gedichte, roughbooks, Wuischke, Berlin und Holderbank 2010
  • Elke Erb. (= Poesiealbum. 301). Märkischer Verlag Wilhelmshorst 2012, ISBN 978-3-943708-01-1.
  • Das Hündle kam weiter auf drein. Gedichte, roughbooks, Berlin, Wuischke und Solothurn 2013.
  • Sonnenklar. Gedichte, roughbooks, Berlin, Wuischke und Solothurn 2015.

Seinlyfr golygu

Cyfieithiadau golygu

  • Oleg Jurjew: Halbinsel Judatin, Roman. Vom Autor neugeordnete u. durchges. Fassung. Aus dem Russ. von Elke Erb unter Mitw. von Sergej Gladkich. Verlag Jung & Jung, Salzburg 2014, ISBN 978-3-99027-053-0.


Anrhydeddau golygu

  • Dros y blynyddoedd, derbyniodd nifer o anrhydeddau, gan gynnwys: Gwobr Heinrich Mann (1990), Gwobr F.-C.-Weiskopf (1999), Ida-Dehmel-Literaturpreis (1995), Gwobr Lenyddol Erlangen am Gyfieithu Barddoniaeth (2011), Gwobr Ernst-Jandl (2013), Gwobr Erich Fried (1995), Gwobr Peter-Huchel (1988), Q2127382 (1994), Gwobr Hans-Erich-Nossack (2007), Gwobr Literaturhäuser (2011), Gwobr Roswitha (2012), Mörike-Preis der Stadt Fellbach (2018), Gwobr Georg Büchner (2020), Georg-Trakl-Preis für Lyrik (2012)[13][14] .

Cyfeiriadau golygu

  1. Klaus Michael; Andreas Kölling. "Erb, Elke * 18.2.1938 Schriftstellerin". "Wer war wer in der DDR?". Ch. Links Verlag, Berlin & Bundesstiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur, Berlin. Cyrchwyd 12 Mawrth 2019.
  2. 2.0 2.1 "Elke Erb deutsche Schriftstellerin". Biographien. Munzinger Archiv GmbH, Ravensburg. Cyrchwyd 12 Mawrth 2019.
  3. Elizabeth Oehlkers (1 Hydref 2012). "Mountains in Berlin by Elke Erb". Book review: Rosmarie Waldrop, trans. Providence: Burning Deck, 1995. 94 tt. ISBN 1-886224-06-4. From the original German texts: Gutachten, Der Faden der Geduld, and Vexierbild. Berlin. Aufbau-Verlag. Taylor & Francis (online). tt. 26–27. Cyrchwyd 12 Mawrth 2019.
  4. Cyffredinol: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12030891d. ffeil awdurdod y BnF. dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015.
  5. Disgrifiwyd yn: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-476-03702-2_114. dyddiad cyrchiad: 31 Gorffennaf 2022.
  6. Rhyw: Ffeil Awdurdodi Rhyngwladol. dyddiad cyrchiad: 4 Tachwedd 2018. Deutsche Nationalbibliothek; Staatsbibliothek zu Berlin; Bayerische Staatsbibliothek; Llyfrgell Genedlaethol Awstria (yn de), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 26 Ebrill 2014 http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12030891d. ffeil awdurdod y BnF. dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015.
  7. Dyddiad geni: "Elke Erb". Discogs. Cyrchwyd 9 Hydref 2017. "Elke Erb". Cyrchwyd 9 Hydref 2017. "Elke Erb".
  8. Dyddiad marw: https://www.deutschlandfunkkultur.de/die-lyrikerin-elke-erb-ist-gestorben-100.html. dyddiad cyrchiad: 24 Ionawr 2024.
  9. 9.0 9.1 Gabriele von Törne (18 Awst 2010). "Scherbach wurde Zuflucht vor den Nazis". General Anzeiger. Bonner Zeitungsdruckerei und Verlagsanstalt H. Neusser GmbH. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-10-10. Cyrchwyd 12 Mawrth 2019.
  10. Gregor Laschen (10 Medi 2010). "Elke Erb: Kastanienallee". Egmont Hesse (Planet Lyrik), Berlin. Cyrchwyd 12 Mawrth 2019.
  11. Andrea Marggraf (12 Chwefror 2008). ""Hoffnung brauch' ich keine"" (PDF). Presseartikel zu Elke Erb: Die Lyrikerin Elke Erb (radio programme transcription). Deutschlandradio Kultur (Literatur), Berlin & Urs Engeler, CH-Schupfart. Cyrchwyd 12 Mawrth 2019.
  12. Anrhydeddau: http://www.adk.de/de/akademie/preise-stiftungen/H_Mann_Preis.htm. dyddiad cyrchiad: 12 Medi 2015. http://www.europeonline-magazine.eu/autorin-erb-erhaelt-ernst-jandl-preis-fuer-lyrik_260372.html.
  13. http://www.adk.de/de/akademie/preise-stiftungen/H_Mann_Preis.htm. dyddiad cyrchiad: 12 Medi 2015.
  14. http://www.europeonline-magazine.eu/autorin-erb-erhaelt-ernst-jandl-preis-fuer-lyrik_260372.html.