Gwyntyll (peiriant)
Peiriant wedi'i bweru yw gwyntyll (neu ffan) sy'n cael ei ddefnyddio i greu llif o fewn hylif, nwy fel aer gan amlaf. Mae gwyntyll yn cynnwys gwiail neu lafnau sy'n cylchdroi ac yn amharu ar yr aer. Gelwir y cyfuniad o lafnau a'r canolbwynt yn bwlsadur, rotor, neu'n rhedwr. Fel arfer, mae wedi'i osod mewn rhyw fath o amgaead neu gasyn. Gall hwn gyfeirio'r llif aer neu gynyddu diogelwch trwy atal gwrthrychau rhag cysylltu â'r llafnau. Mae'r rhan fwyaf o wyntyllau yn cael eu pweru gan foduron trydan, ond gellir defnyddio ffynonellau pŵer eraill, gan gynnwys moduron hydrolig, cranc llaw, peiriannau tanio mewnol, a phŵer solar.
Yn fecanyddol, gall gwyntyll fod yn unrhyw wifren neu wiail sy'n cylchdroi i gynhyrchu cerrynt aer. Mae gwyntyllau yn cynhyrchu llif aer gyda chyfaint uchel a phwysedd isel (er yn uwch na phwysedd amgylchynol), yn wahanol i gywasgyddion sy'n cynhyrchu pwysedd uchel ar gyfaint cymharol isel. Bydd llafn ffan yn aml yn cylchdroi pan fydd yn agored i ffrwd hylif aer, a bydd dyfeisiau sy'n manteisio ar hyn, fel anemomedrau a thyrbinau gwynt, yn aml ar ddyluniad tebyg i wyntyll.
Mae defnydd o wyntyllau yn cynnwys systemau rheoli hinsawdd a chysur thermol personol (ee gwyntyll trydan a osodir ar fwrdd, ar y nenfwd neu sy'n sefyll ar y llawr), systemau oeri injan cerbyd (ee o flaen rheiddiadur), systemau oeri peiriannau (ee mewn cyfrifiaduron a chwyddseinyddion pŵer), systemau awyru neu echdynnu mwg, nithio (ee gwahanu'r us o'r grawn ), cael gwared ar lwch (ee sugno fel mewn sugnwr llwch), sychu (fel arfer wedi'i gyfuno â ffynhonnell wres) a darparu drafft ar gyfer tân.
Er bod gwyntyllau yn aml yn cael eu defnyddio i oeri pobl, nid ydynt yn oeri'r aer mewn gwirionedd (gall gwyntyllau ei gynhesu ychydig oherwydd gwres eu moduron), ond maent yn gweithio drwy oeri trwy anweddu chwys a chynyddu ddarfudiad gwres i'r aer amgylchynol oherwydd llif yr aer gan y gwyntyllau. Felly, gall gwyntyllau ddod yn aneffeithiol fel dull o oeri'r corff os yw'r aer amgylchynol yn agos at dymheredd y corff ac yn cynnwys lefel uchel o leithder. Yn ystod cyfnodau o wres a lleithder uchel iawn, mae llywodraethau'n cynghori yn erbyn defnyddio gwyntyllau.