Haearn gwrymiog
Defnydd adeiladu yw haearn gwrymiog neu haearn rhychog. Fel arfer mae'n cynnwys dalennau o ddur meddal sydd wedi'u galfaneiddio dip poeth, yna eu rholio yn oer i gynhyrchu patrwm rhychog llinol. Er gwaethaf yr enw, ac eithrio'r enghreifftiau cynharaf, nid haearn yw'r defnydd a ddefnyddir, ond dur.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | defnydd adeiladu  |
|---|---|
| Math | galvanized sheet steel |
| Deunydd | metel dalennog |
| Dechreuwyd | 1829 |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae'r rhychau yn cynyddu cryfder ac anhyblygedd y dalennau i'r cyfeiriad sy'n rhedeg ar hyd y rhychau. Fel rheol mae dalennau'n cael eu cynhyrchu fel petryalau gyda'r ochrau hir yn gryf a'r ochrau byr yn hyblyg.
Dyfeisiwyd haearn gwrymiog ym Mhrydain yn y 1820au gan y pensaer a pheiriannydd Henry Robinson Palmer. Fe'i gwnaed yn wreiddiol o haearn gyr. Profodd y defnydd i fod yn ysgafn, yn gryf, yn gwrthsefyll cyrydiad, ac yn hawdd ei gludo. Roedd yn addas ar gyfer strwythurau parod a gwaith byrfyfyr gan weithwyr lled-fedrus. Mae'r defnydd bob amser wedi cael ei ddefnyddio'n ledled y byd mewn adeiladau gwledig a milwrol fel siediau a thanciau storio.
Yn raddol disodlwyd haearn gyr gan ddur meddal o tua'r 1890au, ond ni newidiodd yr enw. Yn fwy diweddar, mae dalennau galfanedig â rhychiadau syml wedi cael eu disodli'n raddol gan haenau amddiffynnol mwy datblygedig a phroffiliau mwy cymhleth.
