Mynwent Artillery Wood

Mynwent Artillery Wood
Math	Mynwent a gedwir gan Gomisiwn Beddau Rhyfel y Gymanwlad
Sefydlwyd	1917 ;
Daearyddiaeth
Lleoliad	Boezinge
Sir	Ieper
Gwlad	Gwlad Belg
Cyfesurynnau	50.8996°N 2.8719°E
Statws treftadaeth	beschermd monument
Manylion
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Saif Mynwent Artillery Wood, ger pentref bychan Boezinge, Ieper, Gwlad Belg, ac yno y claddwyd 1,307 o filwyr y Rhyfel Byd Cyntaf, ac yn eu plith y bardd Hedd Wyn. Y Commonwealth War Graves Commission sy'n gofalu am y fynwent. Ger y fynwent ceir dwy gofeb cenedlaethol - y naill i filwyr Llydaw a'r llall i filwyr Iwerddon; mae'r gofeb i'r milwyr Cymreig oddeutu milltir i ffwrdd, ger y fan lle lladdwyd Hedd Wyn. Tua milltir a hanner o'r fynwent, yn y fan lle lladdwyd Hedd Wyn saif Cofeb y Cymry yn Fflandrys.

Trosglwyddwyd perchnogaeth y fynwent i'r Deyrnas Gyfunol gan Albert I, brenin Gwlad Belg oherwydd "aberth milwyr yr Ymerodraeth Brydeinig" yn y Rhyfel wrth amddiffyn a rhyddhau Gwlad Belg o afael yr Almaen.^[1]

Cychwynwyd ar y gwaith o gladdu cyrff y dynion yn 1917 wedi iddynt gael eu lladd ym Mrwydr Pilckem Ridge,^[2] a pharhawyd gyda'r gwaith hyd at Mawrth 1918.^[3] Yn dilyn Cadoediad 11 Tachwedd 1918 roedd 141 o feddau yno. Symudwyd cyrff o dair mynwent (Gerddi Boesinghe Chateau, Plasty Brissein a Fferm y Capten) a maes y gad, gan godi'r nifer i 1,307.^[3]

Enwogion golygu

Yn y fynwent hon y claddwyd dau fardd cenedlaethol: Hedd Wyn (1887–1917) o Drawsfynydd a enillodd y Gadair yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Penbedw 1917. Dywedodd Dyfed, Archdderwydd yr Eisteddfod honno ar y dydd:

Y delyn a ddrylliwyd ar ganol y wledd;

Mae'r ŵyl yn ei dagrau a'r bardd yn ei fedd.

Yma hefyd y claddwyd y bardd Gwyddelig Francis Ledwidge (1887–1917).^[4]