Tirlenwi

Tirlenwi
Math	lle
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae safle tirlenwi ^[1]^[2] (weithiau ar lafar, safle sbwriel) yn gyfleuster lle mae gwastraff nas defnyddiwyd yn cael ei dirlenwi neu o dan y ddaear er mwyn osgoi effeithiau negyddol ar iechyd a'r amgylchedd. Mae safle tirlenwi hefyd yn gyfleuster gwastraff lle mae gwastraff yn cael ei bentyrru ar y safle. Gelwir hyn yn safle tirlenwi mewnol. Mae safle tirlenwi hefyd yn gyfleuster gwastraff a ddefnyddir i storio gwastraff dros dro am flwyddyn neu fwy.

Cyffredinol golygu

Heddiw, mae yna lawer o safleoedd tirlenwi ac maen nhw i gyd yn dechnoleg gymhleth ar gyfer casglu gwastraff dynol, sydd wedyn yn cael ei waredu. Mae crynhoad gwastraff mewn safleoedd tirlenwi yn arwain at ganlyniadau negyddol i iechyd pobl a'r amgylchedd. Gellir lleihau'r effaith hon, ar y gorau, hyd yn oed ei hosgoi. I wneud hyn, mae angen gwybod yn drylwyr fath, swm a tharddiad y gwastraff sy'n mynd i'w dirlenwi. Rhaid monitro nodweddion rheoli gwastraff a pheryglon iechyd ac amgylcheddol y gwastraff hefyd. Mae meini prawf a gweithdrefnau wedi'u sefydlu ar gyfer derbyn gwastraff mewn safle tirlenwi. Fel aelod o'r Undeb Ewropeaidd roedd gweithdrefnau derbyn gwastraff yn cael eu rheoleiddio gan Gyngor Ewrop Decision 2003/33 / EC. Mae yna hefyd ddeddfwriaeth ar wahân, a'i dasg yw rheoleiddio gweithrediad safle tirlenwi, asesu addasrwydd gwastraff i'w dirlenwi a'r weithdrefn ar gyfer derbyn gwastraff mewn safle tirlenwi. Y ddeddfwriaeth bwysicaf yw'r Ddeddf Gwastraff a'i his-ddeddfau. [3] Dim ond gwastraff sy'n cwrdd â'r meini prawf derbyn ar gyfer y math hwnnw o safle tirlenwi y gellir ei dderbyn yn y safle tirlenwi. Er mwyn canfod addasrwydd gwastraff ar gyfer tirlenwi, rhaid i'r gweithredwr tirlenwi a'r generadur gwastraff fod â data. Mae'r gweithredwr tirlenwi yn gyfrifol am drefnu a monitro'r safle tirlenwi. Mae gan y gweithredwr ei staff ei hun yn y safle tirlenwi a'r offer technegol y mae'n cyflawni ei waith gyda nhw. Rhaid bod ganddo drwydded amgylcheddol a gwastraff integredig. Prif dasg y gweithredwr yw monitro derbyn gwastraff yn y safle tirlenwi sy'n cwrdd â'r meini prawf a'r trwyddedau.

Hanes tirlenwi golygu

Mae pobl wedi bod yn creu sbwriel ers amser maith. Pan oedd y bobl grwydrol yn byw, gadawyd y sbwriel ar ôl a'i symud i leoliad newydd. Bryd hynny, nid oedd yn bosibl eto asesu effaith negyddol gwastraff ar yr amgylchedd ac iechyd pobl. Tua 10,000 CC, dechreuodd pobl gefnu ar eu ffordd grwydrol o fyw, a disodlwyd hyn gan farweidd-dra, a achosodd hefyd i sbwriel gronni mewn pentyrrau mawr. Mae cofnodion cyntaf y safleoedd tirlenwi gwreiddiol yn dyddio'n ôl i 500 CC yng Ngwlad Groeg, yn benodol yn Athen, lle dechreuodd pobl fynnu bod pobl yn mynd â'u gwastraff y tu hwnt i waliau adeiladau fel na allai gelynion ddringo'r waliau. Yn Ewrop a dechreuodd America lenwi ymddangos ym 1800. Cafodd hyn ei yrru gan ymlediad afiechydon a gludir gan sbwriel. Yn y 19g, sylweddolwyd bod dympio yn broblem. I leddfu hyn, crëwyd pentyrrau o sbwriel, a gludwyd allan o'r canolfannau gyda cherbydau wedi'u tynnu gan geffylau, naill ai i'w llosgi, i safle tirlenwi neu i'r môr. Rhagflaenydd y safle tirlenwi yw'r ffynnon, lle claddwyd y gwastraff yng Nghaliffornia ym 1935, ac roedd yn cael ei orchuddio â mwd o bryd i'w gilydd.^[3] Yna dechreuodd safleoedd tirlenwi dyfu a daeth yn angenrheidiol. Mewn 30 mlynedd, mae safleoedd tirlenwi wedi newid cryn dipyn. Heddiw, mae safle tirlenwi yn fwy na thwll lle mae gwastraff yn cael ei daflu.

Dosbarthiad safleoedd tirlenwi golygu

Tomen sbwriel bwrdeistref Jõelähtme yn Estonia

Gellir rhannu safleoedd tirlenwi yn ôl nodweddion y gwastraff sydd i'w waredu:

Tirlenwi gwastraff nad yw'n beryglus
Tirlenwi gwastraff anadweithiol
Tirlenwi gwastraff peryglus

Gwastraff nad yw'n beryglus golygu

Mae gwastraff nad yw'n beryglus yn cael ei ddyddodi mewn safle tirlenwi nad yw'n beryglus. Mae hefyd yn cynnwys gwastraff trefol. Gellir tirlenwi gwastraff nad yw'n beryglus hefyd ar gyfer rhai mathau o wastraff peryglus (e.e. gwastraff asbestos), y mae'n rhaid ei drin i sicrhau eu bod yn cwrdd â'r meini prawf ar gyfer gwastraff peryglus an-adweithiol sefydlog. Mae safle tirlenwi ar wahân ar gyfer gwastraff peryglus o'r fath. Gwastraff peryglus a nodwyd ym Mhenderfyniad y Cyngor 2003/33 / EC gwerthoedd gwerthoedd ar gyfer gwastraff nad yw'n beryglus ac nad yw'n beryglus gyda safleoedd tirlenwi. Rhaid peidio â derbyn gwastraff heb ei drin neu wastraff halogedig mewn safle tirlenwi nad yw'n beryglus. Ar hyn o bryd, mae 16 o safleoedd tirlenwi gwastraff nad ydynt yn beryglus yn cael eu defnyddio yn Estonia, ac mae 6 ohonynt yn cydymffurfio â gofynion y Rheoliad Tirlenwi.

Tirlenwi gwastraff anadweithiol golygu

Tirlenwi ar gyfer gwastraff anadweithiol. Dim ond gwastraff anadweithiol sy'n cwrdd â'r meini prawf derbyn (gwerthoedd terfyn) ar gyfer safleoedd tirlenwi gwastraff anadweithiol a nodir ym Mhenderfyniad Cyngor Ewrop 2003/33 / EC y gellir ei waredu mewn safle tirlenwi. Mae addasrwydd tirlenwi yn cael ei bennu trwy brofi gwastraff. Ar hyn o bryd mae 2 safle tirlenwi gwastraff anadweithiol ar waith.

Tirlenwi gwastraff peryglus golygu

Tirlenwi ar gyfer gwastraff peryglus. Ceir canlliawiau i'r cyhoedd a busnes ar waredu gwastraff peryglus yng Nghymru^[4]

Problemau cysylltiedig â thirlenwi golygu

Myfyrwyr Prifysgol Aberystwyth yn astudio lagŵn trycholchi safle Tirlenwi Nantmel, Powys

Mae gweithrediad safleoedd tirlenwi hefyd yn cael effaith negyddol ar yr amgylchedd, isadeiledd a phobl. Effeithir yn arbennig ar yr isadeiledd gan gerbydau nwyddau trwm sy'n cludo gwastraff i'w gyrchfan. O ganlyniad, gall rhannau llai o'r ffordd ddioddef o dan lorïau trwm.

Trwytholch golygu

Cynhyrchir llawer iawn o drwytholch^[5] mewn safleoedd tirlenwi pan fydd dŵr glaw yn llifo dros safleoedd tirlenwi. Mae trwytholch yn amsugno hylifau batri, plwm a chemegau eraill sy'n mynd i mewn i'r pridd, cyrff dŵr a bodau dynol ac anifeiliaid yn ddiweddarach.^[6]

Ymddangosiad golygu

Mae safleoedd tirlenwi yn edrych yn afiach. Felly, mae safleoedd tirlenwi yn cael eu hadeiladu y tu allan i'r anheddiad. Fodd bynnag, os cynhyrchir sothach yn yr un ysbryd, bydd mwy o safleoedd tirlenwi yn cael eu hadeiladu a bydd hyn yn niweidio delwedd weledol y dirwedd ymhellach.^[6]

Llygredd aroglau ac aer golygu

Gellir ystyried mai'r broblem fwyaf gyda safle tirlenwi yw'r arogl sy'n cael ei ollwng o bentyrrau mawr o wastraff. Mae safleoedd tirlenwi yn arogli'n annymunol ac yn cael effaith wrthyrrol ar bobl.^[6] Yn ystod gweithrediad y safle tirlenwi, mae nwyon (gan gynnwys methan) hefyd yn cael eu hallyrru, sy'n cael effaith lygru.^[7]

Perygl i anifeiliaid golygu

Mae safleoedd tirlenwi yn niweidiol i anifeiliaid. Hyd yn oed os na fydd y trwytholch halogedig yn mynd i mewn i'r pridd, bydd trwytholch o'r trwytholch yn ffurfio yn y safle tirlenwi, y bydd yr adar yn yfed ohono. Mae safleoedd tirlenwi hefyd yn cynnwys llawer iawn o fwyd halogedig sy'n hygyrch i lygod mawr, adar a nadroedd.^[6]

Bygythiad i fodau dynol golygu

Mae cemegolion tirlenwi yn beryglus i weithwyr ac ymwelwyr yn benodol.^[6]

Llygredd pridd golygu

Os yw'r tir wedi'i ddefnyddio fel safle tirlenwi, mae ei bridd wedi'i halogi'n gyffredinol. Mewn achosion prin iawn, mae'n bosibl adeiladu rhywbeth arall ar y safle tirlenwi, ond rhaid tynnu'r holl gemegau a chyfansoddion peryglus o'r pridd.^[6]

Taenu gwastraff golygu

Mae hyn yn broblem arbennig ar ddyddiau gwyntog, pan fydd sbwriel ysgafnach yn cael ei wasgaru gan y gwynt. Gall hyn halogi parciau ac ardaloedd preswyl.^[6] Gellir dosbarthu sbwriel hefyd gan lorïau sbwriel. Y broblem yw gyda'r teiars lle mae'r gwastraff yn glynu a'r ceir yn ei daenu ar y ffordd. Mae adar hefyd yn dosbarthu sothach.

Cynnal a chadw golygu

Mae cynnal a chadw tirlenwi yn ddrud iawn. Gall leinin fod y mwyaf costus i atal trwytholchion rhag mynd i mewn i rannau eraill o'r pridd ac achosi difrod helaeth.^[6]

Effeithiau ar lystyfiant golygu

Mae safleoedd tirlenwi hefyd yn effeithio ar lystyfiant.^[8] Yn benodol, mae'r broblem o fannau poeth naturiol yn colli rhywogaethau planhigion prin ac mewn perygl yn dirywio. Mae mwy o risg hefyd o ledaenu afiechydon planhigion a chwyn. Gall erydiad ddigwydd hefyd.^[7]

Sŵn golygu

Ni chynhwysir sŵn yn ystod gweithrediad y safle tirlenwi. Yn benodol, cynhyrchir sŵn trwy weithredu dulliau cludo, sy'n cynnwys seirenau a signalau clywadwy eraill o wyrdroi ceir, synau o beiriannau symudol, peiriannau tractorau trwm sy'n sathru neu'n codi gwastraff o un lle i'r llall.^[7]

Tirlenwi Cymru golygu

Safle Tirlenwi Llanidloes

Ceir sawl elfen ar dirlenwi sy'n wahanol rhwng Cymru a gweddill y Deyrnas Unedig.

Treth tirlenwi Cymru golygu

Ym mis Ebrill 2018, derbyniodd Llywodraeth Cymru gyfrifoldeb dros godi Treth Gwarediadau Tirlenwi Cymru.^[9] Dyma oedd yr ail dreth i gael ei datganoli i Gymru o San Steffan.^[10]^[11] Disgwylwyd i'r dreth newydd gael ei defnyddio nid yn unig i godi arian ond hefyd i geisio newid arferion gwaredu deunyddiau a tuag at ailgylchu. Bydd y ddeddf hefyd yn cynnwys mesurau yn erbyn gwaredu sbwriel mewn safleoedd anghyfreithlon.Roedd disgwyl i'r dreth godi oddeutu £34m yn 2017-18, ond i ostwng i £27m erbyn 2018-19.^[12]

Cynllun lwfansau tirlenwi yng Nghymru golygu

Cyfoeth Naturiol Cymru yw awdurdod monitro'r cynllun Lwfansau Tirlenwi. Daeth rheoliadau'r Cynllun Lwfansau Tirlenwi (Cymru) 2004 i rym yng Nghymru ar 1 Hydref 2004, er mwyn lleihau faint o wastraff trefol pydradwy sy'n mynd i safleoedd tirlenwi. Mae Cymru wedi lleihau faint o wastraff trefol pydradwy (gwastraff bwyd, papur a gerddi) sy'n cael ei anfon i safleoedd tirlenwi gan 88% dros y 14 mlwyddyn llawn ers 2004 o dan y Cynllun Lwfansau Tirlenwi.^[13] Gweinyddir hefyd cronfa a godir o'r dreth gan Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru sy'n rhaglen cyllid grant i helpu cymunedau sy’n byw o fewn pum milltir i rai gorsafoedd trosglwyddo gwastraff neu safleoedd tirlenwi weithredu dros eu hamgylchedd lleol.^[14]

Rhestr o Safleoedd Tirlenwi Cymru golygu

Ceir 18 safle tirlenwi ar draws Cymru sydd wedi eu lleoli yn y rhan fwyaf o siroedd Cymru. Mae nifer o gwmnïau sy'n gweithredu'r safleoedd tirlenwi gyda'i pencadlys y tu allan i Gymru.^[15]

Cyfeiriadau golygu

Dolenni allanol golygu

Fideo syml ar Bioddiraddwy
Gwefan cwmni masnachol yn [Tsienia] yn marchnata eu cynnyrch bioddiraddadwy yn y Gymraeg

Eginyn erthygl sydd uchod am yr amgylchedd. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato

[1] ttps://cy.glosbe.com/cy/en/safleoedd%20tirlenwi

[2] ttp://termau.cymru/#tirlenwi

[3] ttps://greenrisks.blogspot.com/2011/07/landfills-history.html

[4] ttp://www.sir-benfro.gov.uk/gwastraff-peryglus

[5] ttp://geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html?trwytholchi

[assets.publishing.service.gov.uk-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 ^6.4 ^6.5 ^6.6 ^6.7 https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/334356/RCE-18_for_website_with_security.pdf

[epa.vic.gov.au-7] 7.0 ^7.1 ^7.2 https://www.epa.vic.gov.au/about-epa/publications/788-3

[8] ttp://geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html?llystyfiant

[9] ttps://llyw.cymru/treth-gwarediadau-tirlenwi-canllaw

[10] ttps://www.legislation.gov.uk/anaw/2017/3/contents/enacted/welsh

[11] ttps://senedd.wales/Research%20Documents/16-063-Landfill/16-063-Web-Welsh.pdf

[12] ttps://www.bbc.co.uk/cymrufyw/38104621

[13] ttps://naturalresources.wales/about-us/what-we-do/waste/landfill-allowance-scheme/?lang=cy

[14] ttps://wcva.cymru/cy/cyllid/cynllun-cymunedau-y-dreth-gwarediadau-tirlenwi/

[15] ttps://llyw.cymru/rhestr-o-weithredwyr-safleoedd-tirlenwi-awdurdod-cyllid-cymru

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]