Umoja
Pentref yng Nghenia yw Umoja Uaso. Fe’i sefydlwyd fel pentref i ferched yn unig yn 1990, gan Rebecca Lolosoli, gwraig o lwyth y Sambwrw, fel lloches i ferched sydd wedi goroesi trais neu sy’n dianc o briodasau dan orfod.
 | |
| Math | anheddiad dynol  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Rift Valley Province |
| Gwlad |  Cenia |
| Cyfesurynnau | 0.63°N 37.63°E |
 | |
Hanes golygu
Yn draddodiadol mae statws merched yn israddol yng nghymdeithas y Sambwrw. Nid oes hawl ganddynt i fod yn berchen ar dir nac eiddo; yn wir, gwelir merched fel eiddo eu gwŷr. Gall merched ddiodde anffurfio eu horganau cenhedlu, priodas dan orfod gyda’r henuriaid, treisio a thrais yn y cartref. Ddechrau’r nawdegau, cafwyd adroddiadau am dros 600 o ferched Cenia wedi’u treisio gan filwyr Prydain. Cafodd y merched hyn eu gadael gan eu gwŷr oedd o’r farn eu bod wedi eu “difwyno”, ac roedd pryderon hefyd am heintiau a drosglwyddir yn rhywiol.
Ar ôl i lawer o ferched gael eu hunain heb gartref, penderfynwyd creu Umoja. Rebecca Lolosoli gafodd y syniad o greu pentref ar gyfer merched pan oedd yn dadebru ar ôl cael ei churo am siarad allan am statws merched. Yn y pen draw, daeth pymtheg o ferched at ei gilydd i sefydlu’r pentref gwreiddiol yn 1990. Mae merched Umoja yn ymwrthod â'r safle israddol sydd gan ferched yn draddodiadol yng nghymdeithas y Sambwrw.
Y Pentref golygu
Mae'r pentref yng nghanol gogledd Cenia, yn nhalaith Sambwrw, tua 240 milltir o Nairobi, prifddinas Cenia.
Poblogaeth golygu
Nid yw dynion yn cael byw yn Umoja, ond maent yn gallu ymweld. Dim ond dynion sydd wedi’u magu yn Umoja fel plant sy’n cael cysgu yn y pentref. Yn 2005 roedd 30 o ferched a 50 o blant yn byw yn Umoja; erbyn 2015, roedd 47 o ferched a 200 o blant.
Addysg golygu
Yn draddodiadol, mae plant y Sambwrw yn gweithio fel bugeiliaid gyda’r anifeiliaid, ond yn Umoja mae pawb yn cael mynd i’r ysgol. Mae ysgol gynradd gyda lle i 50 o blant yn y pentref, ac yn fwy diweddar agorwyd ysgol feithrin. Mae’r pentrefwyr hefyd yn mynd i bentrefi eraill i hybu hawliau merched ac i ymgyrchu yn erbyn enwaedu merched.
Economi golygu
Mae’r merched yn gwerthu crefftau traddodiadol i ymwelwyr er mwyn gwneud arian. Mae pawb yn cyfrannu deg y cant o’u henillion i’r pentref i gefnogi'r ysgol a gwasanaethau cyffredinol eraill.
Llywodraethu golygu
Mae merched y pentref yn ymgynnull o dan goeden benodol er mwyn gwneud penderfyniadau o bwys. Rebecca Lolosoli yw cadeirydd y pentref, ac mae gan bob merch statws cyfartal.