[[Lleng Rufeinig]] oedd '''Legio IX ''Hispana''''' ("o [[Sbaen|Hispania]]"). Credir i'r lleng gael ei ffurfio gan [[Iŵl Cesar]] cyn [[58 CC]], ar gyfer ei ryfeloedd yng [[Gâl|Ngâl]].
Ymladdodd y lleng yn holl ymgyrchoedd Cesar yng Ngâl, yna ymladdasant drosto yn y rhyfeloedd catrefcartref yn erbyn [[Pompeius]]. Roeddynt yn bresennol mewn nifer o'r brwydrau, yn cynnwys [[Brwydr Dyrrhachium]] a [[Brwydr Pharsalus]] ([[48 CC]]). Wedi i Cesar ennill y fuddugoliaeth, dadsefydlwyd y lleng a roddwyd tir i'r cyn-filwyr yn ardal [[Picenum]].
Wedi i GesarCesar gael ei lofruddio, ail-ffurfiwyd y lleng gan [[Augustus]] i ymladd yn erbyn [[Sextus Pompeius]]. Yn ddiweddarchddiweddarach gyrrwyd hwy i [[Macedonia|Facedonia]] a buont yn ymladd dros AusustusAugustus yn erbyn [[Marcus Antonius]] ym [[Brwydr Actium|Mrwydr Actium]]. Wedi i Augustus ennill grym, gyrrwyd y lleng i Hispania i ymladd yn erbyn y [[Cantabria]]id; mae'n debyg mai yn yr ymgyrch yma y cawsant yr enw "Hispana".
Wedi hyn bu'r lleng yn gwarchod ffin [[Afon Rhein]], yna yn [[Pannonia]]. Yn [[43]] roeddynt yn rhan o ymgyrch Rhufain yn erbyn Prydain, dan [[Aulus Plautius]]. Dan [[Quintus Petillius CerialiisCerialis]] dioddefasant golledion sylweddol yn ystod gwrthryfel [[Buddug]] yn [[61]]. Credid am gyfnod fod y lleng wedi diflannu ym Mhrydain, efallai yn ystod brwydro yn [[yr Alban]]. Hyn yw cefndir y nofel ''[[The Eagle of the Ninth]]'' gan Rosemary Sutcliff, a nifer o nofelau eraill.
