Lleuad: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B →Dwy ochr y Lleuad: remove redundant template, link FA now managed from Wikidata, removed: {{Cyswllt erthygl ddethol|af}} (9) using AWB |
creu a threfn |
||
Llinell 3:
Y '''Lleuad''' neu'r '''Lloer''' yw unig [[Lloeren|loeren]] naturiol [[y Ddaear]] o sylwedd.
Mae'r Lleuad yn troi o amgylch y ddaear mewn [[orbit]] o 27.3 [[diwrnod]] ac mae tua 384,403 km o'r ddaear. Fe gymer 1.3 [[eiliad]] i'r [[goleuni]] o'r [[haul]] a adlewyrchir oddi ar wyneb y Lleuad deithio i'r ddaear (yn ôl [[cyflymdra goleuni]]). Mae tua 500,000 o [[craterau|graterau]] ar ei hwyneb. Grym [[disgyrchiant]] sydd yn dal y lleuad yn ei horbit. Does fawr ddim [[atmosffer]] ganddi i'w hamddiffyn. Credir i'r lleuad gael ei ffurfio 4.5 biliwn o flynyddoed yn ôl, ychydig wedi i'r Ddaear gael ei ffurfio. Ceir sawl damcaniaeth ynghylch sut y crewyd y Lleuad, ond y mwyaf poblogaidd gan [[seryddiaeth|seryddwyr]] yw iddo gael ei ffurfio o ddarnau o'r Ddaear wedi i gorff enfawr o faint y blaned [[Mawrth (planed)|Mawrth]] wrthdaro a'r Ddaear. Gelwir y corff hwn yn Theia.
Mae ymchwil diweddar yn awgrymu bod rhai o'r craterau ger pigyn y De yn cynnwys dŵr mewn ffurf rhew, ond dydy'r canlyniadau yma ddim wedi cael eu cadarnhau eto. ▼
==Rocedi a gwrthrychau eraill==
Y gwrthrych cyntaf a wnaed gan ddyn i gyrraedd y Lleuad oedd [[Luna 2]] yn [[1959]], ac fe wnaeth [[Luna 3]] yn yr un flwyddyn anfon yn ôl luniau o [[ochr bellaf y Lleuad]]. Cafodd y ddau ohonyn nhw eu lawnsio gan [[roced]]i [[Undeb Sofietaidd|Sofietaidd]].
[[Delwedd:Phase and libration of the Moon at hourly intervals (2012).ogv|bawd|chwith|310px|Gwahanol ystumiau, mewn blwyddyn gron]]
▲Mae ymchwil diweddar yn awgrymu bod rhai o'r craterau ger pigyn y De yn cynnwys dŵr mewn ffurf rhew, ond dydy'r canlyniadau yma ddim wedi cael eu cadarnhau eto.
Ar [[20 Gorffennaf]] [[1969]] glaniodd ddau ofodwr [[UDA|Americanaidd]] yn y [[modiwl lleuad]] ''Eagle'' - sef rhan o'r llong gofod [[Apollo 11]] - arni, ac un ohonynt, [[Neil Armstrong]], oedd y dyn cyntaf i gerdded ar y lleuad. Rhwng 1969 a 1972, ymwelodd 27 o ddynion â'r Lleuad; cerddodd 12 ohonynt arni. Gadawodd y criw olaf, sef Eugene Cernan a Harrison Schmitt, yn 1972. Mae gan sawl gwlad gynllun i anfon pobl i'r Lleuad rhywbryd yn y 30 blwyddyn nesaf, gan gynnwys y [[UDA]] a [[Tseina]].
Llinell 14 ⟶ 15:
== Dwy ochr y Lleuad ==
Gan fod y Lleuad yn cymryd yr un cyfnod i droelli unwaith ac i fynd o amgylch [[y Ddaear]] unwaith, mae un ochr wastad yn wynebu i ffwrdd o'r Ddaear. Fe welwyd ochr arall y Lleuad am y tro cyntaf pan anfonodd y chwiliedydd gofod [[Luna 3]] luniau ohoni yn ôl i'r Ddaear yn [[1959]].
| |||