Ifor ap Llywelyn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Tudalen newydd: Uchelwr o Forgannwg oedd '''Ifor ap Llywelyn''' a adwaenir yn well fel '''Ifor Hael''' (fl. c. 1320 - 1360/1380). Roedd yn gyfaill a phrif noddwr y ... |
BDim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
Uchelwr o [[Teyrnas Morgannwg|Forgannwg]] oedd '''Ifor ap Llywelyn''' a adwaenir yn well fel '''Ifor Hael''' (fl. c. [[1320]] - [[1360]]/[[1380]]). Roedd yn gyfaill a phrif noddwr y bardd enwog [[Dafydd ap Gwilym]]. Daeth i gynrhychioli delfryd nawdd yng ngolwg [[Beirdd yr Uchelwyr]] a beirdd Cymru ar eu hôl. Mae'r epithet 'Hael' yn adlais bwriadol o'r 'Tri Hael' a geir yn nhestunau [[Trioedd Ynys Prydain]].
Ychydig o ffeithiau cadarn sydd gennym amdano. Cedwir ei ach fel Ifor ap Llywelyn ab Ifor ap Bledri ap Cadifor Fawr, arglwydd Blaen-[[Afon Cuch|cuch]] yn [[Dyfed|Nyfed]]. Priododd ei dad, Llywelyn, Angharad ferch Morgan ap Maredudd o [[Tredegar|Dredegar]], un o ddisgynyddion [[Rhys ap Tewdwr]], gan symud i fyw ym Morgannwg pan etifeddodd ei wraig diroedd Morgan. Mae cyfeiriadau mewn dwy ddogfen yn dangod i Angharad gael ei geni naill ai ym [[1293]] neu [[1299]], sy'n awgrymu i Ifor gael ei eni tua 1315-20.
Trigai Ifor ym mhlas Gwernyclepa ger [[Basaleg]] ym Morgannwg, tua milltir i'r de o'r pentref presennol lle cadwai
:Mawr anrhydedd a'm deddyw;
:Mi a gaf, o byddaf fyw,
Llinell 19:
:Marw Nest, y mae Cymry'n waeth.
Yn y [[18fed ganrif]] a'r [[19eg ganrif]] daeth 'Llys Ifor Hael' yn destun poblogaidd gan y beirdd, fel arfer fel myfyrdod pruddglwyf dros yr adfeilion fel symbol o'r fyrhoedledd bywyd a'r gogoniant a fu. Un o gerddi mwyaf adnabyddus [[Evan Evans (Ieuan Fardd)]], er enghraifft, yw'r gadwyn englynion 'Llys Ifor Hael' a gyfansoddwyd pan ymwelodd ag adfeilion llys Ifor ap Llywelyn ym Masaleg ym 1779 yng nghwmni [[Iolo Morgannwg]]. Canodd sawl bardd arall ar y pwnc, yn cynnwys [[Ieuan Glan
==Cyfeiriadau==
| |||