Endelyn ach Cynyr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Ganwyd '''Santes Cynheiddon, Endeillion neu Dilyg''' tua 470 O.C. yn ferch i'r [[Brychan]] a rhoddodd ei enw i [[teyrnas Brycheiniog|Frycheiniog]] <ref name=":0">Jones, TT 1977 The Daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII</ref>(yn ne-ddwyrain [[canolbarth Cymru]]) Fel sant, dethlir dydd ei gŵyl ar [[29 Ebrill]]. Dywedir iddi deithio gyda rhai o'i brodyr a'i chwiorydd i [[Cernyw|Gernyw]] lle truliodd y rhan fwyaf o'i hoes. Yr enw [[Lladin]] arni yw '''''Endelienta'''''.| Fel mwyafrif o deuloedd penaethiaid y cyfnod bu hi yn debyg i perthyn i rhai o rhyw haner dwsin o dynion all bod prif sail i Arthur, y 'dux belorum' a llwyddodd creu cynghrair Celtiad yn erbyn y Sacsoniad.<ref>Ashe, G, 1968, The search for Arthur's Britain, Paladin</ref>

Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y 'Cognatio de Brychan' a ysgrifennwyd yn y10fed canrif ond ar sail dogfennau cynharach sydd bellach ar goll blant yn ôl. <ref name=":0" /> Cyfeirir at y Santes hon fel Cynheiddon yn y Cognatio' <ref name=":0" /> Tyfai'r rhan fwyaf ohonyn nhw i fyny i fod yn seintiau gan sefydlu llannau ledled y wlad. Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y [[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd]] fel un o "dri llwyth seintiau Cymru" (ynghyd â theuluoedd [[Caw]] a [[Cunedda|Chunedda]].