Santes Cynheiddon: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
Llinell 4:
 
=== Cymysgu enwau ===
Bu gan dair o ferched Brychan, Ceinwen, Ceindrych a Cynheiddon ( neu Cenhedlon) enwau sy'r talfyrru i Cain neu Geinor ac ambell waith Ciwa. neuCymysgir hwy hefyd gyda Canna ach Tewdwr ap Emyr Llydaw. Mae'r wybodaeth amdanynt wedi cymysgu cymaint nid oes modd eu gwahanu yn llwyr. Aeth Ceinwen ia FônCanna gyda'i chwaer Dwynwen a sefydlodd Llangeinwen, tua pedwar milltir o Llanddwyn, cartref ei chwaer fwy enwogFôn. Wrth edrych at lledainiad yr ymgysegriadu iddynt maeMae yn ymddangos bod Ceindrych (Cain) a Cynheiddon wedi bod yn gweithgar mewn dwy ardal; un yn ne dwyrain Cymru a'r llall yn de orllewin Cymru.
 
=== Cynheiddon neu Canna neu Geinor ===
Bu yCynheiddon santes(neu honGeinor, neu Canna) yn weithgar yn ne-orllewin Cymru; yn ardal Cydweli, ble mae pentref a elwir Capel Llangynheiddon. Cydweithiodd yn agos gyda Cymorth, oedd yn ferch neu yn nith iddi.<ref>Jones T T 1977 The daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII</ref> Yn Llangain ger aber afon Tywi mae carreg a elwir 'Sedd Canna' gyda ffynnon gerllaw. Dywedir fod gwyrthiau wedi digwydd yma yn gwella pobl oedd yn dioddef o'r cryd neu waeledd y coludduncoluddyn. Bu rhaid i'r claf taflu pinnau bach i'r ffynnon, yfed y dŵr, neu weithiau ymdrochu ynddo ac eistedd yn y cadair am gyfnod gan gysgu os gellid. Parhaodd y triniaeth am ddyddiau, am bythefnos weithiau. Diflannodd y ffynnon yn y 19eg canrif ac mae'r ysgrifen ar y cadair yn amheus ond dwedir fod y pant yn y carreg wedi gwneud gan y nifer o gleifion oedd yn eistedd arno.<ref>Spencer R. 1991 The Saints of Wales and the West Country, Llanerch</ref>
 
Mae'n debyg fod Llangennech, ger aber yr afon Llwchwr, Llangain ar yr afon Tywi; a Llangeinor a Llangan ger Penybont i gyd wedi cysegru iddi. Cysylltir hi hefyd gyda Pontcanna a Treganna yng Nghaerdydd ond mae'r llefydd hyn hefyd wedi cysylltu gyda'i chwiorydd.