Brychan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
B cywiro man gangymeriadau
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
Llinell 6:
 
==Bywgraffiad==
Priododd Marchell ach Tewdrig pennaeth Llanfaes.<ref name=":0" /> â Anlach ap Coronac mab pennaeth Gwyddelig ar yr amod y byddai eu plant yn cael eu magu ar ei thir hi. Marchell oedd yn perchen Garth Madryn. Cwrddodd rhieni Brychan yn Iwerddon ar ôl i'w fam fynd yno i ddiancdianc rhag gaeaf arbennig o oer. Ganwyd Brychan, eu hunig plentyn yng Ngarthmadrun, Ar ol i Marchell farw etifeddodd Brychan ei thiroedd i'w drosglwyddo i'w ferched.
 
Furffwyd Brycheiniog fel cyngrhair rhwng rhai o feibion Brychan er diogelwch rhag llwthau eraill.<ref name=":0" />
 
==Etifeddiaeth==
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y Cognatio de Brychan a ysgrifennwyd yn y 10fed canrif <ref name=":0" />ond wedi seilio ar dogfennau hyn sydd ymhellach ar goll <ref name=":0">Jones, TT, 1977, The daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII</ref>.Yn y 'Cognatio' enwir ei ferched fel Arianwen, Rhiangar, Gwladys, Gwawr, Gwrgon, Nefydd, Lleian, Marchell, Meleri, Nefyn, Tutglid, Belyau, Ceinwen, Cynheiddon, Ceindrych, Clydai, Dwynwen, Eiluned, Goleudydd, Gwen, Ilud, Tybie, Tudful a Tangwystl. Tyfai'r rhan fwyaf ohonyn nhw i fyny i fod yn seintiau gan sefydlu eglwysi ledled y wlad. Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y [[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd]] fel un o "dri llwyth seintiau Cymru" (ynghyd â theuluoedd [[Caw]] neu Coel a [[Cunedda|Chunedda]].)
 
Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; Bu Brycheiniog yn pwysig yn datblygiad Cristnogaeth Celtaidd <ref name=":1">Davies J, 1990 Hanes Cymru, Penguin</ref>. Disgrifiodd John Davies de-dwyrain Cymru fel "meithrinfa'r Eglwys Geltaidd a chroth gweithgarwch a adfywiodd Ewrop." <ref name=":1" />
 
FurffwydFfurfwyd Brycheiniog fel cyngrhair rhwng rhai o feibion Brychan ar ôl ei farwolaeth er diogelwchmwyn amddiffyn eu hunan rhag llwthaullwythau eraill.<ref name=":0" />
 
==Gweler hefyd==