Laryncs: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Sian EJ (sgwrs | cyfraniadau)
Rhedeg AWB i glirio gwallau using AWB
Holder (sgwrs | cyfraniadau)
B corr
Llinell 71:
Defnyddir y defnydd o laryncs i greu ffynhonnell  sain gydag amlder sylfaenol, neu draw. Caiff y ffynhonnell sain hon ei newid wrth iddi deithio drwy'r llwybr lleisiol, wedi'i ffurfweddu'n wahanol yn seiliedig ar leoliad y dafod, gwefusau, ceg a pharyncs. Mae'r broses o newid ffynhonnell sain wrth iddi basio trwy hidliad y llwybr lleisiol yn creu nifer o wahanol seiniau llafariad a chytseiniau ieithoedd y byd yn ogystal â thôn, gwireddiadau penodol o straen a mathau eraill o ymyrraeth ieithyddol. Mae gan y laryncs hefyd swyddogaeth debyg i'r ysgyfaint wrth greu gwahaniaethau pwysau sy'n ofynnol ar gyfer cynhyrchu sain; gellir codi neu ostwng laryncs tyn sy'n effeithio ar gyfaint y ceudod llafar yn ôl yr angen mewn cytseiniau glotalig.
 
Gellir cadw'r plygellau lleisiol yn agos at ei gilydd (trwy gludo'r cartilagau arytenoid) fel eu bod yn dirgrynu (gweler seinyddiaeth). Mae'r cyhyrau sydd ynghlwm wrth y cartilagau arytenoid yn rheoli maint yr agoriad. Gellir rheoli hyd plygiad a thensiwn lleisiol trwy siglo'r cartilag thyroid yn ol ac ymlaen ar y cartilag cricoid (naill ai'n uniongyrchol trwy gontractio'r cricothyroids neu'n anuniongyrchol trwy newid lleoliad fertigol y laryncs), trwy drin tensiwn y cyhyrau o fewn y plygellau lleisiol , a thrwy symud yr arytenoids ymlaen neu yn ôl. Mae hyn yn achosi i'r traw a gynhyrchir yn ystod y seinyddiaeth godi neu ostwng. Yn y rhan fwyaf o wrywod mae'r plygiadau lleisiol yn hwy a gyda thalp mwy na phlygiadau lleisiol y rhan fwyaf o ferched, gan greu traw is.
 
Mae'r cyfarpar lleisiol yn cynnwys dau bâr o blygiadau mwcosol. Mae'r plygiadau hyn yn flygiadau lleisiol ffug (plygiadau vestibular) a gwir blygiadau lleisiol (plygiadau). Mae'r plygiadau lleisiol ffug yn cael eu gorchuddio gan epitheliwm anadlol, tra mae'r plygiadau lleisiol yn cael eu gorchuddio gan epitheliwm sgleipiog haenog. Nid yw'r plygiadau lleisiol ffug yn gyfrifol am gynhyrchu sain, ond yn hytrach am atsain. Mae'r eithriadau i hyn i'w gweld yn y Tibetan Chant a Kargyraa, arddull canu gwddf Tuvan. Mae'r ddau'n gwneud defnydd o'r plygiadau lleisiol ffug i greu islais. Nid yw'r plygiadau lleisiol ffug hyn yn cynnwys cyhyrau, tra fod gan y gwir blygiadau lleisiol gyhyr ysgerbydol.