Awdurdod Glo

Mae'r Awdurdod Glo yn gorff cyhoeddus an-adrannol o lywodraeth y Deyrnas Gyfunol a noddir gan yr Adran Fusnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol. Mae'n berchen ar y mwyafrif helaeth o lo sydd yn y Ddaear, drwy wledydd Prydain, yn ogystal â chyn-byllau glo. Yn 2021, partnerodd yr Awdurdod gyda Llywodraeth Cymru i greu asesiad risg o holl domenni glo Cymru.

Awdurdod Glo

Enghraifft o'r canlynol	corff cyhoeddus anadrannol
Dechrau/Sefydlu	1994
Rhiant sefydliad	Yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol
Pencadlys	Mansfield
Gwefan	https://www.gov.uk/government/organisations/the-coal-authority

Mae'n cyflawni ystod o swyddogaethau:

• trwyddedu yr hawl i gloddio glo
• materion yn ymwneud â difrod ymsuddiant mwyngloddio glo, a hynny y tu allan i Feysydd Cyfrifoldeb trwyddedeion mwyngloddio glo
• delio â materion eiddo ac atebolrwydd hanesyddol; er enghraifft prosiectau amgylcheddol, cynlluniau trin dŵr mewn chwareli, a pheryglon ar yr rwyneb sy'n ymwneud â chloddio glo yn y gorffennol ee tirlithriadau
• darparu mynediad cyhoeddus i wybodaeth a gedwir gan yr Awdurdod Glo ar gloddio glo.

Pwrpas

Pwrpas datganedig yr Awdurdod Glo yw:

• cadw pobl yn ddiogel a darparu tawelwch meddwl
• amddiffyn a gwella'r amgylchedd
• defnyddio ei wybodaeth a'i arbenigedd i helpu pobl i wneud penderfyniadau call
• creu gwerth-am-arian a lleihau'r gost i'r trethdalwr.

Mae'r Awdurdod Glo yn darparu gwasanaethau i adrannau ac asiantaethau eraill y llywodraeth, llywodraethau lleol a phartneriaid masnachol, wrth gyfrannu at gyflawni Strategaeth Ddiwydiannol y llywodraeth a'r Cynllun Amgylchedd 25 mlynedd.

Fel corff cyhoeddus sy'n cadw data geo-ofodol sylweddol, mae hefyd yn gweithio gyda'r Comisiwn Geo-ofodol (Geospatial Commission) i edrych ar sut y gall ddatgloi gwerth sylweddol ar draws yr economi.

Fel rhan o ddyletswydd yr Awdurdod Glo i amddiffyn y cyhoedd a'r amgylchedd, mae'n gweithredu llinell ffôn 24 awr ar gyfer riportio peryglon pyllau glo ac mae'n gweithredu 82 o gynlluniau trin dŵr o'r chwareli ledled y DU, gan lanhau mwy na 122 biliwn litr o ddŵr mwynglawdd bob blwyddyn.

Llywodraethu a strategaeth

Mae gan yr Awdurdod Glo fwrdd annibynnol sy'n gyfrifol am osod ei gyfeiriad strategol, ei bolisïau a'i flaenoriaethau, wrth sicrhau bod ei ddyletswyddau statudol yn cael eu cyflawni'n effeithiol. Mae cyfarwyddwyr anweithredol yn cael eu recriwtio a'u penodi i'r bwrdd gan Ysgrifennydd Gwladol BEIS. Mae cyfarwyddwyr gweithredol (ecseciwtif) yn cael eu recriwtio i'w swyddi gan y bwrdd a'u penodi i'r bwrdd gan Ysgrifennydd Gwladol BEIS Lloegr.

Hanes

Fe'i sefydlwyd o dan Ddeddf y Diwydiant Glo 1994 i reoli rhai swyddogaethau, yr oedd Corfforaeth Glo Prydain (y Bwrdd Glo Cenedlaethol gynt) yn gyfrifol amdanynt. Mae swyddfeydd y Bwrd Glo ym Mansfield, Swydd Nottingham. Fe'i hariannwyd ar y cychwyn gan yr Adran Busnes, Menter a Diwygio Rheoleiddio, ac erbyn hyn mae'r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol o Lywodraeth Lloegr yn ei hariannu.

Mae tasg gyhoeddus yr Awdurdod Glo yn cynnwys yr holl swyddogaethau, dyletswyddau a chyfrifoldebau wedi'i nodi yn y dogfennau a ganlyn

• Deddf y Diwydiant Glo 1994 (“Deddf 1994”)
• Deddf Ymsuddiant Mwyngloddio Glo 1991, fel y'i diwygiwyd gan Ddeddf 1994
• Nodyn Esboniadol Diwygiedig yr Awdurdod Glo, a luniwyd gan yr Adran Masnach a Diwydiant (DTI) ar gyfer y Senedd ym mis Mehefin 1994 i egluro darpariaethau arfaethedig Bil y Diwydiant Glo
• Deddf Dŵr 2003
• Deddf yr Amgylchedd Dŵr a Gwasanaethau Dŵr. Deddf (Yr Alban) 2003
• Datganiad gan yr Arglwydd Strathclyde ym 1994 ar ddisgwyliadau'r llywodraeth gan yr Awdurdod Glo o ran adfer dŵr mwynglawdd
• Ailddatganiad gan John Battle AS ym 1998 mai'r Awdurdod Glo yw'r corff dynodedig sy'n gyfrifol am ddelio â gollyngiadau dŵr mwyngloddio o gyn-byllau glo;
• Deddf Ynni 2011

Mae ei bencadlys, fel a nodwyd, ym Mansfield, Swydd Nottingham, lle mae ei Ganolfan Treftadaeth Mwyngloddio hefyd wedi'i lleoli. Mae'r archif hon yn gartref i lawer iawn o ddata, gan gynnwys gwybodaeth hanesyddol, sy'n ymwneud â chloddio am lo ym Mhrydain.

Mae'r casgliad unigryw o oddeutu 120,000 o gynlluniau rhoi'r gorau i lo, sy'n cynnwys gweithrediadau cloddio agored a mwyngloddio dwfn, yn dyddio mor bell yn ôl â'r 17g ac yn darlunio ardaloedd echdynnu a'r pwynt mynediad.

Gellir cyrchu cynlluniau mwyngloddiau hanesyddol at ddibenion ymchwil, ar gyfer astudiaethau bwrdd gwaith cyn eu datblygu neu'n syml gan aelodau o'r cyhoedd sydd â diddordeb mewn hanes mwyngloddio.

Mae gan yr Awdurdod Glo hefyd gasgliad mawr o fwy na 47,000 o ffotograffau o lo a mwyngloddio glo yng ngwledydd Prydain, sy'n cynnwys ystod eang o lofeydd ac yn ymdrin â phob agwedd ar gloddio glo.

Mae'r holl gynlluniau a ffotograffau wedi'u sganio'n ddigidol ac ar gael i unrhyw bartïon sydd â diddordeb. Gellir eu gweld ynng Nghanolfan Treftadaeth Mwyngloddio ym Mansfield.

Y rhaglen Pyllau Dŵr a Metel a esgeuluswyd (WAMM)

Er mwyn mynd i’r afael â’r llygredd dŵr a achosir gan fwyngloddio metel hanesyddol yn Lloegr, mae’r Awdurdod Glo yn gweithio gydag Asiantaeth yr Amgylchedd yn y bartneriaeth Dŵr a Phyllau Metel Wedi’u a esgeuluswyd (The Water and Abandoned Metal Mines (WAMM) programme).

Adroddiadau mwyngloddio

Mae Adroddiadau Masnachol a Gwasanaethau Cynghori’r Awdurdod Glo yn darparu gwasanaethau adroddiadau mwyngloddio cynhwysfawr, yn cynnwys adroddiadau bwrdd gwaith, cyngor cyn cynllunio, rheoli prosiect a pheirianneg sifil, strwythurol ac amgylcheddol. Mae'r adroddiadau sydd ar gael gan yr Awdurdod Glo yn cynnwys:

• CON29M Adroddiad mwyngloddio glo - adroddiad mwyngloddio glo swyddogol ar gyfer y diwydiant trawsgludo (conveyancing)
• Adroddiad Sefydlogrwydd Tir - adroddiad CON29M, wedi'i gyfuno â gwybodaeth ymsuddiant Arolwg Daearegol Prydain nad yw'n gysylltiedig â glo
• Adroddiad Enviro All-in-One - adroddiad CON29M, wedi'i gyfuno ag adroddiad amgylcheddol prynwyr tai Groundsure
• 'Dim Tystysgrif Chwilio' (No Search Certificate) - tystysgrif i ddangos nad yw eiddo o fewn ardal hysbys o weithgaredd mwyngloddio yn y gorffennol, y presennol na mwyngloddio arfaethedig

Ynni a gwres mwynglawdd

Mae mwyngloddiau glo yn cynnig ei hun i ffynhonnell ynni geothermol, a gellir ei ddefnyddio hefyd i oeri a storio gwastraff tymhorol neu ynni adnewyddadwy.

Wrth i fwyngloddiau tanddaearol gael eu gorlifo mae ganddyn nhw'r potensial i ddiwallu holl anghenion gwresogi'r cymunedau maes glo sy'n cyfrif am 25% o boblogaeth y DU. O ran rhwydwaith gwresogi ardal, gellir trosglwyddo'r egni hwn i rwydwaith pibellau gan ddefnyddio cyfnewidydd gwres, a'i ddosbarthu i gartrefi cyfagos.

Mae pyllau glo segur, felly, yn ffynhonnell ynni geothermol arbennig, ac mae'r Awdurdod Glo (Prydain) yn archwilio i hyn, ac yn gweithio mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol a chwmnïau eraill i gyflawni'r potensial hwn.

Mae enghraifft weithredol o gynllun gwresogi ardal sy'n defnyddio ynni geothermol o gyn-fwyngloddiau yn cael ei hadeiladu ym Seaham Garden Village, Sir Durham, sy'n cael ei datblygu mewn partneriaeth â Chyngor Sir Durham a Tolent Construction.

Bydd Seaham Garden Village, datblygiad o fwy na 1,400 o dai, yn cael eu hadeiladu wrth ymyl cynllun trin dŵr mwynglawdd Dawdon yr Awdurdod Glo. Mae'r cynllun hwn yn amddiffyn tyniad dŵr yfed hanfodol o Galchfaen Magnesaidd Durham, ac yn pwmpio 100 i 150 litr o ddŵr mwynglawdd yr eiliad i'r wyneb i'w drin. Mae'r dŵr mwynglawdd hwn yn cael ei gynhesu gan brosesau geothermol i ddarparu cyflenwad parhaus o ddŵr yn 18 i 20° C.

Mae potensial o 6MW o ynni cynaliadwy cost isel, carbon isel ar gael at ddefnydd gwresogi gofod lleol o gynllun trin Dawdon trwy gydol y flwyddyn. Hyd yn hyn, nid oes dim gwariant ar brosiectau cyffelyb yn g Nghymru.

Dolenni allanol

• Gwefan swyddogol
• Deddf y Diwydiant Glo 1994