Cothnais

Sir hanesyddol, sir cofrestru, ac ardal rhaglawiaeth yn Yr Alban yw Cothnais (Saesneg: Caithness; Gaeleg yr Alban: Gallaibh; Sgoteg: Caitnes).

Cothnais

Math	registration county, lieutenancy area of Scotland, Ardal yn yr Alban, sir hanesyddol y Deyrnas Unedig, siroedd yr Alban
Prifddinas	Wick
Poblogaeth	26,486
Daearyddiaeth
Sir	Cyngor yr Ucheldir, Yr Alban
Gwlad	Yr Alban
Arwynebedd	618 mi²
Yn ffinio gyda	Swydd Sutherland
Cyfesurynnau	58.4167°N 3.5°W
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Lleoliad Cothnais yng ngogledd yr Alban

Mae Cothnais yn ffinio gyda’r sir hanesyddol Sutherland ac fel arall yn ffinio gyda’r môr. Mae ffin y tir yn dilyn cefn deuddwr ac mae’n cael ei groesi gan ddwy ffordd, yr A9 a’r A836, ac un rheilffordd sef Rheilffordd y Gogledd Pell. Ar draws y Pentland Firth mae fferïau yn cysylltu Cothnais â’r Ynysoedd Erch, ac mae ganddi awyrborth yn Wick. Mae’r ynys Stroma o fewn Cothnais.

Enw

Daw’r elfen ’Caith’ yn Caithness o enw’r llwyth Pictaidd a elwir yn Cat neu Catt. Daw’r elfen ‘-ness’ o’r Hen Norseg am ‘bentir’. Roedd y Llychlynwyr yn galw’r ardal yn ‘Katanes’, sef ‘pentir pobl y Catt’.

Ystyr yr enw Gaeleg am Gothnais, Gallaibh, yw ‘ymhlith y dieithriaid’, hynny yw, y Llychlynwyr.

Daearyddiaeth

Mae arfordir Cothnais yn gartref i nythfeydd mawr, rhyngwladol bwysig o adar môr, ac mae dyfroedd Pentland Firth a Môr y Gogledd yn cynnal amrywiaeth fawr o fywyd morol. Yng Nghothnais mae’r ehangder mwyaf o orgors yn Ewrop.