David Lewis (cyfreithiwr)

prifathro cyntaf Coleg Iesu, Rhydychen

Cyfreithiwr a barnwr o'r Fenni oedd David Lewis (neu Lewes;[1] c. 152027 Ebrill 1584); ef hefyd oedd Prifathro cyntaf Coleg yr Iesu, Rhydychen am gyfnod byr rhwng sefydlu'r coleg ar 27 Mehefin 1571 a 1572 cyn mynd yn farnwr i Gwrt y Morlys.

David Lewis
Ganwyd1520 Edit this on Wikidata
Y Fenni Edit this on Wikidata
Bu farw27 Ebrill 1584 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Alma mater
Galwedigaethgwleidydd, barnwr, cyfreithiwr Edit this on Wikidata
SwyddAelod Seneddol yn Senedd Lloegr, Aelod o Senedd 1553, Aelod o Senedd 1554-55 Edit this on Wikidata
Beddrod David Lewis yn Eglwys y Santes Fair, y Fenni

Magwraeth

golygu

Fe'i ganwyd yn y Fenni yn fab i Lewis Wallis, ficer y Fenni a Llandeilo Pertholau. Priododd Lleucu (Lucy), merch Llewelyn Thomas Lloyd o Fedwellte.

Ysgol a choleg

golygu

Derbyniodd ei addysg yn Ysgol Ramadeg Harri VIII yn y dref. Graddiodd yn Fachellor mewn Cyfraith Sifil (BCL) yn Ngholeg yr Holl Eneidiau, Rhydychen yn 1540 a DCL yn 1548, gan ddod yn gymrawd yn y coleg hwnnw yn 1541.

Yn 1546 fe'i penodwyd yn Brifathro'r New Inn Hall, coleg a drodd yn 1881 yn rhan o Goleg Balliol, Rhydychen. Yn 1549 fe'i derbyniwyd yn gyfreithiwr-adfocad yn Doctors' Commons (neu 'Goleg y Sifiliaid'), sef cymdeithas o gyfreithwyr. Roedd yn Feistr y Siawnseri yn 1553 a bu'n Aelod Seneddol dros etholaeth Steyning rhwng 26 Hydref a Rhagfyr 1553 ac yna dros etholaeth Mynwy rhwng 8 Tachwedd 1554 a Ionawr 1555.

Penodwyd Lewis yn farnwr uchel y Morlys yn 1558 a bu ynghanol achosion am ysbeilio yn erbyn Sbaenwyr a chyhuddiadau eraill yn ymwneud â morladrata e.e. roedd yn ymwneud a'r achos yn erbyn Martin Frobisher.[2]

Fe oedd Prifathro cyntaf Coleg yr Iesu, Rhydychen (1571-2).[3] Yn ystod y cyfnod byr hwnnw arwyddodd ddeiseb y gellid cosbi llysgennad Mari I, Brenhines yr Alban am gynllwynio yn erbyn Elisabeth I, brenhines Lloegr. Yn 1575 daeth yn Gomisiynydd y Llynges, ynghyd â John Herbert.[2]

Marwolaeth

golygu

Hen lanc ydoedd pan y bu farw ar 27 Ebrill 1584 (440 blynedd yn ôl). Claddwyd ei gorff ym Mhriordy'r Santes Fair, y Fenni ar y 4ydd o Fai.[2][3][4]

Cyfeiriadau

golygu
  1. Y Bywgraffiadur Ar-lein; adalwyd 17 Medi 2015
  2. 2.0 2.1 2.2 Watkin, Thomas Glyn. "Lewis, David (c.1520–1584)". Oxford Dictionary of National Biography (angen mewngofnodi). Gwasg Prifysgol Rhydychen. Cyrchwyd 25 Gorffennaf 2007. Italic or bold markup not allowed in: |work= (help)
  3. 3.0 3.1 Y Bywgraffiadur Ar-lein; adalwyd 8 Hydref 2015
  4. Monmouthshire gan George Wöosung Wade; adalwyd 17 Medi 2015