Dosbarth Gwledig
Roedd Dosbarth Gwledig yn fath o ardal llywodraeth leol – a ddisodlwyd bellach – a sefydlwyd ar ddiwedd y 19eg ganrif yng Nghymru, Lloegr ac Iwerddon ar gyfer gweinyddu ardaloedd gwledig yn bennaf ar lefel is na’r siroedd gweinyddol.[1]
| Dosbarth Gwledig | |
|---|---|
| Wales_Administration_Map_1947.png | |
| Categori | Dosbarth Llywydraeth Lleol |
| Lleoliad | Cymru |
| Gweld yn | Sir Weinyddol |
| Crëwyd gan | Local Government Act 1894 |
| Crëwyd |  1894
|
| Diddymwyd gan | Local Government Act 1972 |
| Diddymwyd | 1974
|
| Llywodraeth | Cyngor Dosbarth Gwledig |
| Israniadau | Cymuned |
Yng Nghymru a Lloegr cawsant eu creu ym 1894 (gan Ddeddf Llywodraeth Leol 1894) ynghyd ag ardaloedd trefol. Fe wnaethant ddisodli'r system gynharach o dosbarth glanweithiol (eu hunain yn seiliedig ar undebau cyfraith y tlodion, ond nid yn eu disodli).
Roedd dosbarth gwledig wedi ethol cynghorau dosbarth gwledig, a etifeddodd swyddogaethau’r dosbarth glanweithiol cynharach, ond roedd ganddynt hefyd awdurdod ehangach dros faterion fel cynllunio lleol, tai cyngor, a meysydd chwarae a mynwentydd. Roedd materion fel addysg a phriffyrdd yn gyfrifoldeb y cynghorau sir.
Diddymwyd pob dosbarth wledig yng Nghymru a Lloegr ym 1974 (gan Ddeddf Llywodraeth Leol 1972) ac fe'u hunwyd yn nodweddiadol ag ardaloedd trefol neu fwrdeistrefi cyfagos i ffurfio dosbarth, a oedd yn cynnwys ardaloedd trefol a gwledig.