Hia C-ed O'odham
Mae'r Hia C-ed O'odham ("Pobl y Tywynnau Tywod"), a elwir hefyd yn Areneños, Papagos y Tywod, neu Pima y Tywod, yn bobloedd brodorol Americanaidd gyda'u bro'n wreiddiol yn gorwedd yn ardal mynyddoedd Altas Tinajas (O'odham: Uʼuva:k neu Uʼuv Oopad) ger tref Ajo, Arizona, ar dir a rennir heddiw rhwng gwarchodfa natur Cabeza Prieta a'r Sierra El Pinacate dros y ffin ym Mecsico.
| Enghraifft o'r canlynol | Indigenous peoples of Arizona, llwyth Americanaidd Brodorol a gydnabyddir yn ffederal yn yr Unol Daleithiau  |
|---|---|
| Lleoliad | Yuma, Arizona |
Ar hyn o bryd nid ydynt yn cael eu cydnabod yn swyddogol fel pobl brodorol gan UDA na Mecsico chwaith, er bod gan Cenedl y Tohono O'odham bwyllgor i gynrychioli eu buddianau ac yn dal tie ger Ajo fel ymddiriedolaeth ar eu cyfer. Maent yn cael eu cynrychioli gan Gynghrair yr Hia-Ced O'odham. Heddiw mae mwyafrid yr Hia C-ed O'odham yn byw yn Ajo, Arizona, neu ar dir ffederal ger llaw lle ceir eu tir amaethyddol.
Maent yn perthyn yn agos i'r Akimel O'odham (Pima) a'r Tohono O'odham:
| Hia C-ed O'odham | Tohono O'odham | Akimel O'odham | |
|---|---|---|---|
| Mamwlad draddodiadol | O Gwlff Califfornia hyd fynyddoedd Altas Tinajas | Anialdir i'r de o afon Gila | Tir ii'r gogledd o afon Gila |
| Ystyr yr enw | Pobl y Tywynnau Tywod | Pobl yr Anialwch | Pobl yr Afon |
| Patrymau preswylio | Nomadiaid ("pobl heb bentref") | System tebyg i hafod a hendre ("pobl dau bentref") | Yn byw trwy'r flwyddyn ar rancherías ("pobl un pentref") |
| Ffordd o fyw | Bron 100% hela chasglu | 75% hela a chasglu, 25% amaeth | 40% hela a chasglu, 60% amaeth |
Llyfryddiaeth golygu
- Griffin-Pierce, Trudy. 2000. Native Peoples of the Southwest. University of New Mexico Press, Albuquerque, Mecsico Newydd, UDA.