Konrad Adenauer
Canghellor cyntaf Gorllewin yr Almaen yn y cyfnod wedi'r Ail Ryfel Byd, o 1949 hyd 1963 oedd Konrad Hermann Josef Adenauer (5 Ionawr 1876 — 19 Ebrill 1967). Roedd yn aelod o blaid ganol-dde y CDU. Ei lysenw oedd Der Alte ("Yr Hen Wr").
| Konrad Adenauer | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Konrad Hermann Joseph Adenauer  5 Ionawr 1876 Cwlen |
| Bu farw | 19 Ebrill 1967 Rhöndorf |
| Dinasyddiaeth | Ymerodraeth yr Almaen, Gorllewin yr Almaen |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | cyfreithiwr, barnwr, assessor, gwleidydd, gwrthryfelwr milwrol, hunangofiannydd, Canghellor yr Almaen |
| Swydd | Canghellor Ffederal, Aelod o Bundestag yr Almaen, Aelod o Landtag Gogledd Rhine-Westphalia, Arglwydd Faer Cwlen, member of the Prussian House of Lords, Federal Minister for Foreign Affairs, Arglwydd Faer Cwlen, Leader of the Christian Democratic Union, Chairman of the CDU/CSU Bundestag fraction, Aelod o Bundestag yr Almaen, Aelod o Bundestag yr Almaen, Aelod o Bundestag yr Almaen, Aelod o Bundestag yr Almaen |
| Plaid Wleidyddol | Y Blaid Ganolog, Christian Democratic Union |
| Priod | Emma Adenauer, Auguste Adenauer |
| Plant | Konrad Adenauer, Max Adenauer, Maria Adenauer, Ferdinand Adenauer, Paul Adenauer, Charlotte Adenauer, Libet Werhahn, Georg Adenauer |
| Gwobr/au | Gwobr Siarlymaen, Uwch Groes Urdd Teilyngdod Gweriniaeth Ffederal yr Almaen, cyflwyniad arbennig, Uwch-seren Datganiad o Wasanaeth i Weriniaeth Awstria, Urdd Teilyngdod Bavaria, Gwobr y Groes Uwch Genedlaethol o Groes y De, Knight Grand Cross in the Order of the Netherlands Lion, Uwch Groes y Lleng Anrhydedd, Orden wider den tierischen Ernst, Grand Cordon of the Order of Leopold, Marchog Croes Fawr Urdd San Fihangel a San Siôr, Marchog Uwch Groes Urdd yr Hebog, Uwch Groes Urdd y Goron Dderw, Uwch Groes Urdd Eryr yr Aztec, Uwch Groes Urdd Haul Periw, Grand Cross of the Order of the Liberator General San Martin, Grand Cross of the Military Order of the Tower and Sword, Marchog Uwch-Groes Urdd Teilyngdod Gweriniaeth yr Eidal, Dinesydd anrhydeddus Berlin, Uwch-Groes Urdd Isabel la Católica, Escudo Silesiano, Urdd yr Eryr Coch 4ydd radd, Urdd y Sbardyn Aur, Knight Grand Cross in the Order of the Holy Sepulchre, Prif Ruban Urdd y Wawr, Prif Ruban Urdd y Blodau Paulownia, Uwch Groes Urdd y Condor o'r Andes, Gwobr Hanesyddol dinas Münster, Honorary doctor of the Technical University of Berlin, Iron Cross 2nd Class, Order of the Supreme Sun, Order of May, Urdd Teilyngdod (Chili), Urdd Boyacá, Gorchymyn Teilyngdod Cenedlaethol, Order of José Matías Delgado, Gorchymyn y Drindod Sanctaidd, Urdd y Goron, Gorchymyn Cenedlaethol Madagascar, Gorchymyn Fortune Duarte, Sanchez a Mella, Uwch Groes Urdd Cenedlaethol y Llew, Gran Cruz de la Orden del Mérito Civil, Urdd yr Eliffant Gwyn, Order of the Crown of Thailand, Uwch Groes Urdd Sior I, Urdd Seren Affrica, Order of Valour, Uwch Groes Urdd Cenedlaethol er Anrhydedd a Haeddiant, Gorchymyn Annibyniaeth Ddiwylliannol Rubén Darío, Urdd Sofran Milwyr Malta, honorary doctor of Waseda University, Meddyg anrhydeddus Sefydliad Weizmann, Doethur Anrhydeddus Prifysgol Columbia, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Harvard, honorary doctor of the University of Freiburg, honorary citizen of Bad Honnef, doctor honoris causa of Keiō University, honorary citizen of Cologne, Honorary doctor of the University of Ottawa, honorary citizen of Bonn, Grand Cross of the Military Order of Christ, Grand Cross of Honor for Services to the Republic of Austria, honorary doctor of the University of Maryland |
| Llofnod | |
 | |
Ganed Konrad Adenauer yn ninas Cwlen, ac astudiodd y gyfraith yn Freiburg a Bonn. Ym 1917 daeth yn faer Cwlen, swydd a ddaliodd hyd 1933.
Daeth i wrthdrawiad â'r Natsïaid pan ddaethant i rym, a ffôdd i Abaty Maria Laach lle cafodd gynhaliaeth. Treuliodd beth amser fel carcharor mewn gwersylloedd crynhoi.
Daeth Adenauer yn gadeirydd y blaid CDU wedi'r Ail Ryfel Byd, ac yn Ganghellor ym 1949 pan oedd yn 73 oed. Ymddeolodd fel Canghellor ym 1963, ond parhaodd yn gadeirydd y CDU hyd 1966.