Mudiad meddalwedd rhydd

Mudiad cymdeithasol yw'r mudiad meddalwedd rhydd (Saesneg: Free Software Movement neu FSM) neu fudiad meddalwedd agored/rhydd (Saesneg: free/libre open source software neu FOSSM) neu feddalwedd ffynhonnell agored/rhydd (FLOSS)[1] gyda'r nod o sicrhau a gwarantu rhyddid penodol ar gyfer defnyddwyr meddalwedd, sef y rhyddid i redeg y meddalwedd, i astudio ac i newid y meddalwedd, ac i ailddosbarthu copïau gyda neu heb newidiadau. Er ei fod yn tynnu ar draddodiadau ac athroniaethau ymhlith aelodau o ddiwylliant hacio a'r byd academaidd o'r 1970au, sefydlwyd y mudiad yn ffurfiol gan Richard Stallman yn 1983 drwy lansio Prosiect GNU.[2]

Sefydlodd Stallman y Free Software Foundation yn 1985 i gefnogi'r mudiad.

Athroniaeth

golygu

Athroniaeth y mudiad yw na ddylai'r defnydd o gyfrifiaduron arwain at bobl gael eu hatal rhag cydweithio â'u gilydd. Yn ymarferol, mae hyn yn golygu gwrthod "meddalwedd perchnogol", sy'n gosod cyfyngiadau o'r fath, a hyrwyddo meddalwedd rhydd,[3] gyda'r nod yn y pen draw o rhyddhau pawb yn y seiberofod[4] – hynny yw, bob defnyddiwr cyfrifiadur. Nododd Stallman fod y weithred hon yn hybu yn hytrach na rhwystro datblygiad technoleg, am ei fod yn "golygu bod llawer o ddyblygu gwastraffus o waith rhaglennu system yn cael ei osgoi. Yn hytrach, gall yr ymdrech hon fynd at wella'r grefft bresennol".[5]

Mae aelodau o'r mudiad dros feddalwedd rhydd yn credu dylai holl ddefnyddwyr meddalwedd gael y rhyddid a restrir yn y Diffiniad Meddalwedd Rhydd. Mae llawer ohonynt yn credu ei bod yn anfoesol gwahardd neu atal pobl rhag gweithredu y rhyddid hyn a bod angen y rhyddid yma i greu cymdeithas weddus lle gall defnyddwyr meddalwedd helpu ei gilydd, ac i gael rheolaeth dros eu cyfrifiaduron.[6]

Mae rhai defnyddwyr a rhaglennwyr meddalwedd rhydd yn credu nad yw defnyddio meddalwedd perchnogol yn gwbl anfoesol, gan nodi mwy o elw yn y modelau busnes sydd ar gael ar gyfer meddalwedd perchnogol neu nodweddion technegol a chyfleustra fel eu rhesymau.[7]

Mae'r Free Software Foundation hefyd yn credu bod angen i holl feddalwedd rhydd gael dogfennaeth rhydd, yn benodol oherwydd dylai rhaglennwyr cydwybodol allu ddiweddaru llawlyfrau i adlewyrchu unrhyw addasiadau maent yn gwneud i feddalwedd, ond yn ystyried y rhyddid i addasu fod yn llai pwysig ar gyfer mathau eraill o weithiau ysgrifennedig.[8] O fewn y mudiad meddalwedd rhydd, mae sefydliad y Llawlyfrau FLOSS yn arbenigo ar y nod o ddarparu dogfennau o'r fath. Mae aelodau o'r mudiad meddalwedd rhydd hefyd yn argymell dylai gwaith sy'n gwasanaethu pwrpas ymarferol, hefyd fod yn rhydd.[9]

Cyfeiriadau

golygu
  1. Richard Stallman on the nature of the Free software movement in 2008 on emacs-devel mailing list.
  2. "Announcement of the GNU project".
  3. "Use Free Software". gnu.org.
  4. "Stallman interviewed by Sean Daly". Groklaw. 2006-06-23.
  5. "The GNU Manifesto". gnu.org.
  6. "Why free software?". gnu.org.
  7. "Copyleft: Pragmatic Idealism". gnu.org.
  8. "Free Software and Free Manuals". gnu.org.
  9. Stallman, Richard. "Why Open Source Misses the Point of Free Software". GNU Operating System. Free Software Foundation. Cyrchwyd 11 February 2013.

Darllen pellach

golygu
  • David M. Berry, Copy, Rip, Burn: The Politics of Copyleft and Open Source, Pluto Press, 2008, ISBN 0-7453-2414-2
  • Johan Soderberg, Hacking Capitalism: The Free and Open Source Software Movement, Routledge, 2007,, ISBN 0-415-95543-2

Dolenni allanol

golygu