Samuel
Cymeriad yn yr Hen Destament, proffwyd ac un o'r barnwyr oedd Samuel (Hebraeg: שְׁמוּאֵל). Ceir ei hanes yn Llyfr Cyntaf Samuel ac Ail Lyfr Samuel.
| Samuel | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | c. 1102 CC  Ramathaim-Zophim |
| Bu farw | c. 1014 CC Ramah in Benjamin |
| Galwedigaeth | barnwr, llywodraethwr, proffwyd |
| Swydd | proffwyd |
| Dydd gŵyl | 20 Awst |
| Tad | Elcana |
| Mam | Hanna |
| Plant | Abijah, Joel |
Roedd yn fab i Elcana a'i wraig Hanna. Bu Hanna yn ddiblant am gyfnod maith, ac addawodd pe câi blentyn y byddai'n ei gysegru i Dduw. Ganwyd Samuel, a phan ddaeth yn ddigon hen, aeth Hanna ag ef i'r offeiriad Eli i wasanaethu yn y tabernacl. Yno, galwyd ef gan Dduw liw nos.
Wedi marwolaeth Eli a'i feibion, symudodd Samuel i Rama. Pan aeth i oedran, gwnaeth ddau o'i feibion yn farwnwyr ar Israel yn ei le, ond roedd y bobl yn anfodlon ac yn mynnu cael brenin. Cysegrodd Samuel Saul yn frenin cyntaf Israel. Yn ddiweddarach, bu cweryl rhwng Samuel a Saul, a chysegrodd Samuel Dafydd yn lle Saul.