Thomas Rees (diwinydd)
Golygydd a diwinydd oedd Thomas Rees (30 Mai 1869 – 20 Mai 1926), a Prifathro Coleg Bala-Bangor (coleg yr Annibynwyr Cymraeg) o 1909 hyd 1926.
| Thomas Rees | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 30 Mai 1869  Llanfyrnach |
| Bu farw | 20 Mai 1926 |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | prifathro coleg |
Bywgraffiad golygu
Fe'i ganed yn Nolaeron, Llanfyrnach, Sir Benfro. Bu'n gweithio ar ffermydd yn ardal Crymych ac mewn gwaith glo yn Aberdâr cyn dechrau pregethu yn 1890.
Cafodd yrfa academaidd disglair: derbyniwyd ef ar ben y rhestr i Goleg Presbyteraidd Caerfyrddin yn 1891; graddiodd mewn athroniaeth yng Ngholeg y Brifysgol Caerdydd (gan ennill gradd M.A. o Brifysgol Llundain a cipio ysgoloriaeth mewn Cymraeg), ac yna aeth ymlaen i Goleg Mansfield, Rhydychen lle graddiodd yn 1899 gydag anrhydedd mewn diwinyddiaeth.
Penodwyd yn athro diwynyddiaeth yng Ngholeg Coffa Aberhonddu yn 1899; ac wedyn yn brifathro Coleg Bala-Bangor yn 1909 : yno y bu am weddill ei oes.
Ym Mangor, bu'n ymladd yn wydn dros gysylltu cyrsiau diwinyddol â gradd prifysgol. Gweithiodd gyda Syr Harry Reichel, prifathro Coleg Prifysgol y Gogledd, Bangor, i agor adran diwynyddiaeth yng Ngholeg y Gogledd, yn 1922, ac i sefydlu traddodiad o gydweithio â cholegau'r enwadau.
Fel olygydd diwynyddol, ei gampwaith oedd Y Geiriadur Beiblaidd, a gyhoeddwyd mewn dwy gyfrol swmpus yn 1924 a 1926.
Cyhoeddod nifer o weithiau, gan gynnwys: Duw: Ei Fodolaeth a'i Natur (1910), Paham yr wyf yn Brotestant, Ymneilltuwr, ac Annibynnwr (1911); Esboniad ar yr Epistol at yr Hebreaid (dwy gyfrol: 1912, 1913); The Holy Spirit in Thought and Experience (1915); Cenadwri'r Eglwys a Phroblemau'r Dydd (1923); a Gwleidyddiaeth yng Nghymru (1924).
Yn Aberhonddu yr oedd Thomas Rees yn Rhyddfrydwr selog : bu'n aelod - a wedyn yn gadeirydd - o'r Pwyllgor Addysg.
Fel heddychwr, safodd yn gadarn ac yn amlwg yn erbyn rhyfel 1914-8, ac am hynny cafodd deimlo grym erledigaeth. Ef oedd olygydd Y Deyrnas, y misolyn gwrth-ryfel a gyhoeddwyd o Hydref 1916 i Dachwedd 1919.
Cyfeiriadau golygu
Owen, R. G., (1953). REES, THOMAS (1869 - 1926), prifathro Coleg Bala-Bangor, Bangor. Y Bywgraffiadur Cymreig.
