Twnnel Rheilffordd Gotthard

Twnnel Rheilffordd Gotthard
Enghraifft o'r canlynol	twnnel rheilffordd, summit tunnel
Dechrau/Sefydlu	22 Mai 1882
Lled y cledrau	1435 mm
Gweithredwr	Twneli Rheilffordd y Swistir
Gwladwriaeth	Y Swistir
Rhanbarth	Uri, Göschenen, Ticino, Airolo
Hyd	15.003 ±0.001 cilometr
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Twnnel Rheilffordd Gotthard yn dwnnel 15km o hyd wedi'i leoli yn y Swistir sy'n croesi Massif St Gotthard yn Alpau Lepontine o'r gogledd i'r de o Göschenen i Airolo. Ar y pryd, hwn oedd y twnnel hiraf yn y byd, 15 cilometr o hyd. Mae lein Rheilffordd Gotthard yn rhedeg drwyddi. Noder bod twnnel newydd wahanol wedi ei hagor yn 2020, Twnnel Rheilffordd Sylfaen Gotthard.

Nodweddion

Yn hanesyddol, roedd llwybr Gotthard wedi bod yn un a ffefrir ar gyfer taith teithwyr ar droed neu ar gefn pecyn ers canrifoedd.^[1]

Mae ceg ogleddol y twnnel wedi'i leoli yn Göschenen, yng nghanton Uri, ar 1,106m a'r geg ddeheuol yn Airolo, yng nghanton Ticino, yn 1,142metr. Pwynt uchaf yr isadeiledd yw 8 km o geg y gogledd ar 1,151m.

Mae'r twnnel yn diwb sengl gyda dau drac (un ar gyfer pob cyfeiriad cylchrediad). Mae trenau'n cymryd oddeutu 11 munud i fynd trwy'r twnnel. Fe'i hadeiladwyd fel twnnel turio sengl ar gyfer rheilffordd trac dwbl mesurydd safonol drwyddo.^[2]

Adeiladu

Adeiladwyd y twnnel rhwng 1871 a 1881 o dan gyfarwyddyd y peiriannydd o'r Swistir, Louis Favre.

Dechreuwyd diflas o'r ddwy ochr ar yr un pryd, gan ddibynnu ar arolygu cywir i gadw pob twll mewn aliniad â'i gilydd. Ymhlith campau eraill, roedd y broses ddiflas yn cynnwys y defnydd cyntaf ar raddfa fawr o ddeinameit, arloesedd cymharol ddiweddar a gafodd ei patentio yn 1867. Arloesedd allweddol arall oedd defnyddio peiriannau twnelu mecanyddol, y gwnaeth y peiriannydd Swistir Louis Favre, goruchwyliwr y gwaith yn ogystal â phrif gontractwr, yr eiriolir yn gryf drosto er gwaethaf rhywfaint o bwysau i wneud mwy o ddefnydd o ddiflas â llaw.^[1] Gellir credydu'r peirianneg a ddefnyddiwyd i greu'r twnnel i raddau helaeth i Favre, er nad oedd yn gallu gweld ei gwblhau, ar ôl dioddef trawiad angheuol ar y galon tra oedd y tu mewn i'r twnnel ar 19 Gorffennaf 1879, prin chwe mis cyn y byddai torri tir newydd yn cael ei gyflawni.^[1]

Er bod y cyfarfyddiad daeareg fel rheol yn cynnwys creigiau o ddigon o galedwch i ddefnyddio drilio mecanyddol, roedd y rhai o galedwch eithriadol yn aml yn dod ar eu traws, gan arwain at hyd yn oed y driliau gorau yn cael eu difetha ac yn arafu cyfradd y cynnydd yn fawr, weithiau i gyn lleied ag un metr y dydd.^[1] Roedd yna hefyd ran o gyfarfyddiad creigwely wedi'i ddadgyfuno'n llwyr, y gellid ei glirio gan ddefnyddio technegau llaw traddodiadol yn unig, a ddaeth â'r risg o gwymp posibl. Er mwyn cael digon o gliriad ar gyfer rhedeg trenau, cromennwyd y nenfwd ar ôl cwblhau diflas datblygedig.^[1]

Marwolaethau Gweithwyr

Cafodd y gwaith anawsterau mawr i'w gorffen oherwydd rhesymau ariannol, technegol, daearegol ac iechyd, gyda'r gweddill o fwy na 10,000 o weithwyr wedi'u lladd. Roedd y broblem iechyd a arweiniodd at farwolaeth y gweithwyr oherwydd y paraseit Ancylostoma duodenale a aeth i mewn i'r corff trwy draed noeth y glowyr gan achosi cyflwr cachectig, a elwir yn "cachecsia glowyr".

Arweiniodd amodau gwaith gwael y gweithwyr i fynd ar streic ym 1875, a gafodd ei atal gan fyddin y Swistir, gan adael pedwar gweithiwr yn farw.

Gweithrediad

Agorwyd y twnnel i draffig o'r diwedd ym 1882 ac fe'i gweithredwyd gan y cwmni preifat Gotthardbahn a oedd yn cynnig gwasanaethau rhwng Lucerne a Chiasso (ar y ffin rhwng y Swistir a'r Eidal). Cymerwyd cwmni Gotthardbahn drosodd gan Rheilffyrdd Ffederal y Swistir ym 1909.

Ym 1920 cwblhawyd trydaneiddio'r twnnel.

Hyd nes agor Twnnel Ffordd Sant Gotthard, cynigiwyd gwasanaethau rheilffordd i gludo ceir a thryciau o un pen i'r twnnel i'r llall. Hyd yn oed heddiw mae gwasanaeth o'r fath yn bodoli rhwng ffiniau'r Almaen a'r Eidal er mwyn lleihau traffig tryciau ar ffyrdd y Swistir.

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 Gautier, Adolphe (22 Ebrill 1880). "The St. Gothard Tunnel". Nature 21 (547): 581–586. Bibcode 1880Natur..21..581G. doi:10.1038/021581a0. https://archive.org/details/sim_nature-uk_1880-04-22_21_547/page/581.
↑ Eisenbahnatlas Schweiz. Verlag Schweers + Wall GmbH. 2012. t. 34. ISBN 978-3-89494-130-7.

Dolenni allanol

Gotthardbahn-website by Waldis Carl (Almaeneg)
Winchester, Clarence, ed. (1936), "The great St Gothard", Railway Wonders of the World, pp. 139–146, http://www.railwaywondersoftheworld.com/st-gothard.html disgrifiad darluniadol o'r llwybr
Fideo, 'Gotthard by Train - German • Great Railways' (Almaeneg)

Oriel

Map y twnnel
Tu fewn y twnnel
Cofeb i'r gweithwyr bu farw'n cloddio'r twnnel

[gaurier_1880-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 Gautier, Adolphe (22 Ebrill 1880). "The St. Gothard Tunnel". Nature 21 (547): 581–586. Bibcode 1880Natur..21..581G. doi:10.1038/021581a0. https://archive.org/details/sim_nature-uk_1880-04-22_21_547/page/581.

[saw-34-2] Eisenbahnatlas Schweiz. Verlag Schweers + Wall GmbH. 2012. t. 34. ISBN 978-3-89494-130-7.

[1]

[2]