Capel Sant Trillo, Llandrillo yn Rhos
Eglwys fechan yw Capel Sant Trillo, Llandrillo yn Rhos, Conwy. Fe'i lleolir ar lan y môr, tua dau gan metr i'r gorllewin o bentref Llandrillo yn Rhos mewn llecyn cysgodol, ond eto'n wynebu gwynt y môr. Mae'n bosib fod yr eglwys wreiddiol yma a fyddai wedi'i chodi o bren, mae'n debyg, yn dyddio i'r 6g. Dywedir mai dyma eglwys leiaf gwledydd Prydain. Cofrestrwyd yr adeilad gan cadw ar 21 Mehefin 1950 (rhif cofrestriad: 146; LL28 4HS; SH84138113). Mae'r capel yn dal i gael ei ddefnyddio ar gyfer gwasanaethau unwaith y mis.[1]
 | |
| Math | eglwys  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Llandrillo-yn-Rhos |
| Sir | Llandrillo-yn-Rhos |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 8.3 metr |
| Cyfesurynnau | 53.314422°N 3.740631°W |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II |
| Cysegrwyd i | Trillo |
| Manylion | |
Er fod anghytundeb am ei ddyddiad a'i bwrpas, ceir ffynnon yma a thraddodiad hir o gysylltu'r adeilad gyda Sant Trillo.[2] Aeth a'i ben iddo ychydig wedi 1855 ac fe ailadeiladwyd y to gan Arthur Baker, ychydig yn is na chynt, gyda'r bwa'n finiog yn hytrach nag ar ffurf bwa crom. Fe'i adnewyddwyd eilwaith, yn 1935, dan oruchwyliaeth Harold Hughes o Fangor.
Un gell yw'r capel, a cheir dwy ffenestr fechan yn waliau'r gogledd a'r dwyrain: y naill yn darlunio Sant Eilian a'r llall yn darlunio Sant Trillo. Credir mai brodyr i Trillo oedd Tegai a Llechid. Coblau yw gwneuthuriad y llawr ac mae'r adeilad (un gell) yn mesur 15tr wrth 9 troedfedd.[1]
-
-
Y to carreg -
Sant Eilian -
Sant Trillo -
Y porth -
Yr allor, a'r ffynnon wrth ei draed
Pennant golygu
Ymwleodd yr awdur Thomas Pennant a'r eglwys ar ddiwedd y 18g gan ei disgrifio fel: “… gwelais ei fod yn agos at fin y dŵr, yn siap petrual gyda dwy ffenest ar ddwy ochr yr adeilad ac yn y pen. Ceir drws bychan a tho bwaog o gerrig crynion, nid llechi. Oddi fewn, ceir ffynnon sydd wedi'i sancteddio i Sant Trillo a Sant Elian. Fe leolir yr eglwys oddi fewn i wal garreg isel.”[3]
Cyfeiriadau golygu
- ↑ 1.0 1.1 Gwefan Coflein;[dolen marw] adalwyd 8 Ebrill 2016
- ↑ britishlistedbuildings.co.uk; adalwyd 8 Ebrill 2016
- ↑ "St Trillo’s Well, Llandrillo yn Rhos"; Gwefan Well Hopper
Llyfryddiaeth golygu
- Edward Hubbard, Clwyd, cyfres Buildings of Wales (1986), t.194
- Norman Tucker, Colwyn Bay, its Origin and Growth (Bae Colwyn, 1953), tt.31-4