Gwynhoedl
Sant o Gymro oedd Gwynhoedl (hefyd Gwynodl, Gwynhael a Vendeseti yn Lladin: fl. 5g - 6g).
| Gwynhoedl | |
|---|---|
| Ganwyd | Cymru  |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Blodeuodd | 5 |
| Tad | Seithenyn |
Hanes a thraddodiad golygu
Yn ôl traddodiad roedd yn fab i Seithenyn, ceidwad llifddorau Gwyddno Garanhir, brenin Cantre'r Gwaelod. Dywedir hefyd ei fod yn frawd i Sant Tudno, nawddsant Llandudno.[1]
Treuliodd beth amser ym mynachlog Bangor Is-Coed. Oddi yno aeth i benrhyn Llŷn a sefydlodd eglwys Llangwnadl (neu Llangwynoedl). Fe'i coffheir ar garreg arysgifiedig ym mhentref Llannor, hefyd yn Llŷn, lle ceir yr enw VENDESETI. Yn ôl traddodiad defnyddid y gloch efydd a geid yn eglwys Llangwnadl gan y sant i erlid ysbrydion drwg.[1]
Ceid yn ogystal Ffynnon Wynhael yn Wolvesnewton yn Sir Fynwy, yn ôl ffynonellau o'r 15g a'r 16g.[1]