Abaty Nedd
Abaty Sistersaidd oedd Abaty Nedd neu Abaty Glyn Nedd, a sefydlwyd yn ystod ymosodiad y Normaniaid ar dde-ddwyrain Cymru. Yn 1129 rhoddodd Richard de Granville diroedd eang rhwng Afon Nedd ac Afon Tawe i Abaty Savigny yn Ffrainc. Y flwyddyn ganlynol, adeiladwyd abaty gerllaw'r castell Normanaidd yng Nghastell Nedd. Ar y dechrau, nid oedd yn dŷ Sistersaidd, ond unodd urdd Savigny ag Urdd y Sistersiaid yn 1147.
_(6378219687).jpg) | |
| Math | abaty  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Ystâd Neath Abbey |
| Sir | Dyffryn Clydach |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.6609°N 3.8265°W |
| Rheolir gan | Cadw |
 | |
| Perchnogaeth | Cadw |
Amcangyfrifwyd gwerth yr abaty fel £236 yn asesiad 1291, y cyfoethocaf o dai Sistersaidd Cymru. Ail-adeiladwyd yr abaty tua'r un flwyddyn. Bu diwyrwiad yn ystod y 14eg a'r 15g, ond yn gynnar yn y 16g bu adferiad dan yr abad Leyshon Thomas. Diddymwyd yr abaty yn 1539; yr adeg honno roedd saith mynach a Leyshon Thomas ei hun. £132 oedd yr amcangyfrif o werth yr abaty.
Mae'r gweddillion yng ngofal Cadw, ac er ei bod wedi adfeilio, mae'n un o'r esiamplau gorau o dŷ Sistersaidd sydd i'w weld yng Nghymru heddiw.
Llyfryddiaeth golygu
- Rod Cooper Abbeys and Priories of Wales (Christopher Davies, 1992) ISBN 0-7154-07120