Alban Elfed

Data cyffredinol
Enghraifft o'r canlynol	Cyhydnos
Y gwrthwyneb	Alban Eilir
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Cyhydnos yr Hydref neu Alban Elfed yw'r 20ed neu'r 21ain o fis Medi; diwrnod pan fo dydd a nos yr un hyd. Dyma un o wyliau pwysicaf calendr y Celtiaid a sawl diwylliant arall o gwmpas y byd.

Diagram yn dangos golau'r Haul ar wyneb y Ddaear yn ystod un o'r ddwy cyhydnos.

Dyddiad ac amser (UTC) heuldroadau a chyhydnosau
blwyddyn	Cyhydnos Mawrth Alban Eilir^[1]		Heuldro Mehefin Alban Hefin^[2]		Cyhydnos Medi Alban Elfed^[3]		Heuldro Rhagfyr Alban Arthan^[4]
blwyddyn	dydd	amser	dydd	amser	dydd	amser	dydd	amser
2010	20	17:32:13	21	11:28:25	23	03:09:02	21	23:38:28
2011	20	23:21:44	21	17:16:30	23	09:04:38	22	05:30:03
2012	20	05:14:25	20	23:09:49	22	14:49:59	21	11:12:37
2013	20	11:02:55	21	05:04:57	22	20:44:08	21	17:11:00
2014	20	16:57:05	21	10:51:14	23	02:29:05	21	23:03:01
2015	20	22:45:09	21	16:38:55	23	08:20:33	22	04:48:57
2016	20	04:30:11	20	22:34:11	22	14:21:07	21	10:44:10
2017	20	10:28:38	21	04:24:09	22	20:02:48	21	16:28:57
2018	20	16:15:27	21	10:07:18	23	01:54:05	21	22:23:44
2019	20	21:58:25	21	15:54:14	23	07:50:10	22	04:19:25
2020	20	03:50:36	20	21:44:40	22	13:31:38	21	10:02:19
2021	20	09:37:27	21	03:32:08	22	19:21:03	21	15:59:16
2022	20	15:33:23	21	09:13:49	23	01:03:40	21	21:48:10
2023	20	21:24:24	21	14:57:47	23	06:49:56	22	03:27:19
2024	20	03:06:21	20	20:50:56	22	12:43:36	21	09:20:30
2025	20	09:01:25	21	02:42:11	22	18:19:16	21	15:03:01
2026	20	14:45:53	21	08:24:26	23	00:05:08	21	20:50:09
2027	20	20:24:36	21	14:10:45	23	06:01:38	22	02:42:04
2028	20	02:17:02	20	20:01:54	22	11:45:12	21	08:19:33
2029	20	08:01:52	21	01:48:11	22	17:38:23	21	14:13:59
2030	20	13:51:58	21	07:31:11	22	23:26:46	21	20:09:30
2031	20	19:40:51	21	13:17:00	23	05:15:10	22	01:55:25
2032	20	01:21:45	20	19:08:38	22	11:10:44	21	07:55:48
2033	20	07:22:35	21	01:00:59	22	16:51:31	21	13:45:51
2034	20	13:17:20	21	06:44:02	22	22:39:25	21	19:33:50
2035	20	19:02:34	21	12:32:58	23	04:38:46	22	01:30:42
2036	20	01:02:40	20	18:32:03	22	10:23:09	21	07:12:42
2037	20	06:50:05	21	00:22:16	22	16:12:54	21	13:07:33
2038	20	12:40:27	21	06:09:12	22	22:02:05	21	19:02:08
2039	20	18:31:50	21	11:57:14	23	03:49:25	22	00:40:23
2040	20	00:11:29	20	17:46:11	22	09:44:43	21	06:32:38
2041	20	06:06:36	20	23:35:39	22	15:26:21	21	12:18:07
2042	20	11:53:06	21	05:15:38	22	21:11:20	21	18:03:51
2043	20	17:27:34	21	10:58:09	23	03:06:43	22	00:01:01
2044	19	23:20:20	20	16:50:55	22	08:47:39	21	05:43:22
2045	20	05:07:24	20	22:33:41	22	14:32:42	21	11:34:54
2046	20	10:57:38	21	04:14:26	22	20:21:31	21	17:28:16
2047	20	16:52:26	21	10:03:16	23	02:07:52	21	23:07:01
2048	19	22:33:37	20	15:53:43	22	08:00:26	21	05:02:03
2049	20	04:28:24	20	21:47:06	22	13:42:24	21	10:51:57
2050	20	10:19:22	21	03:32:48	22	19:28:18	21	16:38:29

Iolo Morganwg a fathodd y gair 'alban' (a'r term 'Alban Elfed') ar ddiwedd y 18g i ddynodi un o'r pedwar chwarter mewn blwyddyn. Yr ŵyl draddodiadol Gymreig agosaf iddi oedd Calan Hydref, a ddathlid ar y 1af o Hydref.

Arferid galw'r lleuad llawn cynta ar ôl Cyhydnos yr hydref (22ain o Fedi) yn 'Lleuad Fedi' neu 'Leuad y Cynheuaf', pryd y ceid y 'Naw Nos Olau'. Byddai'r Naw Nos Olau yn eithriadol o bwysig i ffermwyr ar un adeg oherwydd ei goleuni llachar - bron fel golau dydd am o leia' y 4 noson cyn, ac ar ôl y lleuad llawn ei hun. Roedd hyn yn eithriadol o hwylus at gario'r ysgubau ŷd i'r teisi ac am y byddai'r lleuad yn codi hefo'r machlud gellid dal ati i gario o'r caeau (h.y. cyn dyddiau'r dyrnwr medi) ymhell i'r nos – hyd y wawr pe bai angen.

Gweler hefydGolygu

Eginyn erthygl sydd uchod am seryddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

[1] Équinoxe de printemps entre 1583 et 2999

[2] Solstice d’été de 1583 à 2999

[3] Équinoxe d’automne de 1583 à 2999

[4] Solstice d’hiver

[1]

[2]

[3]

[4]