Alban Elfed

Dyddiad ac amser
pob cyhydnos a heuldro'r Ddaear

digwyddiad	Cyhydnos		Heuldro		Cyhydnos		Heuldro
mis	Mawrth		Mehefin		Medi		Hydref
blwyddyn	dydd	amser	dydd	amser	dydd	amser	dydd	amser
2019	20	21:58	21	15:54	23	07:50	22	04:19
2020	20	03:50	20	21:43	22	13:31	21	10:03
2021	20	09:37	21	03:32	22	19:21	21	15:59
2022	20	15:33	21	09:14	23	01:04	21	21:48
2023	20	21:25	21	14:58	23	06:50	22	03:28
2024	20	03:07	20	20:51	22	12:44	21	09:20
2025	20	09:02	21	02:42	22	18:20	21	15:03
2026	20	14:46	21	08:25	23	00:06	21	20:50
2027	20	20:25	21	14:11	23	06:02	22	02:43
2028	20	02:17	20	20:02	22	11:45	21	08:20
2029	20	08:01	21	01:48	22	17:37	21	14:14

Cyhydnos yr Hydref neu Alban Elfed yw'r 20ed neu'r 21ain o fis Medi; diwrnod pan fo dydd a nos yr un hyd. Dyma un o wyliau pwysicaf calendr y Celtiaid a sawl diwylliant arall o gwmpas y byd.

Iolo Morganwg a fathodd y gair 'alban' (a'r term 'Alban Elfed') ar ddiwedd y 18g i ddynodi un o'r pedwar chwarter mewn blwyddyn. Yr ŵyl draddodiadol Gymreig agosaf iddi oedd Calan Hydref, a ddathlid ar y 1af o Hydref.

Diagram yn dangos golau'r Haul ar wyneb y Ddaear yn ystod un o'r ddwy cyhydnos.

Arferid galw'r lleuad lawn gynta ar ôl cyhydnos yr hydref (22ain o Fedi) yn lleuad fedi (neu leuad gynhaeaf), pryd y ceid y naw nos olau. Byddai'r naw nos olau yn eithriadol o bwysig i ffermwyr ar un adeg oherwydd ei goleuni llachar - bron fel golau dydd am o leia' y 4 noson cyn, ac ar ôl y lleuad lawn ei hun. Roedd hyn yn eithriadol o hwylus at gario'r ysgubau ŷd i'r teisi ac am y byddai'r lleuad yn codi hefo'r machlud gellid dal ati i gario o'r caeau (h.y. cyn dyddiau'r dyrnwr medi) ymhell i'r nos – hyd y wawr pe bai angen.

Gweler hefyd

• Alban Hefin
• Alban Eilir
• Alban Arthan

Eginyn erthygl sydd uchod am seryddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.