Anthem genedlaethol Wcráin

Anthem genedlaethol Wcráin annibynnol. Geiriau gan Pavlo Chubynsky, cerddoriaeth gan Mykhailo Verbytsky

Y gân Shche ne vmerla Ukrajiny (Wcreineg: Ще не вмерла України; "Nid yw Wcráin wedi marw eto", neu fersiwn lawnach: Ще не вмерла України і слава, і воля; "Nid yw Gogoniant a Rhyddid Wcráin wedi Marw Eto") yw anthem genedlaethol Wcráin. Fe'i canwyd fel anthem genedlaethol de facto adeg urddo'r Arlywydd cyntaf Leonid Kravchuk ar 5 Rhagfyr 1991, ond ni ddaeth cerdd Chubynsky yn swyddogol yn rhan o anthem genedlaethol Wcráin tan 6 Mawrth 2003 tan 6 Mawrth 2003. Dynododd Cyfansoddiad yr Wcrain gerddoriaeth Verbytsky ar gyfer yr anthem genedlaethol ar 28 Mehefin 1996.[1]

Taenlen sgôr Shche ne vmerla Ukrajiny
Y cyfansoddwr Mychailo Verbytsky

Ysgrifennwyd y testun yn 1862 gan yr ethnograffydd Kyiv a'r bardd Pavlo Chubynsky, y gerddoriaeth yn 1863 gan offeiriad, cyfansoddwr a chyfarwyddwr côr Mychailo Verbytsky. Mabwysiadwyd y gân, a enillodd boblogrwydd eang ledled Wcráin, yn swyddogol fel anthem Gweriniaeth Pobl Wcráin yn ystod y Chwyldro yn 1917, a enillodd annibyniaeth ar Ionawr 25, 1918. Pan ymgorfforwyd Wcráin yn yr Undeb Sofietaidd, cafodd ei wahardd.

Yn amser perestroika , daeth y gân yn ffasiynol eto. Ym 1992 dyrchafwyd yr alaw eto i anthem genedlaethol yr Wcráin annibynnol gan y senedd, y Verkhovna Rada . Dosbarthwyd fersiynau amrywiol o'r testun. Nid tan 2003 y mabwysiadodd y Verkhovna Rada destun swyddogol, swyddogol ar awgrym yr Arlywydd Leonid Kuchma, sef, ffurf wedi'i haddasu ychydig ar bennill cyntaf cerdd Chubynsky. Un o’r rhesymau am y newid hwn oedd bod y geiriau, ym marn rhai, yn rhy debyg i rai anthem genedlaethol Gwlad Pwyl.

Cefndir

golygu

Gellir olrhain anthem genedlaethol yr Wcrain yn ôl i un o bartïon yr ethnograffydd a'r bardd o'r Wcrain, Pavlo Chubynsky, a ddigwyddodd yn ystod hydref 1862. Mae ysgolheigion yn meddwl bod y gân genedlaethol Pwyleg "Nid yw Pwyl eto wedi ei Cholli" (Pwyleg: Jeszcze Polska nie zginęła"), sy'n dyddio'n ôl i 1797, ac a ddaeth yn ddiweddarach yn anthem genedlaethol Gwlad Pwyl a'r Llengoedd Pwylaidd, hefyd ddylanwad ar delyneg Chubynsky.[2] Roedd "Jeszcze Polska nie zginęła" yn boblogaidd ymhlith cenhedloedd yr hen Cymanwlad Pwylaidd-Lithwania a oedd ar y pryd yn ymladd am eu hannibyniaeth; dechreuodd Gwrthryfel Ionawr ychydig fisoedd ar ôl i Chubynsky ysgrifennu ei delyneg.[6] Yn ôl cofiwr a oedd yn bresennol, ysgrifennodd Chubynsky y geiriau yn ddigymell wrth wrando ar fyfyrwyr Serbeg yn canu emyn - o bosibl "Hei, Slafiaid", y mae anthem genedlaethol Gwlad Pwyl yn dylanwadu arno - yn ystod cynulliad o fyfyrwyr Serbeg a Wcráin mewn fflat yn Kyiv.[3]

Cymerwyd geiriau Chubynsky yn gyflym gan yr Wcrainoffiliaid cynharaf. Ym 1862, alltudiodd y pennaeth gendarm Tywysog Vasily Dolgorukov Chubynsky i Lywodraethiaeth Arkhangelsk am y "dylanwad peryglus ar feddyliau'r werin".[4]

Cyhoeddwyd y gerdd yn swyddogol gyntaf yn 1863, pan ymddangosodd ym mhedwerydd rhifyn y cyfnodolyn Lviv Meta [5] priodolodd y cyfnodolyn yr anthem ar gam i Taras Shevchenko.[6] Daeth yn boblogaidd yn y tiriogaethau sydd bellach yn rhan o Orllewin Wcráin, a daeth i sylw aelod o glerigwyr Wcrain, Mykhailo Verbytsky o'r Eglwys Roeg-Gatholig. Wedi'i hysbrydoli gan gerdd Chubynsky, penderfynodd Verbytsky, a oedd ar y pryd yn gyfansoddwr amlwg yn yr Wcrain, ei gosod i gerddoriaeth. Cyhoeddwyd y gerdd gyntaf gyda cherddoriaeth ddalen Verbytsky Ym 1865. Roedd perfformiad corawl cyntaf y darn ym 1864 yn Theatr Wcráin yn Lviv.[7]

Y recordiad cyntaf o Anthem Genedlaethol Wcrain «Ще не вмерла Україна», a berfformiwyd yn yr Unol Daleithiau gan Mychajlo Zazuľak yn Columbia Studio (1916)

Rhyddhawyd y recordiad cyntaf o'r anthem hon (a sillafwyd bryd hynny "Szcze ne wmerła Ukrajiny ni sława ni wola") yn Wcreineg ar record finyl gan Columbia Phonograph Company yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf yn 1916.[8] Fel cân werin fe'i perfformiwyd gan ymfudwr o Wcrain o Lviv a Mychajlo Zazulak, un o drigolion Efrog Newydd, ym 1915.[9]

Anthem Sofietaidd

golygu

Gwaharddwyd yr athem yn ystod cyfnod Gwerinaieth Sofiet Sosialaidd Wcráin rhwng 1922 ac annibyniaeth yn 1991. Serch hynny, cynigiwyd anthem newydd a fyddai'n dyrchafu'r gyfundrefn gomiwnyddol a'r Undeb Sofietaidd. Mabwysiadwyd yr anthem Sofietaidd ar 21 Tachwedd 1949.[10]

Wedi Annibyniaeth

golygu
Protestwyr ar y Maidan yn canu'r anthem Nos Galan 2013-14 gyda'r berfformwraig Ruslana yn arwain. Ffilm drôn

Yn y perfformiad cyhoeddus swyddogol gyntaf o'r anthem yn 1990 gwelir bod y rhan fwayf o'r dorf yn anwybodus o'r geiriau, neu, efallai'n swil o'u canu. Ers hynny, mae'r anthem wedi ennill ei phlwy.

Daeth yr anthem yn rhan ganolog o berfformiadau a phrotest yn ystod y Chwyldro Oren yn 2004 pan cafwyd protestiadau enfawr yn erbyn twyll etholiadol gan gefnogwyr Viktor Yanukovich a cudd-filwyr Rwsia, yn erbyn y gwrthwynebydd Viktor Yushchenko.[11]

Yn Chweyldro'r Maidan 2013-2014 cafwyd hwb arall i'r anthem fel ysbryd annibyniaeth barn ac annibyniaeth gwleidyddol Wcráin wrth iddi gael ei chanu gan y protestwyr a feddiannodd Sgwâr Maidan. Canwyd hi wrth i'r heddlu ymosod ar y protestwyr.[12] Perfformiwyd y gân gan cynrychiolydd Wcráin yng nghystadfleuaeth yr Eurovision yn 2004, Ruslana (Ruslana Lyzhychko) ar Sgwâr y Maidan.[13]

Daeth yr anthem yn dotemig eto yn Chwyldro'r Maidan yn 2014 ac yna yn ystod Rhyfel Rwsia ar Wcráin yn 2022 gyda'r gân yn cael ei chanu ar hyd y wlad, ar y cyfryngau cymdeithasol[14] ac mewn gwledydd tramor gan Wcreiniaid a chan dramorwyr.[15][16] Ar 3 Ebrill 2022 perfformiwyd yr anthem gan ferch 7 oed, Amelia Anisovych fel rhan o gystadleuaeth Côr Cymru a ddarlledwyd ar S4C. Daeth Amelia i amlygrwydd byd-eang wedi iddi gael ei ffilmio ar ffôn symudol yn canu cân Let it Go o'r ffilm Frozen.[17] Bu iddi ganu'r Anthem ar lwyfan Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth.[18]

Defnydd cynnar

golygu

Ni ddefnyddiwyd cerdd Chubynsky fel anthem y wladwriaeth tan 1917, pan gafodd ei mabwysiadu gan Weriniaeth Wcrain.[19][10] Er hynny, hyd yn oed rhwng 1917 a 1921, ni fabwysiadwyd yr anthem hon yn ddeddfwriaethol fel anthem y wladwriaeth unigryw gan fod anthemau eraill hefyd yn cael eu defnyddio ar y pryd.

Geiriau

golygu

Ar 6 Mawrth, 2003, mabwysiadodd y Verkhovna RADA ( senedd ) o Wcráin y testun canlynol, a addasodd ychydig ar bennill cyntaf geiriau gwreiddiol Chubinsky. Yn hytrach na nodi "Nid yw Wcráin wedi marw eto, nid yw ei ogoniant na'i rhyddid," y cysyniad o Wcráin fel cenedl ei atal: y pennill cyntaf yn dechrau: "Nid yw gogoniant Wcráin wedi marw eto, nac yn ei ryddid ".[20] Fodd bynnag, mae yna bobl o hyd sy'n parhau i ganu'r geiriau gwreiddiol.

Geiriau Wcreineg Trawslythreniad i'r wyddor Ladin Cyfieithiad Cymraeg bras

Ще не вмерла України і слава, і воля,
Ще нам, браття молодії, усміхнеться доля.
Згинуть наші воріженьки, як роса на сонці.
Запануєм і ми, браття, у своїй сторонці.

𝄆 Душу й тіло ми положим за нашу свободу,
І покажем, що ми, браття, козацького роду.
Гей-гей, браття миле,
Нумо братися за діло!
Гей-гей пора встати,
Пора волю добувати! 𝄇

Šče ne vmerla Ukrajiny i slava, i volia.
Šče nam, brattia molodiji, usmichnet́ia dolia.
Zhynut́ naši vorižeńky, jak rosa na sonci,
Zapanujem i my, brattia, u svojij storonci.

𝄆 Dušu j tilo my položym za našu svobodu,
I pokažem, ščo my, brattia, kozaćkoho rodu.
Hej-hej, brattja myle,
Numo bratysja za dilo!
Hej-hej, pora vstaty,
Pora volju dobuvaty! 𝄇}}

Nid yw gogoniant Wcráin, a'i rhyddid, eto'n farw.
O hyd, frodyr Wcreineg, gwena tynged arnom.
Diflana ein gelynion fel gwlith o dan yr haul,
A ninnau, frodyr, a lywodraethwn yn ein gwlad ein hunain.

𝄆 Bydd yr enaid a'r corff yn aberthu dros ein rhyddid,
A profwn, frodyr, ein bod o genedl y Cosac!!
Hei, hei frodyr anwylaf
Ymlaen, mynd i frwydr
Hei, hei, amser i godi,
Amser i ennill rhyddid! 𝄇

Dolenni

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. "Constitution of Ukraine, Chapter 1, General Principles" (yn Saesneg). Verkhovna Rada of Ukraine. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 May 2009. Cyrchwyd 2 March 2022.
  2. Grinevich, Victor (22 January 2009). "Павло Чубинський писав вірші "під Шевченка"" [Pavlo Chubynsky wrote poems "under Shevchenko"]. Gazeta.ua (yn Wcreineg). Cyrchwyd 3 March 2022.
  3. Klid 2008, t. 268.
  4. "Павло Платонович Чубинський. Андрусов Микола Іванович".
  5. "Pavlo Platonovich Chubynsky". National Technical University of Ukraine. Cyrchwyd 5 March 2022.
  6. Kubijovyč 1963, t. 36.
  7. Bristow 2006, t. 570.
  8. "у інтернеті набирає популярність аудіозапис гімну україни 1916 року" [The audio recording of the Anthem of Ukraine of 1916 is gaining popularity on the Internet]. Channel 5 News (yn Wcreineg). 20 October 2014. Cyrchwyd 3 March 2022.
  9. Zhytkevych, Anatoliy (7 November 2013). "Маловідомі сторінки із життя Михайла Зазуляка" [Less known pages out of the life of Mykhailo Zazulyak]. MICT Online (yn Wcreineg). Meest. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 20 October 2014.
  10. 10.0 10.1 Kubijovyč 1963, t. 37.
  11. "Ukrainian national anthem at Independence Square, Kyiv (Orange Revolution, 2004)". наступнастанціячернігівська. Cyrchwyd 25 Chwefror 2021.
  12. "Ukrainian protesters sing the national anthem during clashes, Kyiv, Feb 18, 2014". Володимир Нагорнюк ar Youtube. 19 Chwefror 2014.
  13. "#euromaidan Ruslana singing Ukrainian national anthem". Silver Meikar at Youtube. 18 Rhagfyr 2013.
  14. "Ukrainian National Anthem - War Edition". Sergey Karnatov ar Youtube. 28 Chwefror 2022.
  15. "Musical defense: Ukrainian singers performed remotely the national anthem". Youtube. 1 Mawrth 2022.
  16. Nodyn:Cite ref
  17. "Merch fach o Wcráin yn perfformio yn Côr Cymru 2022". GWefan BBC Cymru. 2022-04-03.
  18. "Amelia, merch saith oed o Wcráin, yn canu'n fyw ar S4C nos Sul". Gwefan Newyddion S4C. 2022-04-03.
  19. Hang 2003, t. 645.
  20. . La Llei d'Ucraïna sobre l'Himne Estatal - Web de la Rada Suprema

Nodyn:Eginyn anthemau cenedlaethol

  Eginyn erthygl sydd uchod am Wcráin. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.