Rhestr o ddwbledi yn y Gymraeg: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Llinell 9:
!Geiriau benthyg (a ffynhonnell y gair/geiriau blaenorol)
|-
|''*albʰós''
|
|''Alban'' (Gwyddeleg), ''Alpau'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''bak-''
|''bachyn''
|''baglau'' (Lladin), ''pèg'' (Germaneg trwy'r Saesneg)
|-
|*''bikkos''
|''bach'', ''bychan''
|
|-
|*''bʰask-''<ref name="*bʰask-">Neu efallai bôn nad yw'n Broto-Indo-Ewropeg</ref>
|''baich''
|''ffagod'', ''ffasgydd'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''bʰeg''
|
|''banc'', ''mainc''
|-
|''*bʰel-''
|''bol''
|''Belg'' (ôl-ffurfiad o'r Lladin), ''bolster'', ''ffôl'', ''powld'' (Saesneg), ''ffalws'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''bʰendʰ-''
|''moes'' (dan ddylanwad y Lladin)
|''band'', ''bond'' (Saesneg)
|-
|*''bʰer-''
|''aber,'' ''aberth'', ''arfer'', ''cymer'', ''ofer'', ''bryd'', ''bron'' (tebygol)
|''affêr'', ''offrwm'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''berfa'', ''brest'' (Saesneg)
|-
|''*bʰerǵʰ-''
|''bre'' (
|''bwrdais'' (Germaneg neu Ladin trwy'r Saesneg)
|-
|''*bʰleh₃''
|''blodyn''
|''fflora'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|''*bʰrewh''
|''berw'', ''brwd''
|
|-
|*''bʰren-''
|''amrant'', ''brwd''
|''ffrynt'' (tebygol; Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''bʰuH-''
|''bod'', ''bôn'', ''dod''
|''bwthyn'' (Saesneg), ''ffiseg'', ''ffisig'', ''ffylwm'' (Groeg trwy'r Saeneg), ''prawf'' (Lladin),
|-
|*''dem-''
|''defnydd''
|''domestig'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''demh₂-''
|''dafad'', ''dof'', ''goddef''
|''danjerus'', ''danto'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''deḱ-''
|''da''
|''dogma'' (Groeg o'r Saesneg), ''dysgu'' (Lladin)
|-
|*''déḱm̥''
|''deg''
|''deca-'' (Groeg o'r Saesneg), ''desi-'' (Lladin o'r Saesneg)
|-
|*''deḱs-''
|''de'' (y gwrthwyneb i ''chwith'' a ''gogledd''), ''deche''
|
|-
|*''dóru''
|''derw''
|''tar'', ''triw'' (Saesneg)
|-
|*''dwóh₁''
|''dau'', ''dwy''
|''bi-'' (''beic'', ''bisged''; Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''dyew-''
|''Duw'', ''dydd''
|''diwrnod'', ''Iau'' (Lladin), ''diwinydd'', ''siwrnai'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''dʰeh₁-''
|''rhoi'', ''dadl'', ''cred''
|''ethos'', ''thema'', ''theo-'' (Groeg o'r Saesneg), ''ffaith'' (''diffaith'', ''effaith'', ''perffaith'' ac ati; Lladin)
|-
|*''dʰelgʰ-''
|''dylwn'', ''dyled''
|
|-
|*''dʰewbʰ-'', *''dʰewb-''
|''du'', ''dwfn'', ''dŵr''
|''dipio'' (Saesneg)
|-
|*''dʰwer-''
|''dôr'', ''drws''
|''fforwm'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''gerh₂-''
|''garan''
|''crac'', ''craen'' (Saesneg)
|-
|*''gʰeh₁bʰ-''
|''gafael'', ''gafl'', ''yr Eifl''
|''abl'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''gʰer-''
|''bras''
|''gros'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''gʷerH-''
|''bardd'', ''barn'', ''brawd'' (
|''gras'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''gʷeyh₃-''
|''bwyd'', ''byd'', ''byw''
|''bio-'', ''swo-'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''gʷṓws''
|''baw'', ''bugail'', ''buwch''
|
|-
|''*gʷréh₂us''
|''breuan''
|''baro-'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''gʷʰedʰ-''
|''gweddi''
|''betws'' (Saesneg)
|-
|*''ǵenh₁-''
|''geneth'', ''geni''
|''Nadolig'' (Saesneg), ''Genesis'', ''injan'', ''naïf'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''ǵeh₂r-''
|''gair''
|''slogan'' (Gwyddeleg trwy'r Saesneg)
|-
|*''ǵʰelh₃-''
|''glân'', ''glas'', ''gloyw''
|''cloro-'' (Groeg trwy'r Saesneg)'', gold'' (
|-
|*''ǵneh''
|''adnabod''
|''Gnostig'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''ǵr̥h₂nóm''
|''grawn''
|''graen (Lladin trwy'r Saesneg)''
|-
|''*Hreth₂-'' “rhedeg, rholio”
|''gwared'', ''rhedeg'', ''rhod''
|
|-
|*''h₁ebʰros'' “ywen”
|''Efrog'', ''efwr''
|
|-
|*''h₁éḱwos''
|''ebol''
|''hipopotamws'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''h₁el-''
coed â rhisgl
|''elain''
|''elc'' (Saesneg)
|-
|*''h₁lengʷʰ-''
|''llai'', ''llamu''
|
|-
|*''
|''naw''
|''nona-'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''h₂eǵ-'' “gyrru”
|''amaeth''
|''act'', ''actor'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''h₂eḱ-''
|''eithin'', ''ochr'', ''oged''
|''astud'' (Lladin, o bosibl trwy'r Hen Ffrangeg), ''asid'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''ocsi-'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''h₂enk-''
|''crafanc''
|''angor'' (Lladin), ''ongl'' (Saesneg)
|-
|*''h₂ep-''
|''afanc'', ''afon''
|''acwariwm'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''epa'' (Saesneg)
|-
|*''h₂ey-''
|''ifanc'', ''oes''
|''ustus'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''h₂élyos''
|''ail'', ''arall'', ''(h)oll'', ''llall''
|
|-
|*''h₂erh₃-''
|''aradr'', ''aredig'', ''erw''
|
|-
|*''h₂enh₁-''
|''anadl'', ''enaid''
|
|-
|*''h₂weh₁-''
|''awel'', ''gwynt''
|''ffan'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''h₃dónts-''
|''dant'', ''dannodd''
|''orthodonteg'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''
|''rhaith'' (''cyfraith'', ''rheithgor''), ''rhiain''
|''anorecsia'' (Groeg trwy'r Saesneg), ''reit'', ''rhaca'' (Saesneg), ''real'', ''rheol'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''kadʰ-'' “gwarchod, gorchuddio”
|''caddug'' (tebygol)
|''het'' (Saesneg)
|-
|''*kagʰ-''
|''cae'', ''cael'', ''caen'', ''caer'', ''cau''
|
|-
|*''kap-''
|''caeth''
|''cabidwl'', ''disgybl'' (Lladin) ''capsiwl'', ''cas'' (
|-
|*''kápros''
|''gafr''
|
|-
|*''kelh₁-''
|''ceiliog''
|''calan'', ''clas'' (Lladin), ''calendr'', ''clasur'', ''clir'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''keh₂n-''
|''cân''
|''acen'', ''cantores'', ''ciconia'' (Lladin), ''desgant'', ''clasur'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''kneh₂-''
|''cnoi'', ''cnuf''
|
|-
|*''krey-''
|''crwydr'', ''crynu'', ''pridd'' (tebygol)
|''critigol'', ''diacritig'', ''endocrinaidd'' (Groeg trwy'r Saesneg), ''consérn'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|''*ḱel-''
|''clod'', ''clust'', ''clwyd'', ''clyw'', ''gogledd''
|
|-
|*''ḱel-''
|''celu'', ''clyd''
|''helmed'' (Ffrangeg trwy'r Saesneg), ''cell'' (Lladin), ''ocwlt'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''ken''
|''bachgen'', ''cain'', ''cenedl'', ''cynt''
|
|-
|*''ḱers-''
|''carn'', ''carw''
|''ceratin'' (Groeg trwy'r Saesneg), ''corn'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''ḱers-''
|''car''
|''cwricwlwm'', ''cwrs'', ''sgwrs'', ''swcwr'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''ḱḗr''
|''craidd'', ''cred''
|''cardiadd'' (Groeg trwy'r Saesneg), ''cordial'', ''recorder'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''harten'' (Saesneg)
|-
|*''ḱm̥tóm''
|''cant''
|''sent'' (uned ariannol; Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''kʷer-''
|''pair'', ''peri'', ''pryd'', ''Prydain''
|''Brython'' (Lladin)
|-
|*''kʷetwóres''
|''pedair'', ''pedwar''
|''cwadratig'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''kʷís''
(geiryn perthynol)
|''pa'', ''pwy''
|
|-
|*''kʷreyh₂-''
|''gwobr'', ''prynu''
|
|-
|*''lāp-''
|''llachar''
|''lamp'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''leg-''
|''dileu'', ''llaith''
|
|-
|*''legʰ-''
|''gwely'', ''lle''
|
|-
|*''lewk-''
|''llygad'', ''lloer''<ref name="lloer1">Neu o bosib o *''(s)leh₃y-'' "glasaidd" neu *''lewg-'' "plygu"</ref>
|''lewc-'' (Groeg trwy'r Saesneg) ''lincs'' (cath wyllt; Groeg trwy'r Lladin), ''(dydd) Llun'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''leyǵʰ-''
|''llyfu'', ''llwy''
|
|-
|*''linom''
|''llen'', ''llin'' (planhigyn)
|''lein'' (Saesneg), ''llinell'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''med-'' “mesur, cynghori, iachâd”
|''meddu'', ''meddwl''
|''meddyg'', ''modd'' (Lladin)
|-
|*''medyos'' “canol”
|''Mehefin'', ''mewn''<ref name="mewn">Neu yn air benthyg o ''medón'', gair cytras Gwyddeleg</ref>
|
|-
|*''meh₁-'' “mesur”<ref name="*meh₁-">Daw ''medr'' ac felly ''meidrol'' o'r bôn hwn hefyd.</ref>
|''maint'', ''mawr'', ''mwy''
|''mesur'', ''syml'' (Lladin), ''metr'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''
|''
|''melin'', ''morthwyl'' (Lladin)
|-
|*''
|''amynedd''
|''mans'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''mer-'' “marw, diflannu”
|''marw''
|''morgais'' (Ffrangeg trwy'r Saesneg), ''post mortem'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''
mynd heibio”
|''(er) mwyn''
|''mudo'', ''mwtanu'', ''symud'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''médʰu'' “mêl, medd”
|''medd'', ''meddw''
|
|-
|*''méh₂tēr'' “mam”
|''modryb''
|''metron''
|-
|*''morǵ-'' “goror, ffin”
|''bro''
|''marc'' (Saesneg), ''martsio'', ''mers'' (Germaneg trwy'r Saesneg)
|-
|*''ne'' “nid”
|''na(d)'', ''ni(d)''
|
|-
|*''negʷ-'' “noeth”
|''noeth''
|''gymnasteg'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''neḱ-'' “marw, diflannu”
|''angau''
|''neithdar'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''
|''newydd''
|''neo-'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''nébʰos'' “cwmwl, niwl”
|''nefoedd''
|''nifwl'', ''niwl'' (Germaneg neu Ladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''népōts'' “ŵyr, disgynnydd, nai (posibl)”
|''nai'', ''nith''<ref name="rhiain">O *''néptih₂'', ffurf fenywaidd *''népōts''</ref>
|''nepotistiaeth'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''nókʷts'' “nos”
|''heno'', ''neithiwr'', ''trannoeth'', ''nos''<ref name="nos">Neu efallai o Ladin ''nox'' "nos"</ref>
|
|-
|*''oḱtṓw'' “wyth”
|''wyth''
|''octa-'' (Groeg trwy'r Saesneg), ''octo-'' (Groeg a Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''peh₃-'' “yfed”
|''yfed''
|''bib'' (Saesneg)
|-
|*''pekʷ-''
|''pobi'', ''poeth''
|''bisged'' (Saesneg), ''cegin'', ''coginio'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''peptid'', ''pwmpen'' (Groeg trwy'r Saesneg),
|-
|*''per''
|''rhyd''
|''porth'' (Lladin), ''ffarwel, fferi'', ''ffordd'' (Saesneg)
|-
|*''perkʷ-''
corff, bywyd, cryfder,
|''perth''
|''fferm'' (Germaneg trwy'r Saesneg)
|-
|*''perḱ-''
|''rhych''
|''porc'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''porchell'' (Lladin)
|-
|*''peth₂-''
|''adain'', ''adar'', ''edn'', ''hedfan''
|''padell'' (Lladin), ''pen'' (
|-
|*''pewH-''
|''ir''
|''pur'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''peyH-''
|''Iwerddon''
|''pin'', ''pyg'' (Lladin)
|-
|*''peysḱ-''
|''Wysg''
|''pysgod''
|-
|''*pénkʷe''
|''pump''
|''penta-'' (Groeg o'r Saesneg)
|-
|*''pleh₁-''
|''llanw'', ''llawn''
|''plws'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''pleh₂-''
|''llaw'', ''llawr'', ''llechen'', ''llodrau''
|''palmwydd'', ''plaen'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''piano'' (Eidaleg trwy'r Saesneg), ''pleser'' (Eidaleg trwy'r Saesneg)
|-
|*''pleth₂-''
|''llydan'', ''Llydaw'', ''lled''
|''fflat'' (Germaneg trwy'r Saesneg), ''plât'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|*''plew-''
|
|''plu'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''fflio'' (Saesneg)
|-
|*''preḱ-''
|''archeb'', ''erchi'', ''rheg''
|
|-
|*''preyH-''
|''rhydd''
|''ffrae'' (Germaneg trwy'r Saesneg), ''ffrind'' (Saesneg)
|-
|*''
|''eistedd'', ''nyth'', ''sedd''
|''asesu'', ''plaen'', ''sesiwn'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''set'', ''sêt'', ''setlo'' (Saesneg)
|-
|*''(s)kleh₂w-'' “bachyn, pèg”
|''clo''
|''cleff'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''(s)leh₃y-''
|''lliw'', ''lloer''<ref name="lloer2">Neu o bosib o *''lewk-'' "llachar, disgleirio, gweld" neu *''lewg-'' "plygu"</ref>
|
|-
|*''
|''marwnad'', ''nodwydd'', ''nyddu'', ''neidr'' (posibl)
|''nerf'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''newro-'' (Groeg o'r Saesneg)
|-
|*''teḱ-'' “cenhedlu”
|''cu''
|''techneg'' (Groeg trwy'r Saesneg)
|-
|''*ten-''
|''dan'', ''tan'', ''tant'', ''tynnu'' (tebygol)
|''estyn'' (Lladin), ''tonsil'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''wedʰ-''
|''arwain'', ''diwedd'', ''gwedd'' (
|''morgais'' (Ffrangeg trwy'r Saesneg)
|}
Llinell 434 ⟶ 507:
!Geiriau benthyg
|-
|''cūra''
|
|''cur'' (Lladin), ''sicr'' (Lladin trwy'r Saesneg), ''siŵr''
|-
|
Llinell 442 ⟶ 515:
|
|-
|
|
|''fforch'' (Lladin), ''fforc'' (Lladin trwy'r Saesneg)
|-
|*''galā'' “nerth, gallu” (Proto-Celteg)
|''dial'', ''gallu''
|
|-
|*''kaballos'' “ceffyl” (Proto-Celteg)
|''ceffyl''
|''cafalîr'' (Lladin<ref name="cafalîr">Mae'n debyg bod *''kaballos'' Proto-Celteg a *''caballus'' Lladin yn gytras ond nid yw'r berthynas rhyngddynt na'u tarddiad yn sicr.</ref> trwy Saesneg)
|-
|*''kattos''
|''cath''
|''caten'', ''cetyn'' (Saesneg<ref name="caten, cetyn">Mae'n debyg bod *''kattos'' Proto-Celteg a *''kattuz'' Proto-Germaneg yn gytras ond nid yw'r berthynas rhyngddynt na'u tarddiad yn sicr.</ref>)
|-
|*''kladyeti''<ref name="*kladyeti">Efallai o *kl̥dʰ-yé-ti Proto-Indo-Ewropeg, o *keldʰh₁- + *-yéti, o fôn ailddadansoddedig *kelh₂- "taro, torri" + *-dʰh₁eti "gwneud".</ref>
|''claddu'', ''cleddyf''
|
|-
|*''kʷesdis''
|''peth''
|''pishyn'' (Proto-Celteg trwy Saesneg)
|-
|*''rūnā'' “cyfrinach, dirgelwch”
|''cyfrin'', ''rhin''
|''rŵn'' (Saesneg)<ref name="rŵn">Mae'n debyg bod *''rūnā'' Proto-Celteg a *''rūnō'' Proto-Germaneg yn gytras ond nid yw'r berthynas rhyngddynt na'u tarddiad yn sicr.</ref>
|}
|