Port Moresby: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Legobot (sgwrs | cyfraniadau) B Bot: Migrating 82 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q36526 (translate me) |
ehangu |
||
Llinell 1:
[[Delwedd:Port Moresby Town2 Mschlauch.jpg|bawd|Port Moresby]]
[[Prifddinas]] a dinas fwyaf [[Papua Guinea Newydd]] yw '''Port Moresby''' ([[Tok Pisin]]: ''Pot Mosbi''). Lleolir ar arfordir dwyreiniol [[Harbwr Port Moresby]] yng [[Gwlff Papua|Ngwlff Papua]].
Mae gan y ddinas ddwysedd poblogaeth uchaf y wlad o lawer, sy'n cynnwys cymuned [[Tsieineaid|Tsieineaidd]]. Mae nifer sylweddol o drigolion yn byw mewn [[tref gytiau|trefi cytiau]] a [[sgwatio|sgwatiau]] ar gyrion y ddinas. Amcangyfrifir bod 337,900 o drigolion gan Port Moresby yn 2004,<ref name=EB/> a 343,000 yn 2011,<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://data.un.org/CountryProfile.aspx?crName=papua%20new%20guinea |teitl=Papua New Guinea |cyhoeddwr=UNdata |dyddiadcyrchiad=28 Hydref 2015 }}</ref> a mwy na 400,000 yn 2014.<ref name=PNG>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://asopa.typepad.com/asopa_people/2014/10/port-moresby-defeats-130-world-capitals-to-win-worst-city-tag.html |teitl=Port Moresby defeats 130 world capitals to win worst city tag |cyhoeddwr=PNG ATTITUDE |dyddiad=6 Hydref 2014 |dyddiadcyrchiad=28 Hydref 2015 }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://global-cities.info/placemarks/port-moresby-papua-new-guinea |teitl=Port Moresby, Papua New Guinea |cyhoeddwr=Global Cities Research Institute, [[Prifysgol RMIT]] |dyddiadcyrchiad=28 Hydref 2015 }}</ref>
Lleolir adeiladau'r llywodraeth yng nghanol y ddinas ac yn y [[maestref]]i. Daw cyflenwad dŵr o [[Afon Laloki]], a saif [[gorsaf trydan dŵr]] ar yr afon. Mae ffyrdd yn cysylltu Port Moresby i [[Sogeri]], [[Kwikila]], a [[Rhaeader Rouna]], a cheir gwasanaethau cludo nwyddau ar longau i borthladdoedd eraill gan gynnwys [[Sydney]].<ref name=EB/>
Mae gan Port Moresby gyfraddau uchel o dor-cyfraith, ac ystyrir yn un o'r dinasoedd sy'n waethaf ei byw ynddi yn y byd.<ref name=PNG/><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.theguardian.com/world/2004/sep/22/population.davidfickling |teitl=Raskol gangs rule world's worst city |gwaith=[[The Guardian]] |dyddiad=22 Medi 2004 |dyddiadcyrchiad=28 Hydref 2015 }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.economist.com/node/13681979 |teitl=Splendid isolation: Dispatches from the most diverse region on earth |gwaith=[[The Economist]] |dyddiad=22 Mai 2009 |dyddiadcyrchiad=28 Hydref 2015 }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.ibtimes.co.uk/foreign-holiday-city-best-worst-502296 |teitl=Damascus, Dhaka, Port Moresby, Lagos and Harare: The Five Worst Cities in the World to Live |gwaith=[[International Business Times]] |dyddiad=29 Awst 2013 |dyddiadcyrchiad=28 Hydref 2015 }}</ref>
== Hanes ==
Cyn dyfodiad yr Ewropeaid, y pobloedd [[Motu]] a [[Koitabu]] oedd trigolion yr ardal. Pysgota a thyfu [[iam]]au oedd eu bywoliaeth a buont yn masnachu gyda threfi eraill ar hyd yr arfordir. Ymwelodd y Capten John Moresby â'r ardal ym 1873 ac enwodd dwy adran y harbwr yn Fairfax a Moresby, ar ôl ei dad y Llyngesydd Syr Fairfax Moresby. Cafodd yr ardal ei gyfeddiannu gan [[yr Ymerodraeth Brydeinig]] ym 1883–84, a Port Moresby oedd enw poblogaidd y dref. Yn ystod [[yr Ail Ryfel Byd]] daeth yn un o brif ganolfannau'r [[Cynghreiriaid yr Ail Ryfel Byd|Cynghreiriaid]] yn y Cefnfor Tawel a bwriadodd y [[Japan]]eaid ei chipio.<ref name=EB>{{dyf Britannica |url=http://www.britannica.com/place/Port-Moresby |teitl=Port Moresby |dyddiadcyrchiad=28 Hydref 2015 }}</ref>
Wedi'r rhyfel, Port Moresby oedd prifddinas weinyddol [[Tiriogaeth Papua]] ac yn hwyrach [[Tiriogaeth Papua a Guinea Newydd]], dan reolaeth [[Awstralia]]. Datblygodd y porthladd yn ddinas gynlluniedig fodern. Sefydlwyd Ardal y Brifddinas Genedlaethol (240 km<sup>2</sup>) ym 1974, a daeth Port Moresby yn brifddinas Papua Guinea Newydd pan enillodd y wlad ei hannibyniaeth ym 1975.<ref name=EB/>
Bydd Port Moresby yn cynnal uwchgynhadledd [[APEC]] yn 2018.<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.theaustralian.com.au/national-affairs/foreign-affairs/coup-for-png-as-least-liveable-city-to-host-2018-apec-summit/story-fn59nm2j-1226735720143 |teitl=Coup for PNG as 'least liveable' city to host 2018 APEC summit |gwaith=[[The Australian]] |dyddiad=10 Hydref 2013 |dyddiadcyrchiad=28 Hydref 2015 }}</ref>
== Adeiladau ac adeilwadwaith ==
* Amgueddfa Genedlaethol
* Gerddi Botanegol y Brifddinas Genedlaethol
* Maes Awyr Rhyngwladol Jackson
* Mynwent Ryfel Bomana
* [[Prifysgol Papua Guinea Newydd]]
* Tŷ'r Senedd
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau|2}}
[[Categori:Papua Guinea Newydd]]
[[Categori:Prifddinasoedd Oceania]]
| |||