Rwmania: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B s
→‎Hanes: ehangu fymryn
Llinell 58:
 
== Hanes ==
=== Hanes cynnar ===
Roedd Rwmania dan reolaeth yr [[Ymerodraeth Ottoman|Ymerodraeth Otomanaidd]] o'r [[15fed ganrif|bymthegfed ganrif]] hyd y [[19eg ganrif|bedwaredd ganrif ar bymtheg]]. Dechreuodd frwydr y Rwmaniaid am eu hannibyniaeth yn ystod yr [[1820au]] wrth iddynt geisio uno [[Moldofa]], [[Wallachia]] a [[Transylfania|Thransylfania]]. Yn [[1862]] unodd Moldofa a Wallachia i ffurfio [[tywysogaeth]] unedol Rwmania, a drodd yn [[brenhiniaeth|frenhiniaeth]] ym [[1866]].
Tua 2000 CC ymsefydlodd yr [[Indo-Ewropeaid]] yn ardal Donaw-Carpathia, a chymysgant â'r brodorion [[Oes Newydd y Cerrig|neolithig]] gan ffurfio'r [[Thraciaid]]. Tros amser datblygodd y Thraciaid yn ddau dylwyth tebyg, y Getiaid a'r [[Dacia]]id, enwau a roddid arnynt gan y Groegiaid a'r Rhufeiniaid. Trigant yn y mynyddoedd i ogledd Gwastatir y Donaw ac ym Masn Transylfania. Daeth y Getiaid i gysylltiad â'r [[Groeg yr henfyd|byd Groeg]] drwy wladfeydd yr [[Ïonia]]id a'r [[Doria]]id ar arfordir gorllewinol y Môr Du yn y 7fed ganrif CC.
 
=== Yr Oesoedd Canol ===
Bu [[ymchwydd economaidd]] bach yn y [[1960au]] a'r [[1970au]]. Nid oedd polisïau [[awtarci]]aidd [[Nicolae Ceauşescu]], arweinydd [[Rwmania Gomiwnyddol|y Rwmania Gomiwnyddol]] o [[1965]] i [[1989]], yn llwyddiannus, ac wrth drio talu holl [[dyled|ddyled]] y wlad cafodd effaith ddifrifiol ar yr [[economi]] a arweiniodd at [[Tlodi|dlodi]]. Ansefydlogodd Rwmania ymhellach wrth iddo droi'n [[Gwladwriaeth heddlu|wladwriaeth heddlu]] dan warchodaeth y [[Securitate]]. Saethwyd Ceauşescu a'i wraig Ddydd [[Nadolig]] 1989, ar ôl iddo orchymyn i'r heddlu cudd ymosod ar brotestwyr yn [[Timisoara]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/cymru/tramor/straeon/rwmania-1.shtml BBC Cymru'r Byd – Tramor – Cofio pen-blwydd yn Romania]</ref>
{{eginyn-adran}}
 
=== Annibyniaeth a brenhiniaeth ===
Roedd Rwmania dan reolaeth Ymerodraeth yr Otomaniaidd o'r 15fed ganrif hyd y 19eg ganrif. Yn sgil twf [[cenedlaetholdeb]] ar draws Ewrop, dechreuodd y Rwmaniaid frwydro am eu hannibyniaeth yn y 1820au wrth iddynt geisio uno Moldafia, Walachia a Thransylfania. Unodd Moldafia a Walachia ym 1862 i ffurfio'r Tywysogaethau Unedig, a ail-enwyd yn Rwmania ym 1866. Trodd yn deyrnas ym 1881.
 
=== Y Rwmania gomiwnyddol ===
BuCafwyd [[ymchwydd economaidd]] bach yn y [[1960au]] a'r [[1970au]]. Nid oedd polisïau [[awtarci]]aidd [[Nicolae Ceauşescu]], arweinydd [[Rwmania Gomiwnyddol|y Rwmania Gomiwnyddol]] o [[1965]] i [[1989]], yn llwyddiannus, ac wrth drio talu holl [[dyled|ddyled]] y wlad cafodd effaith ddifrifiol ar yr [[economi]] a arweiniodd at [[Tlodi|dlodi]]. Ansefydlogodd Rwmania ymhellach wrth iddoiddi droi'n [[Gwladwriaeth heddlu|wladwriaeth heddlu]] dan warchodaeth y [[Securitate]]. Saethwyd Ceauşescu a'i wraig Ddydd [[Nadolig]] 1989, ar ôl iddo orchymyn i'r heddlu cudd ymosod ar brotestwyr yn [[Timisoara]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/cymru/tramor/straeon/rwmania-1.shtml BBC Cymru'r Byd – Tramor – Cofio pen-blwydd yn Romania]</ref>
 
=== Y Rwmania fodern ===
{{eginyn-adran}}
 
== Gwleidyddiaeth ==