Iddew Crwydrad: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cymeriad o [[mytholeg Gristnogol|fytholeg Gristnogol]] a [[llên gwerin]] Ewropeaidd [[yr Oesoedd Canol]] yw'r '''Iddew Crwydrad'''.<ref>Griffiths, Bruce a Jones, Dafydd Glyn. ''[[Geiriadur yr Academi]]'' (Caerdydd, Gwasg Prifysgol Cymru, 1995 [argraffiad 2006]), t. 1637 ["Jew: wandering Jew]".</ref><ref>{{dyf GPC |gair=Iddew |dyddiadcyrchiad=22 Mai 2018 }}</ref> Mae'n [[Iddew]] a gafodd ei [[melltith|felltithio]] i grwydro'r byd hyd [[yr Ail Ddyfodiad]], yn gosb am wawdio [[Iesu]] ar ei ffordd i'r groes. Yn ôl y stori draddodiadol, roedd yr Iddew yn [[crydd|grydd]] o'r enw Ahasferus<ref>''Geiriadur yr Academi'', [Ahasuerus].</ref> a siasiodd Iesu i ffwrdd o'i ddrws.<ref name="Brewer's">Rockwood, Camilla (gol.). ''[[Brewer's Dictionary of Phrase and Fable]]'', 18fed argraffiad (Caeredin, Chambers, 2009), t. 1400.</ref>

Aeddfedodd chwedl yr Iddew Crwydrad yng nghyfnod o alltudiaeth i'r Iddewon yn Ewrop, er enghraifft gwaharddiad y [[Seffardïaid]] o [[Penrhyn Iberia|Benrhyn Iberia]] ar ddiwedd y 15g. Mewn fersiynau diweddarach o'r stori, datblygodd yr Iddew yn gymeriad mwy trasig ac yn rhagredegydd trychineb.<ref>Johnson, Paul. ''A History of the Jews'' (Efrog Newydd, Harper Perennial, 1988), t. 233.</ref> Daeth y cymeriad mytholegol hwn yn symbol o anfarwoldeb ac ymfudo parhaol cenedl yr Iddewon.<ref name=JE>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/14773-wandering-jew |gwaith=1906 [[Jewish Encyclopedia]] |teitl=WANDERING JEW |dyddiadcyrchiad=3 Tachwedd 2012 }}</ref> Gellir ei ystyried hefyd yn amlygiad o [[gwrth-Semitiaeth|wrth-Semitiaeth]] ymysg y Gristionogaeth a oedd yn beio'r Iddewon am groeshoeliad yr Iesu.

Mae'r [[motiff]] hwn o fod dynol a [[anfarwoldeb|anfarwolir]], (ond yn dyheu am farwolaeth), yn gyffredin i nifer o [[mytholeg Germanaidd|chwedlau, erGermanaidd]] enghraifft myth y Brenina [[Herlamytholeg Lychlynaidd|Llychlynaidd]].<ref>Jones, Alison. ''Larousse Dictionary of World Folklore'' (Caeredin, Larousse, 1995), t. 449 ["Wandering Jew]".</ref> Er enghraifft myth y Brenin [[Herla]] a'i griw o helwyr, neu'r duw [[Odin|Wotan]] sydd yn crwydro'r ddaear hyd dragwyddoldeb.