Zeus: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Ham II (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
iaith, cynnwys, mwy i wneud
Llinell 1:
{{Gwybodlen duwdod Groeg|
'''Zeus''' oedd brenin y duwiau yn chwedloniaeth Groeg, yn cyfateb i'r duw Rhufeinig [[Iau (duw)|Iau]].
| Delwedd = Jupiter Smyrna Louvre Ma13.jpg
| Pennawd = ''Jupiter de Smyrne'', darganfuwyd yn [[Smyrna]] yn 1680<ref>Cyflwynwyd y cerflun i [[Louis XIV, Brenin Ffrainc|Louis XIV]] fel [[Aesculapius]] ond adferwyd fel Zeus, tua 1686, gan [[Pierre Granier]], a ychwanegwyd y fraich dde unionsyth sydd yn chwifio'r [[taranfollt]]. Marmor, canol yr ail ganrif CE. Nawr yn gosod yn [[Amgueddfa Louvre]] ([http://cartelfr.louvre.fr/cartelfr/visite?srv=car_not_frame&idNotice=27483 catalog swyddogol ar-lein])</ref>
| Enw = Zeus
| Duw/Duwies = '''Brenin y duwiau''' <br/>'''Duw'r Wybren a Tharan'''
| Preswylfa = [[Mount Olympus]]
| Symbol = [[Thunderbolt]], [[Eagle]], [[cattle|Bull]] and [[Oak]]
| Cymar = [[Hera]]
| Rhieni = [[Cronus]] and [[Rhea (mythology)|Rhea]]
| Siblingiaid = [[Poseidon]], [[Hades]], [[Demeter]], [[Hestia]], [[Hera]]
| Plant = [[Ares]], [[Athena]], [[Apollo]], [[Artemis]], [[Aphrodite]], [[Dionysus]], [[Hebe (mythology)|Hebe]], [[Hermes]], [[Heracles]], [[Helen]], [[Hephaestus]], [[Perseus]], [[Minos]], the [[Muse]]s
| Mownt = [[Mt. Olympus| Olympus]]
| Cywerthydd Rhufeinig = [[Jupiter (mythology)|Jupiter]]
}}
 
Ym [[mytholeg Roeg]], [[Brenin y duwiau]], rheolwr [[Mownt Olympus (Mynydd)|Mownt Olympus]], a duw'r [[Tad y Wybren|wybren]] a [[Rhestr duwdodau taran|tharan]] yw '''Zeus''' ([[Hen Roeg]]: Δίας; [[Groeg diweddar]]: Ζεύς). Mae'i symbolau'n cynnwys y [[taranfollt|daranfollt]], [[eryr]], [[Bwla (mytholeg)|bwla]], a [[derwen]]. Yn ogystal â'i etifeddiad Indo-Ewropeaidd, mae'r "casglwr y cymylau" clasurol hefyd yn tarddu nodweddion eiconograffig sicr gan ddiwylliannau'r [[Hen Ddwyrain Agos]], megis y [[scepter]]. Darlunnir Zeus yn fynych yn ôl artistiaid Groegaidd mewn un o ddau osgo: yn sefyll, camu ymlaen, â tharanfollt yn ei law dde, neu mewn sedd.
Roedd Zeus yn briod i [[Hera]] ond yn anffyddlon ac yn cael nifer o berthnasau gyda duwiesau a merched meidrol. Ei blant gyda [[Hera]] oedd [[Hebe]], [[Ares]] a [[Hephaestos]].
 
Zeus oedd plentyn [[Cronus]] a [[Rhea (mytholeg)|Rhea]], ac ieuangaf ei siblingiaid. Yn ôl llawer o draddodiadau, priododd ef [[Hera]], er, wrth oracl [[Dodona]], [[Dione (mytholeg)|Dione]] oedd ei gymar: yn ôl yr ''[[Iliad]]'', ef oedd tad [[Aphrodite]] gyda Dione. O ganlyniad ei branciau egsotig, cafodd ef lawer o epil duwiol ac arwrol, gan bynnwys [[Athena]], [[Apollo]] ac [[Artemis]], [[Hermes]], [[Persephone]] (gyda [[Demeter]]), [[Dionysus]], [[Perseus]], [[Heracles]], [[Helen]], [[Minos]], a'r [[Awen]]au (gyda [[Mnemosyne]]); gyda Hera, cafodd ef [[Ares]], [[Hebe (mythology)|Hebe]] a [[Hephaestus]] yn ôl llawer o draddodiadau.<ref name="Hamilton1942">{{cite book|olaf=Hamilton|cyntaf=Edith|teitl=Mythology|cyhoeddwr=Back Bay Books|lleoliad=New York|dyddiad=1942|argraffiad=1998|tudalen=467|isbn=978-0-316-34114-1|accessdate=6-3-09|language=English}}</ref>
Ymysg plant gordderch niferus Zeus oedd [[Apollo]] ac [[Artemis]] gyda'r ffigur dirgel [[Leto]]; [[Hermes]] gyda [[Maia]], merch [[Atlas]]; [[Dionysos]], duw gwin, gyda [[Semele]], merch [[Cadmus]]; [[Persephone]] gyda'r dduwies [[Demeter]]; a'r arwr [[Heracles]] gyda'r ferch meidrol [[Alcmene]].
 
==Gweler hefyd==
Byddai Zeus yn aml yn cymryd ffurf arall i guddio oddi wrth Hera neu ddod yn agosach at ei gariadon. Fe hudodd Iau [[Leda]], Brenhines [[Sparta]] wedi'i guddwisgo fel alarch a chawsant yn blant yr efeilliaid [[Castor]] a [[Pollux]]. Cafodd berthynas ag [[Io (mytholeg)|Io]], merch y duw Inachus, wedi'i guddwisgo fel cwmwl fel na byddai ei wraig yn ei ddatgelu, ond yn ofer.
* [[Ffederasiwn Achaeidd]]
* [[Twyll Zeus]]
* [[Iau (mytholeg)]]
* [[Hetairideia]] - Gŵyl Thesalaidd Zeus
* [[Teml Zeus]]
* [[USS Zeus (ARB-4)|USS ''Zeus'' (ARB-4)]]
 
==Cyfeiriadau==
Roedd yr eryr a'r taranfollt yn briodoleddau cyffredin gan Zeus. Caiff ei bortreadu yn aml yn eistedd ar ei orsedd yn dal teyrnwialen.
*Burkert, Walter, (1977) 1985. ''Greek Religion'', yn enwedig adran III.ii.1 (Harvard University Press)
*[[Arthur Bernard Cook|Cook, Arthur Bernard]], ''Zeus: A Study in Ancient Religion'', (3 cyfrol), (1914–1925). New York, Bibilo & Tannen: 1964.
**Volume 1: ''Zeus, God of the Bright Sky'', Biblo-Moser, Mehefin 1, 1964, ISBN 0-8196-0148-9 (ailargraffiad)
**Volume 2: ''Zeus, God of the Dark Sky (Thunder and Lightning)'', Biblo-Moser, Mehefin 1, 1964, ISBN 0-8196-0156-X
**Volume 3: ''Zeus, God of the Dark Sky (earthquakes, clouds, wind, dew, rain, meteorites)''
* [[Maurice Druon|Druon, Maurice]], ''The Memoirs of Zeus'', 1964, Charles Scribner's and Sons. (tr. Humphrey Hare)
* Farnell, Lewis Richard, ''Cults of the Greek States'' 5 vols. Oxford; Clarendon 1896–1909.
* Farnell, Lewis Richard, ''Greek Hero Cults and Ideas of Immortality, 1921.
* [[Robert Graves|Graves, Robert]]; ''[[The Greek Myths]]'', Penguin Books Ltd. (argraffiad 1960)
* [[William Mitford|Mitford,William]], ''The History of Greece'', 1784. Cf. v.1, Chapter II, ''Religion of the Early Greeks''
* Moore, Clifford H., ''The Religious Thought of the Greeks, 1916.
* [http://www.sacred-texts.com/cla/gpr/ Nilsson, Martin P., ''Greek Popular Religion'', 1940.]
* Nilsson, Martin P., ''History of Greek Religion'', 1949.
* [[Erwin Rohde|Rohde, Erwin]], ''Psyche: The Cult of Souls and Belief in Immortality among the Greeks'', 1925.
* [[William Smith (lexicographer)|Smith, William]], ''[[Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology]]'', 1870, [http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/], William Smith, ''Dictionary'': "Zeus" [http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/3655.html]
;Troednodiadau
{{Reflist|2}}
 
==Dolenni allanol==
[[Categori:Duwiau]]
{{commons|Zeus}}
*[http://homepage.mac.com/cparada/GML/Zeus.html Dolen Fytholeg Reog, Zeus] straeon Zeus ym mytholeg
*[http://www.theoi.com/Olympios/Zeus.html Prosiect Theoi, Zeus]
 
{{Mytholeg Roeg (Olympaidd)2‎}}
 
[[Categori:Zeus]]
[[Categori:Duwdodau yn yr Iliad]]
[[Categori:Duwiau Groeg]]
[[Categori:Mytholeg Roeg]]
[[Categori:Deuddeg Olympiad]]
[[Categori:Brenhinoedd mytholegol]]
[[Categori:Duwdodau ac arwyr Pederastaidd]]
[[Categori:Duwdodau achubwr]]
[[Categori:Duwdodau'r wybren a'r tywydd]]
[[Categori:Duwdodau taran]]
[[Categori:Duwdodau oraclaidd]]
 
[[af:Zeus]]
[[als:Zeus]]
[[ar:زيوس]]
[[ast:Zeus]]
[[az:Zevs]]
[[bn:জেউস]]
[[be:Зеўс]]
[[be-x-old:Зэўс]]
[[bar:Zeus]]
[[bs:Zeus]]
[[br:Zeus]]
[[bg:Зевс]]
[[ca:Zeus]]
[[cs:Zeus]]
[[da:Zeus]]
[[de:Zeus]]
[[en:Zeus]]
[[et:Zeus]]
[[el:Δίας (μυθολογία)]]
[[es:Zeus]]
[[eo:Zeŭso]]
[[eu:Zeus]]
[[fa:زئوس]]
[[fr:Zeus]]
[[gl:Zeus]]
[[ko:제우스]]
[[hi:ज़्यूस]]
[[hr:Zeus]]
[[id:Zeus]]
[[ia:Zeus]]
[[is:Seifur]]
[[it:Zeus]]
[[he:זאוס]]
[[ka:ზევსი]]
[[la:Zeus]]
[[lv:Zevs]]
[[lb:Zeus]]
[[lt:Dzeusas]]
[[lij:Zeus]]
[[lmo:Zeus]]
[[hu:Zeusz]]
[[mk:Зевс]]
[[ml:സ്യൂസ്]]
[[mt:Żews]]
[[mr:झ्यूस]]
[[arz:زيوس]]
[[nl:Zeus]]
[[ja:ゼウス]]
[[no:Zevs]]
[[nn:Zevs]]
[[oc:Zèus]]
[[nds:Zeus]]
[[pl:Zeus]]
[[pt:Zeus]]
[[ro:Zeus]]
[[ru:Зевс]]
[[sc:Zeus]]
[[scn:Zeus]]
[[simple:Zeus]]
[[sk:Zeus]]
[[sl:Zevs]]
[[szl:Zeus]]
[[sr:Зевс]]
[[sh:Zeus]]
[[fi:Zeus]]
[[sv:Zeus]]
[[tl:Zeus]]
[[ta:சூசு]]
[[th:ซูส]]
[[tg:Зевс]]
[[tr:Zeus]]
[[uk:Зевс]]
[[ur:زیوس]]
[[vi:Zeus]]
[[yi:זעאוס]]
[[yo:Zeus]]
[[zh:宙斯]]