John Foxe: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
creu erthygl using AWB |
ehangu, cats Tagiau: Golygiad cod 2017 |
||
Llinell 1:
{{Gwybodlen person/Wicidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl | nationality = {{banergwlad|Lloegr}} | dateformat = dmy}}
Pregethwr [[Piwritan]]aidd ac [[hagiograffeg|hanesydd y saint]] o [[Sais]] oedd '''John Foxe''' ([[1516]] – [[18 Ebrill]] [[1587]]) sy'n nodedig am ei [[merthyroleg|ferthyroleg]] ''Actes and Monuments'' (1563), a elwir gan amlaf yn ''[[Foxe's Book of Martyrs]]''.
Ganwyd yn [[Boston, Swydd Lincoln]]. Astudiodd yng [[Coleg Magdalen, Rhydychen|Ngholeg Magdalen]] a [[Coleg y Trwyn Pres, Rhydychen|Choleg y Trwyn Pres, Rhydychen]], a bu'n gymrawd ym Magdalen am saith mlynedd. Bu'n ennyn drwgdybiaeth oherwydd ei daliadau [[Protestaniaeth|Protestannaidd]] pybyr, ac ymddiswyddodd o'r coleg a symudodd i [[Llundain|Lundain]] yn 1547. Yno cafodd swydd yn diwtor i wyrion [[Thomas Howard, 3ydd Dug Norfolk|Dug Norfolk]]. Fe'i ordeiniwyd yn ddiacon yn [[Eglwys Loegr]], ac ysgrifennodd sawl pamffled i hyrwyddo syniadaeth [[y Diwygiad Protestannaidd]]. Yn y cyfnod hwn, cychwynnodd ar ei waith o gasglu hanesion y [[merthyr]]on Protestannaidd a chyn-Brotestannaidd.
Ffoes Foxe i'r cyfandir yn 1553 yn sgil yr adferiad [[Catholig]] dan [[Mari I, brenhines Lloegr|y Frenhines Mari I]]. Yn [[Strasbwrg]], cyhoeddodd rhan o'i ferthyroleg yn [[Lladin]], dan y teitl ''Commentarii rerum in ecclesia gestarum'' (1554). Aeth i [[Frankfurt am Main]], lle bu'n cefnogi mudiad [[Calfiniaeth|Calfinaidd]] [[John Knox]], cyn symud i [[Basel]] ac ysgrifennu apêl at bendefigaeth Lloegr i wrthsefyll erledigaeth Mari, ''Ad inclytos ac praepotentes Angliae proceres'' (1557). Parhaodd i weithio ar ei ferthyroleg gyda chymorth llawysgrifau a ddanfonesid iddo o Loegr, a chyhoeddodd ddiweddariad yn 1559.<ref name=EB/>
Yn sgil marwolaeth Mari yn 1558 a [[Deddf Goruchafiaeth 1559|ailsefydlogi Eglwys Loegr]] dan [[Elisabeth I, brenhines Lloegr|y Frenhines Elisabeth I]], dychwelodd Foxe i Lundain i orffen ei waith. Defnyddiodd gofrestri swyddogol ac atgofion gan dystion i ehangu ei hanes o'r erledigaeth yn ystod teyrnasiad Mari, ac aeth ati i drosi'r holl waith i'r Saesneg. Cyhoeddwyd ''Actes and Monuments of these Latter and Perillous Dayes'' ym Mawrth 1563, ac yn fuan enillodd yr enw poblogaidd ''The Book of Martyrs''. Cyhoeddodd Foxe ail argraffiad o'i ferthyroleg yn 1570, a mân-ddiwygiadau yn 1576 a 1583.<ref name=EB>{{dyf Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/John-Foxe |teitl=John Foxe |dyddiadcyrchiad=17 Awst 2019 }}</ref>
Yn 1560 fe'i ordeiniwyd yn offeiriad Anglicanaidd, ond fe wrthododd weinidogaethu neu gyflawni'r un swydd eglwysig, gan dderbyn dau gyflog heb ddyletswyddau. Er gwaethaf, pregethodd yn aml yn y pulpud tu allan i hen Eglwys Gadeiriol Sant Paul, a chyhoeddwyd un o'i bregethau, ''A Sermon, Of Christ Crucified'', yn 1570. Bu farw yn ardal Cripplegate, Llundain, a fe'i cleddir ym mynwent St Giles-without-Cripplegate. Cafodd fab o'r enw Samuel Foxe.
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
*[https://doi.org/10.1093/ref:odnb/10050 John Foxe - Bywgraffiadur Rhydychen]
Llinell 17 ⟶ 18:
{{DEFAULTSORT:Foxe, John}}
[[Categori:Erthyglau bot Wicipobl]]
[[Categori:Clerigwyr Anglicanaidd Seisnig]]
[[Categori:Cyn-fyfyrwyr Coleg Magdalen, Rhydychen]]
[[Categori:Cyn-fyfyrwyr Coleg y Trwyn Pres, Rhydychen]]
[[Categori:Genedigaethau 1516]]
[[Categori:Hanesyddion Seisnig yn yr iaith Ladin]]
[[Categori:Hanesyddion Seisnig yn yr iaith Saesneg]]
[[Categori:Llenorion Seisnig yr 16eg ganrif]]
[[Categori:Marwolaethau 1587]]
[[Categori:
[[Categori:
[[Categori:
[[Categori:Pregethwyr Seisnig]]
| |||