Y Bywgraffiadur Cymreig: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

{{Gwybodlen gwefan

|enw = Y Bywgraffiadur Cymreig

Mae'r ''Bywgraffiadur Cymreig''  yn cynnwys bywgraffiadau o bobl ar hyd yr oesoedd y mae eu cyfraniad neu'u hamlygrwydd wedi llunio rhyw agwedd ar fywyd Cymru, yn cynnwys cyfraniadau'r Cymry ar draws y byd.  Mae’n waith cyfeiriadol academaidd cynhwysfawr, awdurdodol, safonol a hygyrch, a fwriedir ar gyfer defnyddwyr o bob cefndir.

 

Cyhoeddwyd ''Y Bywgraffiadur Cymreig'' yn wreiddiol gan [[Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion|Gymdeithas Anrhydeddus y Cymmrodorion]] mewn tair cyfrol Gymraeg a dwy gyfrol Saesneg yn cwmpasu hanes pobl Cymru hyd at 1970:

 

''Y Bywgraffiadur Cymreig Hyd 1940'', gol. John Edward Lloyd ac R. T. Jenkins (Llundain, 1953)

 

 

''Y Bywgraffiadur Cymreig 1941-1950'', gol. R. T. Jenkins ac E. D. Jones (Llundain, 1970)

''[[Y Bywgraffiadur Cymreig 1951-1970]]'', gol. E. D. Jones a Brynley F. Roberts (Llundain, 1997)

 

 

Penderfynodd y Cymmrodorion ddechrau ar y gwaith o baratoi geiriadur bywgraffyddol Cymreig yn 1938, a phenodwyd [[John Edward Lloyd|Syr J. E. Lloyd]] yn Olygydd ac [[Robert Thomas Jenkins|R. T. Jenkins]] yn gynorthwywr iddo. Rhoddwyd y cynllun heibio dros dro yn ystod blynyddoedd cyntaf y rhyfel, a phan ailgydiwyd yn y gwaith tua diwedd 1943 dewisodd Syr J. E. Lloyd weithredu fel Golygydd Ymgynghorol, gyda R. T. Jenkins yn Olygydd. Pan fu farw J. E. Lloyd yn 1947 penodwyd Llyfrgellydd Cenedlaethol Cymru, [[William Llewelyn Davies|Syr William Llewelyn Davies]], yn Gydolygydd. Bu dau Lyfrgellydd arall yn Olygyddion yn eu tro, sef Dr E. D. Jones (1965-1987) a [[Brynley F. Roberts|Dr Brynley F. Roberts]] (1987-2013). Yr [[Dafydd Johnston|Athro Dafydd Johnston]], Cyfarwyddwr [[Canolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru|Canolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd]] Prifysgol Cymru, yw'r Golygydd ar hyn o bryd, gyda Dr Marion Löffler, Prifysgol Caerdydd, yn Olygydd Cynorthwyol.

Fel arfer, cynhwysir pobl sydd wedi cyrraedd amlygrwydd neu wedi gwneud cyfraniad arbennig neu arloesol yn eu meysydd, yn arbennig os yw eu cyfraniad yn barhaus ac ar lefel genedlaethol neu ryngwladol.

 

Ni chyhoeddir erthyglau tan o leiaf tair blynedd ar ôl i'r unigolyn farw.

 

Amcan pob erthygl yw egluro pwy oedd yr unigolyn, eu pwysigrwydd, a'u perthynas â Chymru. Mae pob erthygl yn cael ei ymchwilio'n llawn, a'r ffeithiau'n cael eu dilysu hyd y gellir. Nid molawdau mo'r erthyglau, ond asesiadau gonest o gyfraniad y gwrthrych, gan gydnabod gwendidau a methiannau yn ogystal â champau. Hyd y bo modd, dylai'r wybodaeth ym mhob erthygl gynnwys manylion am:

 

* ffynonellau'r erthygl, gan gynnwys gwybodaeth bersonol, ffynonellau llafar, ysgrifau coffa, bywgraffiadau a thrafodaethau safonol, cyfeiriadau at ddarluniau neu gerfluniau o'r gwrthrych, defnyddiau ffilm a sain, a chasgliadau o archifau a phapurau.

 

Yn 2001, sefydlodd y [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru|Llyfrgell Genedlaethol]] brosiect, dan arweiniad Alwyn Owen,  a gyda chaniatâd Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion, cyhoeddwyr y cyfrolau printiedig, i fynd ati i drosi’r  cyfrolau print i ffurf electronig. Penodwyd cwmni TechBooks Inc. Maryland, UDA a Delhi, India i’w trosi.  Penodwyd Morfudd Nia Jones yn Olygydd Cynnwys Digidol i’w hamgodio'n drylwyr i safon TEI P3 a addaswyd ar gyfer ein anghenion unigryw.

 

Yn 2004<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/wales/mid_/3593598.stm|title=Historical who's who goes online|date=2004-08-24|language=en-GB|access-date=2019-09-02}}</ref> cyhoeddwyd fersiwn electronig o’r Bywgraffiadur Cymreig a oedd yn seiliedig ar ffurf y cyfrolau print, gan ddefnyddio meddalwedd cyhoeddi Anastasia (<nowiki>http://www.sd-editions.com/anastasia/index.html</nowiki>) i arddangos y cynnwys arlein. Rhoddwyd ystyriaeth ofalus i anghenion y defnyddwyr hynny a oedd yn gyfarwydd â'r Bywgraffiadur yn ei ffurf brintiedig, ac fe amgodiwyd y testun yn y fath ffordd fel ei bod yn bosib ei ddarllen a’i drafod arlein fel llyfr electronig, neu fel erthyglau unigol. Gan mai’r bwriad gwreiddiol oedd cyflwyno’r cyfrolau mewn ffurf electronig, ni wnaed unhryw waith ar gywiro’r gwallau yn y testun.

 

 

Ers 2014, cynhelir a datblygir y wefan gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru a Chanolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru ar y cyd, gyda chefnogaeth y Cymmrodorion.

Bwriedir cyfoethogi'r Bywgraffiadur trwy ei wneud yn amlgyfryngol, gyda delweddau, sain a fideo, a'i wneud yn adnodd addas ar gyfer sianelau'r cyfryngau cymdeithasol.

 

 

Mae'r gwrthrychau'n cynrychioli ystod eang iawn o weithgareddau, yn cynnwys crefydd, llenyddiaeth a'r celfyddydau, llywodraeth a gwleidyddiaeth, addysg ac ysgolheictod, y gyfraith, gwyddoniaeth a thechnoleg, diwydiant, economeg a masnach, amaethyddiaeth a thirfeddiannu, y lluoedd arfog, chwaraeon, fforio, dyngarwch, a mwy.

* cynnwys pobl a fu farw yn ddiweddar;

* llenwi bylchau, yn arbennig ar gyfer y degawdau ers 1970;

* adolygu erthyglau hŷn yng ngoleuni ysgolheictod a safonau academaidd modern.

 

Yn Awst 2016 crewyd cyfrif Trydar @Bywgraffiadur sy’n trydar yn ddyddiol am digwyddiadau am gynnwys erthyglau, hysbysebu erthyglau newydd ac unrhyw newyddion perthnasol arall.

 

==Gweler hefyd==

*[[Rhestr bywgraffiaduron a bywgraffiadau Cymraeg]]