Wicipedia

Autumn Peltier

Mae Autumn Peltier (ganwyd 27 Medi, 2004) yn eiriolwr dŵr glân Cynhenid Anishinaabe o Genedl Gyntaf Wiikwemkoong ar Ynys Manitoulin, Ontario, Canada. Hi yw Prif Amddiffynnydd Dŵr Cenedl Anishnabek ac mae wedi cael ei galw'n "Rhyfelwraig y Dŵr".[1] Yn 2018, yn dair ar ddeg oed, anerchodd Peltier arweinwyr y byd yng Nghynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig ar fater amddiffyn dŵr.[2][3]

Autumn Peltier
Autumn Peltier yn Ionawr 2018, gan Serge Wildhage
Ganwyd27 Medi 2004 Edit this on Wikidata
Gwarchdfa Indiaid Brodorol Wikwemikong Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Canada Canada
Galwedigaethymgyrchydd Edit this on Wikidata
Gwobr/auGwobr 100 Merch y BBC Edit this on Wikidata

Bywyd cynnar golygu

Mae Peltier yn byw ar Lyn Huron, un o'r grwpiau mwyaf o lynnoedd dŵr croyw ar y Ddaear. Daw hi o diriogaeth Wikwemkoong, gwarchodfa'r Cenhedloedd Cyntaf (y brodorion). Ar hyn o bryd, mae'n byw yn Ottawa a mynychodd Ysgol Uwchradd y Fam Teresa. Magwyd Peltier i ddeall pwysigrwydd dŵr a'r angen i'w amddiffyn.

Mae hi hefyd yn eiriol dros yr hawl gyffredinol i lanhau dŵr yfed, gan godi ymwybyddiaeth tuag at hawliau dŵr a sicrhau bod gan gymunedau fynediad at ddŵr yfed glân, diogel a dibynadwy. Yn 8 oed, mynychodd Peltier seremonïau dŵr yng ngwarchodfeydd (reservations) y First Nation (y Cenhedloedd Cyntaf). Mae hi'n parhau â'i gwaith i gael mynediad at ddŵr glân sy'n ymwneud â phobl frodorol ledled y byd ("Autumn Peltier" 2020). Daw llawer o’i hysbrydoliaeth a’i gwybodaeth gynnar gan ei hen-fodryb, Josephine Mandamin, a oedd hefyd yn ymgyrchydd adnabyddus dros ddŵr glân.[4]

Eiriolaeth dros ddŵr golygu

Enillodd Peltier sylw cenedlaethol a rhyngwladol pan gyflwynodd, mewn cyfarfod o Gynulliad y Cenhedloedd Cyntaf, cawg dŵr, copr i Brif Weinidog Canada, Justin Trudeau, gan gwestiynu Trudeau ar ei waith yn amddiffyn dŵr, a'i gefnogaeth i bibelli dŵr.[5] Dywedodd wrtho: "I am very unhappy with the choices you made" (Zettler, 2019). Ysbrydolodd ei gweithred Gynulliad y Cenhedloedd Cyntaf i greu cronfa Niabi Odacidae. Mae hi wedi mynychu digwyddiadau rhyngwladol fel Cynhadledd Hinsawdd y Plant yn Sweden.[6]

Yn Ebrill 2019, enwyd Peltier yn brif gomisiynydd dŵr y Genedl Anishinabek.[7][8] Deilydd y swydd hon yn flaenorol oedd ei hen fodryb, Josephine Mandamin.[9]

Ym mis Medi 2019, enwebwyd Peltier ar gyfer Gwobr Heddwch Plant Rhyngwladol[10] a'i henwi fel un ar restr Undeb Gwyddonwyr Pryderus yr Unol Daleithiau o Amddiffynwyr Gwyddoniaeth 2019 (iaith wreiddiol: United States Union of Concerned Scientists).[11] Fe’i gwahoddwyd hefyd i siarad yn Uwchgynhadledd Gweithredu Hinsawdd Ysgrifennydd Cyffredinol y Genedl Unedig yn Efrog Newydd, yn 2018 ac yn 2019.[12]

Mewn ymateb i bandemig COVID-19, siaradodd Peltier am bwysigrwydd mynediad at ddŵr glân i gymunedau’r Cenhedloedd Cyntaf, lle mae sawl ton wedi bod yn arbennig o ddifrifol.[13][14]

Ymateb ac effaith y cyhoedd golygu

Cafodd Peltier y teitl "Water Warrior" (NAAEE, 2018). Hi fu'r llais dros yr hawl gyffredinol i ddŵr yfed glân, yn benodol dŵr yfed diogel i gymunedau brodorol yng Nghanada (NAAEE, 2018). {{ Mae hi'n defnyddio llwyfannau amrywiol fel Facebook ac Instagram, lle mae ganddi dros 100 mil o ddilynwyr, i ledaenu ei eiriolaeth dŵr (Zettler, 2019). Ar y cyfan, mae hi wedi bod yn derbyn llawer iawn o gefnogaeth gan ieuenctid, gwleidyddion ac actifyddion eraill. Mae hi wedi cyfrannu'n fawr at dynnu sylw at faterion absenoldeb dŵr yfed glân mewn cymunedau brodorol. 

Cafodd Peltier sylw yn y ffilm ddogfen fer, The Water Walker, a berfformiowyd am y tro cyntaf yng Ngŵyl Ffilm Ryngwladol Toronto yn 2020.[13]

Gwobrau a chydnabyddiaeth golygu

  • Enwebwyd ar gyfer Gwobr Heddwch Rhyngwladol Plant, 2017, 2018, 2019.[6][15][16][17]
  • Mae Canada Living Me to We yn Dyfarnu Ieuenctid ar Waith o dan 12, 2017.[18]
  • Gwobr Dinasyddion Iau Ontario, Cymdeithas Papurau Newydd Ontario, 2017.[19]
  • Medal Sofran Gwirfoddoli Eithriadol, gan Lywodraethwr Cyffredinol Canada a Rhaglaw Llywodraethwr Ontario, Mawrth 2017 [20]
  • Gwobr Ceidwad Afon Ottawa, 2018.[21]
  • Gwobr Rhyfelwr Dŵr yng Ngŵyl Ffilm Water Docs yn Toronto, 2019.[22]
  • Gwobr Arweinydd Ifanc, Gwobr Cymdeithas Gwasanaethau Cymdeithasol Dinesig Ontario, 2019.[23]
  • Enwyd y 30 uchaf o dan 30 oed yng Ngogledd America ar gyfer Addysg Amgylcheddol yn gwneud gwahaniaeth, 2019.[24]
  • Enwyd ar restr Menywod BBC 100 ar gyfer 2019.[25]
  • Enwyd ar restr Maclean o 20 i'w Gwylio yn 2020.[26]
  • Enwyd ar restr Huffington Post o 15 Eicon Canada a Ddwynodd ein Calonnau yn 2019.[27]
  • Wedi'i enwi ar restr Undeb y Gwyddonwyr Pryderus o Amddiffynwyr Gwyddoniaeth 2019.[28]
  • Wedi'i henwi fel Menyw y Flwyddyn Chatelaine 2019.[29]
  • “Planet in Focus” Eco-Arwr Ieuenctid Rob Stewart, 2019 [30]

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ "Autumn Peltier – Canadian Water Summit" (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-04-18. Cyrchwyd April 2, 2019.
  2. ↑ "'Water is alive': Autumn Peltier receives Water Warrior Award". CBC Radio. Mar 31, 2019. Cyrchwyd April 2, 2019.
  3. ↑ "Teen who scolded Trudeau to address UN". BBC News (yn Saesneg). December 31, 2017. Cyrchwyd April 2, 2019.
  4. ↑ "Meet Autumn Peltier, teen water warrior | CBC Radio". CBC (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-02-14.
  5. ↑ Staff, Expositor (March 27, 2018). "Autumn Peltier: Wiikwemkoong's, Island's voice at the UN". Manitoulin Expositor (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-12-20. Cyrchwyd April 3, 2019.
  6. ↑ 6.0 6.1 "Teen who scolded Trudeau to address UN". BBC News (yn Saesneg). December 31, 2017. Cyrchwyd April 2, 2019."Teen who scolded Trudeau to address UN". BBC News. December 31, 2017. Retrieved April 2, 2019.
  7. ↑ "Autumn Peltier named chief water commissioner by Anishinabek Nation". Canadian Broadcasting Company (CBC). Apr 25, 2019. Cyrchwyd May 3, 2019.
  8. ↑ Erskine, Michael (May 1, 2019). "14-year-old Autumn Peltier chosen UOI's new Water Commissioner". Manitoulin Expositor (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-08-06. Cyrchwyd May 3, 2019.
  9. ↑ "Inspirational Indigenous individuals: Water advocate Autumn Peltier". Global News (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-02-17.
  10. ↑ Erskine, Michael (September 21, 2019). "Manitoulin Island 'water warrior' Autumn Peltier nominated for international honour". Sudbury. https://www.sudbury.com/local-news/manitoulin-island-water-warrior-autumn-peltier-nominated-for-international-honour-1705900. Adalwyd September 25, 2019.
  11. ↑ "2019 UCS Science Defenders | Union of Concerned Scientists". www.ucsusa.org (yn Saesneg). Cyrchwyd January 13, 2020.
  12. ↑ Becking, Marci (September 23, 2019). "Autumn Peltier going to the United Nations to share her message about water". anishinabeknews.ca. Cyrchwyd September 25, 2019.
  13. ↑ 13.0 13.1 "Clean water for First Nations critical during pandemic: Activists". thesudburystar (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-01-21. Cyrchwyd 2021-02-15.
  14. ↑ "COVID-19 is hitting First Nations in Western Canada especially hard | CBC News". CBC (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-02-15.
  15. ↑ Johnson, Rhiannon (October 5, 2017). "Anishinaabe teen only Canadian up for International Children's Peace Prize". CBC News. Cyrchwyd April 2, 2019.
  16. ↑ "Manitoulin Island 'water warrior' Autumn Peltier nominated for international honour". Sudbury.com (yn Saesneg). Cyrchwyd September 24, 2019.
  17. ↑ Erskine, Michael (September 18, 2019). "Young People's Peace Prize". Manitoulin Expositor (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-12-07. Cyrchwyd September 24, 2019.
  18. ↑ Staff, Expositor (March 27, 2018). "Autumn Peltier: Wiikwemkoong's, Island's voice at the UN". Manitoulin Expositor (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-12-20. Cyrchwyd April 3, 2019.Staff, Expositor (March 27, 2018). "Autumn Peltier: Wiikwemkoong's, Island's voice at the UN" Archifwyd 2019-12-20 yn y Peiriant Wayback.. Manitoulin Expositor. Retrieved April 3, 2019.
  19. ↑ "Ontario Junior Citizen Awards". www.ocna.org. Cyrchwyd July 26, 2019.
  20. ↑ "Water Warrior Award". Water Docs (yn Saesneg). Cyrchwyd April 3, 2019.
  21. ↑ "Ottawa Riverkeeper Gala rides wave of success to raise record high of $270K | Ottawa Business Journal". obj.ca. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-02-28. Cyrchwyd July 26, 2019.
  22. ↑ "'Water is alive': Autumn Peltier receives Water Warrior Award". CBC Radio. Mar 31, 2019. Cyrchwyd April 2, 2019."'Water is alive': Autumn Peltier receives Water Warrior Award". CBC Radio. Mawrth 31, 2019. Retrieved April 2, 2019.
  23. ↑ "Young Leader Award - Ontario Municipal Social Services Association". omssa.com. Cyrchwyd July 26, 2019.
  24. ↑ "Nominate or Apply to EE 30 Under 30". NAAEE (yn Saesneg). June 24, 2016. Cyrchwyd July 26, 2019.
  25. ↑ "BBC 100 Women 2019: Who is on the list?" (yn Saesneg). October 16, 2019. Cyrchwyd October 17, 2019.
  26. ↑ "20 people to watch in 2020 - Macleans.ca". www.macleans.ca. Cyrchwyd January 13, 2020.
  27. ↑ "15 Canadian Icons Who Stole Our Hearts In 2019". HuffPost Canada. December 31, 2019. Cyrchwyd January 13, 2020.
  28. ↑ "2019 UCS Science Defenders | Union of Concerned Scientists". www.ucsusa.org (yn Saesneg). Cyrchwyd January 13, 2020.
  29. ↑ "Autumn Peltier: Woman of the Year 2019 | Chatelaine". www.chatelaine.com. Cyrchwyd January 13, 2020.
  30. ↑ "Inspirational Indigenous individuals: Water advocate Autumn Peltier". Global News (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-02-17."Inspirational Indigenous individuals: Water advocate Autumn Peltier". Global News. Retrieved February 17, 2021.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Autumn_Peltier&oldid=11747516"